№7 дәріс заманауи ғаламдық ЖӘне әлеуметтік экологиялық МӘселелер



бет3/4
Дата19.05.2023
өлшемі1,62 Mb.
#94710
1   2   3   4
Байланысты:
лекция 7

Озон қабатының сарқылу себептері

  • Адамдардың тұрмыста және аэрозольдар, көбіктендіргіштер, еріткіштер және т. б. өндірісінде кеңінен қолданылатын хлорфтрокөміртектерді (фреондар) қолдануы.
  • Хлорфторкөміртектер атмосфераға түсіп, хлор атомдарының бөлінуімен стратосферада ыдырайды, олар озонның оттегіге айналуын катализдейді.
  • Төменгі қабаттарда фреондар он жыл бойы сақталуы мүмкін. Осыдан олар стратосфераға түседі,онда қазіргі уақытта олардың құрамы жыл сайын 5% - ға артады.
  • Озон қабатының сарқылу себептерінің бірі ормандардың жердегі оттегі продуценті ретінде жинақталуы да мүмкін деп болжануда.

Озон қабатының сарқылу көздері

  • Атмосфералық ауада күкірт, азот қышқылы су буымен өзара әрекеттесіп қышқыл жауын-шашынды түзеді.
  • Терминді 1872 жылы Р. Смит ұсынды

Қышқыл жаңбыр түсуінің салдары

  • Қышқыл жаңбырлар атмосфералық ауаға азот диоксиді мен күкірттің түсуі нәтижесінде пайда болады, олар су буымен өзара әрекеттеседі және күкірт және азот қышқылын құрайды. 
  • Қышқыл жаңбырлардың топырақ пен су қоймаларының үстіңгі қабатына түсуі нәтижесінде қышқылдану дамиды, бұл экожүйелердің азып-тозуына, балықтардың жекелеген түрлерінің және басқа да су организмдерінің өлуіне әкеп соғады, топырақтың құнарлылығына, ормандардың өсуінің төмендеуіне және олардың кебуіне әсер етеді.
  • Көл суының қышқылдануы балықтардың әртүрлі түрлерінің (оның ішінде албырт, сигалық және т.б.) популяцияларына ғана емес, сонымен қатар планктонның, балдырлардың көптеген түрлерінің және оның басқа да мекендеушілерінің біртіндеп өлуіне әкеп соғады. Көлдер іс жүзінде жансыз болып есептеледі.

Смог (лат. - түтін) - түтін, тұман және шаңның улы қоспасы.

  • Смог (лат. - түтін) - түтін, тұман және шаңның улы қоспасы.
  • Түтіннің үш түрі бар:
  • Мұзды смог, тұман бөлшектерін суыту кезінде пайда болатын шаң бөлшектері мен мұз кристалдарының үйлесуімен сипатталатын ауаның ластануы. Арктика мен субарктикада және күшті әжімдер кезінде қалаларда жиі пайда болады.
  • Лондон смогы(қысқы) ауа райы қолайсыз жағдайда ірі өнеркәсіптік орталықтарда қыста пайда болады: егер жел болмаса, ауаның жоғары қабаттары ауаға қарағанда жер бетінің ауасы жылырақ болады.
  • Лос-Анджелессмогы (жазғы) жылдың жылы мезгілінде пайда болады. Бұл мүмкіндік күн радиациясының кәсіпорындардың шығарындылары мен автомобильдердің пайдаланылған газдарындағы зиянды заттарға әсері кезінде пайда болады. Мұндай смогтыңәтижесінде зиянды ластағыштар ауаға өте көп (фотооксиданттар) мөлшерде бөлінеді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет