Қазақстанның Ресей және Қытаймен сауда-экономикалық байланысы
Қазақ-орыс сауда байланыстарының кеңейген кезі : XVIII ғ. 60ж
Ресеймен сауда жүйесіндегі қазақтардың негізгітауары: мал Қазақ-орыс арасындағы айырбас саудағы сауда эквиваленті: ісек Көшпенділердің күнделікті қажеттерін қамтамасыз ететін басты орыс тауарлары Шойын қазан, шұға, қант Ресейдің ішкі губернияларынан әкелінетін басты заттары: алаша, барқыт, жылтыр мата, әртүрлі жемістер Орта Азия көпестерінің сауда-саттыққа шығаратын басты тауарлары: мата жеміс XVIII ғ. Қазақ-орыс сауда байланысының орталығына айналған қалалар. Семей, Петропавл XVIII ғ. Қазақ-орыс саудасының белгілі орталықтары: Омбы, Семей, Жеткізілген мал басының жалпы құны 1 млн сомға бағаланған , XVIII ғ. Қазақ- орыс саудасының аса маңызды орталығы: Орынбор XVIII ғ. 2 жарт. Қазақ-орыс саудасының негізгі орталықтары: Семей, Өскемен, Бұқтырма XVIII ғ. Қазақтардың Ресей мен сауда жасайтын негізгі орындарының бірі: Семей XVIII ғ. 2 жарт. Орта Азия көпестерінің жиі келетін сауда орталығы: Петропавл (Қызылжар) Мәтінде XVIII ғ. Қазақстан мен Ресей арасындағы экономикалық байланыстарының дамуынан үзінді келтірілген. Қазақ-Ресей саудасының ерекшеліктері арасында қатесін табыңыз: «Қазақтардың Ресеймен сауда жасайтын негізгі орындары шекара шебіндегі Орынбор, Троицк, Петропавл ,Омбы, Семей және Өскемен... болды. Қазақ –Ресей саудасының бірқатар өзіндік ерекшеліктері де бар еді... Айналымдағы ақша қазақтарда аз еді. Сауда бірлігі ісек қой саналды... Ресей саудагерлері аз уақыттың ішінде –ақ байып шыға келді. Мысалы, бағасы 75 тиын тұратын 18 метр кенепті бір жылқы мал өгізге айырбас жасады. Ал ол жылқы мен өгізді Ресейге алып барып, 12-15 сомнан сатты. Сауда жасайтын негізгі орындар округтік приказдар болды Петорпавл бекінісі салынды: 1752 ж Бұқтырма бекінісі тұрғызылған жыл: 1761ж Ресей үкіметінің 1803 ж қаулысы бойынша Көпестерге қарулы топ ұстауға рұқсат берді XIXғ. басында Ресейдің Қытаймен сауда байланысын жолға қоюына әсер еткен оқиға 1812 ж Отан соғысының ауыр зардаптарының әсерінен шикізатқа мұқтаждығы XIXғ. басында Қытайға өтетін сауда керуендерінің тоналуына шек қою мақсатында үкімет қабылдаған шешім: Қарулы казактар бөлінді Ресейдің Шыңжаңның базар жәрмеңкелерінде сатылатын тауарлары: өнеркәсіптік дайын бұйымдар Ресей мен Қытай арасындағы сауданың дамуына кедергі болған: мемлекетаралық келісімнің жоқтығы XIXғ. 1 жартысында Ресейдің Қытаймен негізгі экономикалық байланыстар жүргізілген қала: Кяхта Ресей мен Қытай арасындағы Құлжа келісіміне қол қойды: 1851ж Ресей мен Қытай арасындағы 1851 ж болған келісім: Құлжа келісімі XIXғ. Қытайдағы ірі сауда орталықтарына айналған қалалар: Құлжа, Шәуешек 1855 ж Шыңжаң мен Қазақстанның сауда байланыстарының