№5 дәрістің тақырыбы: Ағзаның бір тұтастығы. Генетика негіздері

 
№5 дәрістің тақырыбы: Ағзаның бір тұтастығы. Генетика негіздері 
Терминдер мен анықтамалар:
Дәрістің топтама-тәсімі (тірек конспектісі немесе тезистер) Жасушаның 
көбеюі. Генетика негіздері. 
Генетика — бүкіл тірі ағзаларға тән тұқым қуалаушылық пен 
өзгергіштікті зерттейтін биология ғылымының бір саласы. Ағзалардың тұқым 
қуалаушылығы мен өзгергіштігі туралы ғылымды генетика деп атайды 
(грекше “genetіkos” — шығу тегіне тән). Бұл атауды 1906 жылы ағылшын 
биологы У.Бэтсон ұсынды. 
Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштіктің заңдылықтарын ашып, оларды 
қоғамды дамыту үшін пайдаланудың жолдарын шешуде генетика ғылымы 
зор үлес қосты. Сондықтан, биология ғылымының басқа салаларының 
арасында маңызды орын алады. Жер бетіндегі тірі материяның дамуы 
олардың үздіксіз ұрпақ алмастыруымен қатар жүріп отырады. Тіршілік 
организмдердің көбеюімен тікелей байланысты. Сол арқылы белгілі бір 
биологиялық түрге тән белгілер мен қасиеттер ұрпақтан-ұрпаққа беріліп 
отырады. Басқаша айтқанда, ұрпақтар белгілі дәрежеде өзінің ата-анасына 
ұқсас болып туады. Мұны тұқым қуалаушылық дейді. Көпшілік жағдайда 
организмнің белгілері мен қасиеттері өзгермей біршама тұрақты түрде 
берілетіндіктен, ұрпағы ата-аналарына ұқсас болып келеді. Бірақ олардың 
арасында толық ұқсастық болмайды. Бір ата-анадан тарайтын ұрпақтың бір-
бірінен қандай да бір белгісі жөнінен айырмашылығы болады.Организмнің 
тұқым қуалаушылық қасиеті сыртқы орта факторларының әсерінен үнемі 
өзгеріп отырады. Оны — өзгергіштік дейді. Көбею барысында организмнің 
белгілі бір қасиеттерінің тұрақты сақталуымен қатар, екінші біреуі өзгеріске 
ұшырайды. Осыған байланысты олар жаңарып, түрлене түседі.Тұқым 
қуалаушылық пен өзгергіштік — бірімен-бірі қатар жүретін, бір жағынан бір-
біріне қарама-қарсы, өзара тығыз байланысты процестер. 
Жасушаның көбеюі: 
Митоз (Ежелгі грек тілі μίτος«жіп») — дене (соматикалық) 
жасушалардың бөлінуі. Митоз жасуша көбеюінің бір түрі, ол ДНК ақпаратын 
толық қатесіз кошіреді, жаңа жасуша тудырады. Митозтоздық бөлінуі 
кезінде бір диплойдты жасушадан (2n) генетикалық материалы теңдей 
бөлінген екі диплойдті жасуша түзілген. Жасушалардың бөлінуге дайындық 
кезеңі —