9 арман пв баспасы

82
§ 13. Нью тон ның бі рін ші за ңы, инер ция лық са нақ жүй еле рі
I Инер ция за ңы, де не лер дің инерт ті лі гі
7­сы­нып­­тың­ фи­зи­ка­ кур­сын­да­ Арис­то­тель­
мен­Га­ли­лей­дің­де­не­қоз­ға­лыс­қа­тү­се­тін­не­ме­се­
ты­ныш­тық­күй­ін­де­қа­ла­тын­жағ­дай­лар­ға­көз­қа­
рас­та­рын­қа­рас­тыр­ған­бо­ла­тын­быз.
Арис­то­тель­де­не­ге­бас­қа­де­не­лер­әсер­ет­пе­се,­
қоз­ға­лыс­ мүм­кін­ емес­ екенін­ айтқан­ бо­ла­тын.­
Де­не­ні­ор­ны­нан­қоз­ғал­ту­үшін­оған­күш­тү­сі­ру­
ке­рек.
Г.Га­ли­лей­ты­ныш­тық­күйі­мен­де­не­лер­­қоз­ға­
лы­сы­ның­ се­бе­бін­ былай­ тү­сін­дір­ді:­ бас­қа­ де­
не­лер­әсер­ет­пей­тін­де­не­тұ­рақ­ты­жыл­дам­дық­пен­
қоз­ға­ла­ды­немесе­тыныштық­қалпын­сақтайды.­
Егер­оған­бас­қа­де­не­лер­әсер­ет­се,­де­не­нің­жыл­
дам­ды­ғы­ өз­ге­ре­ді.­ Де­не­нің­ өз­ жыл­дам­ды­ғын­
өз­ге­ріс­сіз­сақ­тау­қа­сие­тін­
инерт­ті­лік
­деп­атай­ды.­
Инерт­ті­лік­ қа­сие­ті­ де­не­нің­ жыл­дам­ды­ғын­ өз­
гер­ту­ үшін­ уа­қыт­ ке­рек­ екен­і­мен­ бай­ла­ныс­ты.­
Де­не­ лез­де­ тоқ­тай­ ал­май­ды­ не­ме­се­ қоз­ға­лыс­
жыл­дам­ды­ғын­бір­ден­арт­ты­ра­ал­май­ды.
Инерт ті лік
– де не нің оған әсер ету ші 
сыртқы күш тер бол ма ған не ме се олар-
дың әсері тең ге ріле тін жағ дай да бір қа-
лып ты жә не тү зу сы зық ты қоз ға лы сын 

жүктеу/скачать 8,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: