№7 дәріс ЗАМАНАУИ ҒАЛАМДЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ЭКОЛОГИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕР
№7 дәріс ЗАМАНАУИ ҒАЛАМДЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ЭКОЛОГИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕР
Қарастырылатын сұрақтар
Заманауи ғаламдық экологиялық проблемаларының негізгі құрауыштары
Қазіргі кезеңдегі экологиялық дағдарыс
Ғалами экологиялық мәселелер
Қор жетіспеу дағдарысы
Заманауи орта – ол қоғам мен табиғаттың арақатынасы. Адамның шаруашылықтық әрекеті ғаламшарлық ауқымға жетті. Барлық табиғи қорлар өндіріске жұмылдырылған. Ғаламшарда адам саны күрт өсуде. Табиғи ортаның антропогендік өзгеруі жер шарының барлық бетіне жайылды. Табиғи орта дамуының басты себебі - адам әрекеті.
XX-XXI ғ. ғ. ғалами экологиялық дағдарыспен сипатталады. Қоршаған ортаның жылдам бұзылуы ғалами, аумақтық, жергілікті деңгейде жүреді де, барлық табиғи құрауыштарды және Жердің беттік сферасын қамтиды. Қазіргі кезеңдегі экологиялық дағдарыс туралы қоршаған ортадағы 1972 жылдан 1990 жылға дейінгі жүрген келесі өзгерістер паш етеді:
Булыжайлық газдар концнтрациясының ондық бөлігінен бірлік пайызға дейін артуы. (су буы, көмірқышқыл газы, метан және озон)
Булыжайлық газдар концнтрациясының ондық бөлігінен бірлік пайызға дейін артуы. (су буы, көмірқышқыл газы, метан және озон)
2. Озон қабатының жыл сайын 1-2 % - ға сарқылуы ультракүлгін сәулелері ағынының 2 % - ға ұлғаюына, адамдардың тері обырына ұшырауын 4 % -ға артуына әкеліп соғады.
3. Жыл сайын топырақ эрозиясы 24 млрд. т артты, ол деген топырақ құнарлылығының төмендеуі, тұздылануы, сорлануы, ластаушылардың жиналуы. XІX ғ. салыстырғанда XX ғ. ауыр металдармен ластану деңгейі 10-15 есеге артты.
4. Шөлдік ауданының кеңеюі, техногендік шөлденудің артуы. Осы тарихи кезеңде шөлдік аудан 9 млн км2 ұлғайды.
5. Орман ауданы қысқарды шамамен 200 мың км2 қысқарды.
6. Әлемдік мұхит деңгейінің жылына 1-2 мм көтерілуі.
7. Тірі ағзалар түрлерінің жылдам жоғалуы.
8. Ауру адамдар санының артуы. Тіршілік ортаның ластануына байланысты ірі қалаларда ауру саны 25 тен 50 % - ға артты.
