Ақтөбе облысы, Мартук ауданы,
Каратогай ауылы,
Қаратоғай орта мектебі,
физика және информатика пәнінің мұғалімі
Сейтқалиев Жұлдызбек Қаратайұлы
9-сынып. Зертханалық жұмыс №1 Тақырыбы: Теңүдемелі қозғалыс кезіндегі дененің үдеуін анықтау.
Жұмыстың мақсаты: көлбеу науамен домалайтын шардың немес жеңіл арбашаның үдеуін есептеу.
Аспаптар мен материалдар: өлшеуіш таспа, метраном, науа, шар, қысқышы бар тұрғы, металл цилиндр, жеңіл козғалатын арбаша (pasCar, me-6950), қозғалыс қондырғысы (Motion Port, ps-2103A ), жол (pas Treck, 1 m), кедергі тіреуіш, (me -8971). Xplorer GLX pasco 2002.
Жұмыстың орындау. 1. Тұрғы арқылы науаны көкжиекпен кішкене бұрыш жасайтындай етіп бекіту керек (33-сурет). Науаның төменгі шетіне металл цилиндрді қоясыңдар.
2. Метроном дыбыс берген бойда шарды науаның жоғарғы басынан жіберіп, ол цилиндрге барып соғылғанға дейін метрономның неше рет соққанын санаңдар. Тәжірибе жүргізерде метраномды минутына 120 рет соғатын етіп қойыңдар.
3. Науаның көкжиекке көлбеулік бұрышын өзгерте отырып, шарды жіберген мезеттен бастап, оның цилиндрге барып соғылуына дейін метроном 4 рет соғатындай етуге болады.
4. Шардың қозғалыс уақытын есептеңдер.
5. Өлшеуіш таспаның көмегімен шардың s орын ауыстыруының ұзындығын табыңдар. Науаның көлбеулігін өзгертпей метрономның төртінші соғуы мен шардың металл цилиндрге соғылуы дәл келетіндей етіп алып, тәжірибені бес рет қайталау керек.
6. формуласы бойынша орын ауыстыру модулінің орташа мәнін, ал содан соң үдеу модулінің орташа мәнін табыңдар: = =1,136
7. Өлшеу және есептеу нәтижелерін кестеге жазыңдар: