Жалайырлар Шыңғысханның жалайырлар тайпасының ішіндегі ең жақын адамы, ақын, әрі батыр: Мұқылай Шыңғысханның ант берген басында адал досы,кейін қас жауы болған;Жамұқа 1201жылы Аргун өзенінің бойында өткен құрылтайда таққа отырған жалайыр билеушісі өзін жариялады:Гурхан деп Жалайырларда ұлыстың ішкі істерін жүргізген лауазым иесі: Шерби Жалайырларда әскери басқару жүйесі бөлінген кезең: ХІІ Жалайырларда түмен басын сайлады: хан Қыпшақ ХІ-ХІІІ ғасырлар ХІ ғ. қыпшақ хандығының қолына толығымен көшкен қағанат жері:Қимақ ХІ ғ. басында қимақ қағанатынан кейін,Қазақстанның негізгі аймағында билікке келді : Қыпшақтар ХІ ғасырдан бастап Қазақстанның қай аймағы қыпшақтардың иелігінде болған жоқ:Жетісу Дешті Қыпшақ аумағының қамтыған жерлері: Алтайдан Еділге дейін Қыпшақтардың солтүстігіндегі шекарасы:Құланды даласы Қыпшақтардың оңтүстігіндегі шекарасы:Балқаш көлі мен Жоңғар Алатауы Қыпшақтар жаз айларында көшіп-қонып жүрген өзен аңғарлары: Жайық,Қобда, Ойыл Қыпшақтардың этникалық құрамы қалыптаса бастады: УІІ-УІІІ ғасыр Қыпшақтардың этникалық құрамы неше бөліктен тұрды: 2 Қыпшақтардың батыс бірлестігінің құрамындағы тайпалар саны;11 Қыпшақтардың этникалық құрамы 11 тайпадан тұратын бөлігі: Батысы Қыпшақтардың батыс бірлестігіне кіретін тайпалары: Дурут,тоқсоба,иетиоба Қыпшақтар құрамындағы дурут тайпасының аты:Төрт тайпа дегенді білдіреді Қыпшақ құрамындағы иетиоба тайпасының аты:жеті тайпа дегенді білдіреді Қыпшақтар құрамындағы тоқсоба тайпасының аты: тоғыз дегенді білдіреді Қыпшақтардың шығыс бірлестігіндегі тайпалар саны:16 тайпа Қыпшақтардың этникалық құрамы 16 тайпадан тұратын бөлігі: Шығысы Аталуы қасқырға табынуды көрсететін қыпшақ тайпасы:Елбөрі Қыпшақ тайпаларының ішіндегі ең беделдісі:Бөрілер Тарихшы Жүзжанидың жазуы бойынша хандар әулетінің тайпасы деп аталған тайпалар:Елбөрілер Қыпшақтарда хандар әулетінің тайпасы елбөрілер екенін айтқан тарихшы: Жүзжани Хі ғасырдағы Сыр бойындағы қалаларға билік жүргізген: Қыпшақ шонжарлары ХІІғ. Бастап қыпшақтар Арал маңына билік жүргізген кезде оның құрамына кірген тайпалар:Қаңлы,қарлұқ ХІІ ғасырдан бастап Қаңлы,Қарлұқ,Жікіл тайпалары құрамына кірген мемлекет:Қыпшақ Қыпшақтардың әскери басқару жүйесі бөлінді: Оң қанат және Сол қанат Қыпшақтардың оң қанатының ордасы: Сарайшық Қыпшақтардың оң қанатындағы орталығы орналасқан өзен: Жайық Қыпшақтардың сол қанатының ордасы: Сығанақ Қыпшақтардың оң қанатындағы орталығы орналасқан өзен: Сырдария Орта ғасырда орыс жеріне қоныстанған, «половшылар» аталған тайпа: Қыпшақ Ресей жеріне барып орналасқан қыпшақтарды орыс деректерінде атады: Половшылар Орта ғасырда Дунай бойына барып қоныстанған, «командар» аталған тайпа: Қыпшақ Венгрлер Дунай бойына барып қоныстанған қыпшақтарды атады: «Кундар»
Қыпшақтар барып қоныстанған өзен бойы: Дунай Қыпшақтардың билеуші лауазымы: Хан Қыпшақ хандығының ақсүйек шонжарларының аталуы: тархандар,басқақтар,бектер Қыпшақ тілінде құлдарды атады :Яланкуг Қыпшақтардың арба үстіне тігілген үйлерін сипаттаған саяхатшылар: Карпини, Рубрук Қаңлылар қыпшақша сөйлейді екен деген кімнің сөзі В.Рубрук'>Плано Карпини Қыпшақтардың сиыр малын өсіргендегі туралы айтқан саяхатшы: Ибн Баттута Қыпшақтардың «айран» деп аталатын сусыны туралы жазған ғұлама: В.Рубрук Шөлдеп келе жатқанда қыпшақтар сиыр сүтінен жасалған қысқыл сусын бергенін, оны айран деп атайтындарын жазған: В.Рубрук «Кодекс куманикус» қай тілдегі шығарма: Қыпшақ ХІІІ ғасырда қыпшақтардың сүттен қалай май алатынын,құртты,қымызды қалай жасайтындарын таңдана жазғандар: Еуропа саяхатшылары «Қыпшақтарда тамақтарының негізгі түрі тарыдан жасалады» деп айтты: 14 ғасыр әл-Омари «Қыпшақтарда тары мен күрішті көп өсіреді» деп жазған еврей саяхатшысы: Петахья Қыпшақтардың тары мен күріш,арпа өсіргендігі туралы жазған саяхатшылар: әл-Омари,Петахья Қыпшақтар жайлы дерек қалдырғандар қатарына жатпайды: Ж. Баласағұн Қыпшақ мемлекетінің хандары: Алып-Дерек,Қадыр-Бүке Қыпшақтардың сыртқы саудасында жоғары бағаланды: Жылқы Қыпшақтардың күшейуінен қауыптеніп,өзіне тәуелді етуге ұмтылған мемлекет: Хорезм Хорезммен жақындасуына байланысты қыпшақтар арасында ислам діні кең тарай бастаған уақыт: ХІІ ғасырдың екінші жартысы Хорезм мемлекетінің Қыпшақтарға байланысты жүргізген саясатына жатпайды: ақсүйек шонжарларды жазалап,халықты өзіне тарту Қыпшақтар мен Хорезм мемлекетінің Сыр бойындағы қалалар үшін қақтығысы тоқтады: Моңғолдардың жаулап алуымен
