А 11 «Механика және молекулалық физика» бөлімінен лабораториялық жұмыстар орындауға арналған әдістемелік нұсқау. Қызылорда. ҚМУ, 2007ж

1. 
   Құрал негізінің орнықтылығын тексеру. Қажет болған жағдайда бұранданың 10 көмегімен оның тиісті деңгейін келтіру.
   
2. 
   Техникалық таразылармен шарлардың , (серпімді) және (серпімсіз) массаларын өлшеу. Серпімді шарларды іліп, олардың центровкасын келтіру.
   
3. 
   Электрлі магниттің анықталған орналасуында сол жақтағы үлкен шармен белгілі бұрышпен оң жақтағы кіші шарды соғу. Кіші шардың электрлі магнитін тізбектен ажыратып, екі шардың да және бұрыштарымен бірінші лақтырылуының өлшеулерін жүргізу (тәжірибені іс жүзінде бір бақылаушы орындай алмайды. Сондықтан өлшеулерді бірінші шар үшін, сонан соң дәл сол лақтыруды қайталап, екінші шар үшін өлшеулер жүргізу қажет). Дәл осы соққыны әр шар үшін он рет қайталау, бұл әр шар үшін соққыдан кейінгі және бұрыштарының кемінде бес мәнін табу үшін керек.
   
4. 
   Өлшеулерді соқтығысатын шарлардың әр түрлі бастапқы бірнеше орны үшін жүргізу. Барлық өлшеулердің нәтижелерін кестеге толтырыңдар.
   
5. 
   Сол жақтағы шарды алып тастап, орнына серпімсіз ермексаздан жасалынған шарды ілу. Тәжірибені алдыңғы пункттердегідей тізбекпен дәл қайталау (ермексаздан жасалған шарды қолмен алдын ала аздап жылытып алу).
   
6. 
   Шарлар ілмесінің ұзындығын өлшеп, (6) формула бойынша шарлардың , және жылдамдықтарын есептеу.
   
7. 
   (2) формула бойынша соққының серпімді және серпімсіз жағдайлары үшін жылдамдықтың қалпына келу коэффициенттерін есептеу.
   
8. 
   (3) және (6) формула негізінде алынған (7) формула көмегімен серпімді және серпімсіз соққы үшін энергияның қалпына келу коэффициенттерін есептеу
   

9. және өлшеулерінің кездейсоқ қателіктерін есептеңдер. анықтау барысындағы ауа кедергісінің келтіретін қателігін бағалау.

ал серпімсіз соққы үшін

. (7б)

теңдеулерін аламыз.

1. 
   1 тапсырмада көрсетілген барлық тапсырмаларды қайталау.
   
2. 
   және жылдамдықтарын (7а) және (7б) формулаларымен тауып, және жылдамдықтарының теориялық мәндерін есептеу.
   
3. 
   және жылдамдықтарын шарлардың ыршу бұрышын ескеру арқылы есептеу ((6) формуланы қараңыз).
   
4. 
   және жылдамдықтарының теориялық және эксперименттік мәндерін салыстыру. Олардық сәйкес келуі жөнінде қорытынды жасау.
   
5. 
   Соққыны абсолют серпімді деп есептеп, энергияның сақталу заңынан және импульстің сақталу заңынан және жылдамдықтары үшін төмендегі теңдіктерді ескереміз
   

; (8)

және жылдамдықтарының (8) және ыршу бұрышы ескерілген (6) формуланы пайдаланып табылған мәндерін салыстыру. Қорытынды жасау.

мұндағы - шардың бастапқы энергиясы, -маятник тербелісінің ширек периодта жоғалтқан энергиясы - өшудің логаримфдік декременті. Мұндағы - ілініп тұрған шар тербелісінің бастапқы амплитудасы, ал - n тербелістен кейінгі амплитуда.