10.Сана және бейсаналылық мәселелері. Сана-бұл адамға тән ерекше мемлекет, оған әлем де, өзі де қол жетімді.
Сана шындықты эмоционалды бағалауда, мақсат қою әрекетін қамтамасыз етуде – ақылға қонымды уәжделген іс-әрекеттерді алдын-ала ақыл-ой құруда және олардың жеке және әлеуметтік салдарын қарастыруда, адамның қоршаған әлемде не болып жатқанын, материалдық және рухани тұрғыдан біле білуінде.
Сана-бұл шындықтың көрінісі мен өзгеруіне бағытталған идеалды (психикалық) қызмет түрі.
Сана адамның психикалық өмірінің барлық байлығын сарқылмайды. Адам психикасындағы санамен қатар, бейсананың саласы да бар.
Бейсаналық-бұл адам ақыл-ойының шеңберінен тыс жатқан, есептелмеген және, кем дегенде, қазіргі уақытта сананың бақылауынан тыс болатын психикалық құбылыстардың, күйлер мен әрекеттердің жиынтығы.
Бейсаналық-бұл армандар, гипноздық күйлер, ақылсыздық және т.б.
Қазіргі уақытта сананың назарында емес, бірақ жад арқылы санаға енгізілуі мүмкін барлық нәрсені бейсаналыққа жатқызуға болмайды.
Автоматизм деп аталатындар сананың көмегімен пайда болуы мүмкін, бірақ содан кейін бейсаналықтың саласына енеді. Бастапқыда сананың бақылауымен әрекет ету, ұзақ жаттығулар мен бірнеше рет қайталау нәтижесінде олар бейсаналық сипатқа ие болады, бақылаудан шығады: музыкалық аспаптарда ойнау дағдылары, спорттық дағдылар, күнделікті еңбек операциялары және т. б.
Бейсананың құрылымдары, басқалармен қатар, санаға жақын болу дәрежесінде ерекшеленеді. Подсознание деп аталатын бейсананың ерекше деңгейі де ерекшеленеді. Оған сана деңгейінен автоматизм деңгейіне ауысумен байланысты психикалық құбылыстар кіреді.
Бейсаналық адамдардың мінез-құлқын бағыттай алады және осыған байланысты белгілі бір жолмен санаға әсер етеді. Мысалы, кейбір шетелдік кинотеатрларда көркем фильм сессиясы кезінде кез-келген өнімді жарнамалайтын арнайы кадрлар көрсетілді. Бұл кадрлар экранда адамның көзін (0,05 с-тан аз) қабылдамайтын және фильмді көруге кедергі жасамайтын уақытта пайда болды. Көрермен бұл кадрларды көрмеді, бірақ олар саналы түрде қабылданды, содан кейін сессиядан кейін бұл адамдардың мінез-құлқына әсер етті. Мұндай ұсынысқа ұшыраған адамдарда жарнамаланған тауарларға сұраныс әдеттегіден екі есе өсті.