уақытша тоқтатылу себебі: Шәуешектегі орыс көпестерінің сауда орындары талан-таражға салынды 1855 ж Шәуешекте орыс көпестерінің сауда орындары өртеніп, тоналған соң Ресей көпестерінің саудасы осы қаламен шектелді: Құлжа XIX ғ. 50-60ж Жетісу бағытында өткен Ресей Қытай сауда нүктелері: Қапал, Верный XIX ғ. 50-60ж Қытаймен саудадағы кеңінен тараған Жетісудағы қалалар: Қапал, Верный XIX ғ. Ресей мен сауда-саттықтың басты орталықтары : Орынбор, Троицк, Петропавл XIX ғ. Қазақстанның Қытаймен сауда-саттық жүргізілуінде маңызды рол атқарған қалалар:Семей, Зайсан, Бұқтырма, Петропавл 1881 ж Ресей мен Қытай арасында болған шарт: Петербург келісімі Ресей мен Қытай арасында Петербург келісіміне қол қойған жыл: 1881ж 1881 ж сауда келісіміне қол қойған елдер: Ресей мен Қытай Петербург келісімі бойынша Ресйдің Қытайға қайтарылған қлкесі:Іле өлкесі XIX ғ. Қазақ көпестерінің Қытаймен саудадағы ерекше сұраныста болған тауары: Шай XIX ғ. 1 ширегінде Шыңжаң мен Қазақстан арасындағы экономикалық байланыстарда басты роль атқарған Қазақстан қалалары: Петропавл, Семей Мәтінде қатені табыңыз: Шын мәнінде XIX ғ. 60 ж бастап су жылы қалыптасқан өзен бойы: « Іледе су жылы қалыптасты. Алғашқыда ол әскери міндеттер атқару мақсаттары көздеген еді, кейінірек Қазақстан шаруашылық тұрғысынан отарланып болған соң бейбіт сипат алды сауда –саттықты дамытуға пайдаланды...1862ж Омбыдан Семейге алғашқы пороход сапарға шықты. XIX ғ.- XX ғ. Шебінде Семей мен Тобыл арасында осындай 40-жуық пороход қатынас жасады» : Ертіс XIX ғ. 2 жартысында орыс-қытай экономикалық қатынасындағы белді оқиға: Іле су жолының ашылуы XIX ғ. 2 жартысында ұйғыр кәсіпшілері кемемен жүк тасуды жолға қойған өзен: Іле Алғаш Іле су жолын ашқан көпес :В.Юлдашев Верный көпесі Вали Ахун Юлдашев винтпен жүретін өзен кемесін алдыртты :Англиядан Іле су жолымен алғаш рет Қытайға тауар апарып сатқан көпес:Вали Ахун Юлдашев Қазақстаннан Қытайға тікелей Іле су жолы ашылған мерзім: XIX ғ. 80 ж Қытаймен тікелей Іле су жолы алғаш ашылған жыл:1883 жылы 1883 жылы ашылған Іле су жолының Шыңжыңдағы соңғы нүктесі :Сүйдін 1883 жылы ашылған Іле су жолының ашылуымен сауда қатынасы таратылған өңір:Жетісу Тарихи құжатта баяндалған оқиғаны анықтаңыз: « Өткен жылы Верный көпесі ... өз қаражаттарына Англиядан винтпен жүретін өзен кемесін алдыртты ... Қытай жеріне дейін су жолының ашудың мүмкіндігін қарастыру...» Іле су жолының ашылуы ХІХ ғасырдың аяғында Қытай-қазақ сауда қатынасының бірқалыпты дамуында белсенді роль атқарды. Қазақ көпестері ХІХ ғасырдың соңында Шығыс Түркістан сауда әлеміне белгілі болған қазақ көпестері: Жандыбайұлы, Жетікұлы , Шаянбайұлы , Жақыпұлы ХІХ ғасырдың аяғында есімдері көпшілікке танылған қазақ саудагерлері :Жетікұлы , Жандыбайұлы
