5 Агроландшафт түсінігі және оның түрлерін атаңыз
жүктеу/скачать 19,8 Kb.
|
ландшафттану 5-8
|
5 Агроландшафт түсінігі және оның түрлерін атаңыз Антропогендік ландшафттар арасында ең көп таралған ауыл шаруашылық ландшафттары. Дүние жүзінде жалпы құрылық бетінің 11% территориясын егістік жерлерге тиісті. Егістік жерлерге қолдан егілген, немесе антропогендік себептен пайда болған шалғындар және табиғи жайылымдар. Жайылымдар табиғи кешен болғанымен оған өте күшті антропогендік қысым байқалады. Жайылымдар мен антропогендік шалғындар құрлық бетінің шамамен 26% құрайды. Ауыл шаруашылық ландшафттың егістік типінің ерекшілігі жыл сайын топырақ бетінің жыртылуы, минералды тыңайтқыштарды қолдану, қолдан жасалынған агрофитоценоздарды жасау. Кейбір аудандарда жер жыртылуы нәтижесінде ескі егін жерлердің бұрынғы табиғи топырақ түрлері жаңа қасиеттерге ие болады. Көптеген ауыл шаруашылық ландшафттардың топырақтары адам игерген соң шірінді қабаты төмендейді, топырақтың өнімділігі төмендейді. Бірақ сонымен бірге дұрыс агротехника шаралар пайдаланған жағдайда топырақ шіріндісі және өнімділігі белігілі бір дейңгейге дейін түсіп, жаңа мәдени ландшафттың заттың биологиялық айналымына сәйкес деңгейнде тоқтайды. Агроландшафт құрылымы, оның деформациялануы Агроландшафттар-адам жасанды түрде қалыптастырған және аумақтың көп бөлігінде табиғи фито және зооценоздарды алмастырған тірі организмдер қауымдастықтарының биотикалық бөлігінде басым болатын антропогендік ландшафттар. В. Тишлер аграрлық ландшафтты аз немесе аз белгіленген шекаралары бар экожүйе ретінде қарастырады. Аграрлық ландшафт жүйелі қалыптасу ретінде төменгі деңгейдегі экологиялық жүйелерден тұрады: егістіктер, бақтар, бақтар (агробиогеоценоздар), шалғындар мен жайылымдар, мал аулалары, фермалар және мал шаруашылығы кешендері. Биогеоценоздар аграрлық, шалғындық, жайылымдық және фермалық өсімдік шаруашылығы мен мал шаруашылығы өнімдерін өндіру бойынша өзара байланысты табиғи-техникалық жүйелердің қалыптасуын құрайды. Табиғи ландшафттар сияқты, агроландшафттар ішкі жағынан гетерогенді. Аймақтық өлшемділіктің геожүйелері бола отырып, олар толықтыру принципіне сәйкес біріктірілген жергілікті түзілімдерден тұрады - ауылшаруашылық жерлер, ауылшаруашылық жерлер. Агроландшафттың жергілікті морфологиялық элементтерінің арасында болмауы мүмкін Жерге орналастырудың құрылымдық негіздері Жерге орналастырудың құрылымы Реформаға дейінгі уақыттағы біршама тұрақты жер пайдаланушылықтарды құруға немесе реттестіруге қатысты жерге орналастыру жұмыстарының мазмұны ШАЖО және IШЖО түрлеріне белiнетiн болатын . Жерге орналастыру объектісіне қарай екі түр тармакка ажыратылады . Олардың біреуі ауыл шаруашылық кәсіпорындарының жер пайдаланушылықтарын құруға , қайта құруға , реттестіруге және жетiлдiруге , екіншісі - әр түрлі мемлекеттік , қоғамдық және жеке шаруашышылық мұқтаждықтарға ( өнеркәсіптік , азаматтық , энергетикалық , гидротехникалық және басқа құрылыстарды жүргізуге , қорғаныс , транспорт , байланыс , ғылым , мәдениет және т.с.с. ) жер белiп беруге байланысты . Демек ауыл шаруашылық емес кәсіпорындардың жер пайдаланушылықтарын құру . Бұрын IШЖО - дың екi формасы белiнетiн : жаппай ұжымдау мен совхоздарды ұйымдастырудан кейінгі алғашқы жылдары ( 30-60 ж.ж. ) iшкiколхоздық және iшкiсовхоздык формалары болатын . Жерге орналастырудың бұл түрінде түр тармақтары белгiленбеді . Кейінірек , колхоздарда еңбек ақысын ақшалай төлеу жуйесi енгiзiлгенде , техника колхоздардын карамағына ауыстырылғанда , iшкiколхоздық және iшкiсовхоздык жерге орналастыру формаларының ешбір айырмашылығы болмады . Орман жолақтары және олардың қолдану мақсаты Орман белдеуі микроклиматты қалыптастырады, топырақтың сапасына әсер етеді, осы аймақтағы гидрологиялық процестерді анықтайды және ауылшаруашылық дақылдарының өнімділігін арттырады. * Орманды қорғау алқаптары Агроландшафттың экологиялық жақтауының бөлігі бола отырып, маңызды экологиялық рөл атқарады. Су эрозиясы рұқсат етілген мәннен аспайтын жағдайларда, негізгі (бойлық) егістікті қорғайтын орман жолақтары неғұрлым қауіпті желдердің (құрғақ жел, боран, шаңды дауыл тудыратын) бағытына көлденең орналасады. * Мұндай екпелермен қорғалған алқаптар ашық жерлерге қарағанда оларда өсірілетін дақылдардың үлкен өнімділігін бере алатындығы байқалды. Желдің әлсіреуі, қыста қардың жиналуы, жұмсақ қыстау жағдайлары күздік арпа мен бидай, картоп пен күнбағыс және басқа да дақылдардың өнімділігіне тікелей әсер етеді.* Су объектілерінің айналасындағы орман екпелері оларды құм мен топырақтың ұсақ бөлшектерімен, жағалау сызығының эрозиясынан қорғайды. Құрылғы орман екпелерінің шекаралары бойынша жыралардың кедергі олардың разрастанию, осылайша, сөйтіп, сберечь алаңдардың және балабақша.* Автомобиль және темір жол бойындағы екпелер екі рөл атқарады: бірінші кезекте, Ауыл шаруашылығы жерлерін өсірілетін дақылдарға көліктің зиянды шығарындыларының түсуінен қорғайды, екіншіден, қысқы кезеңде жолдарды сыпырудан және қар басудан қорғайды. жүктеу/скачать 19,8 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|