А. Байтурсынов 1-том final indd
жүктеу/скачать 1,7 Mb. Pdf көрінісі
|
Байтұрсынұлы І том
- Бұл бет үшін навигация:
- 4. БУнАҚ БУынДАры
| 3. тАрМАҚ тҰлғАлАры
Жалғыз бунақты тармақ Сап-сары бел, Еседі жел, Еседі. Еседі жел, Көшеді ел, Көшеді. (Мағжан) Екі бунақты тармақ Мінсіз таза меруерт. Су түбінде жатады. Мінсіз таза асыл сөз. Ой түбінде жатады. * * * Су түбінде жатқан зат. Жел толқытса шығады. Ой түбінде жатқан сөз Шер толқытса шығады. (Маса) Қазақтың жыр деп ат қойған ескі өлендерінің көбі-ақ екі бунақты тармақ болады. Үш бунақты тармақ Балалар // оқуға бар, // жатпа қарап // Жуынып // киініңдер, // шапшаңырақ. // Шақырды // әтеш // мана әлдеқашан, // Қарап тұр // терезеден // күн // жылтырап, (Маса) Қазақтың қара өлең деп атаған ескі өлеңдерінің бәрінде де үш бунақты тармақ болады. 227 Төрт бунақты тармақ Бір толарсақ, // бір тобық // санда болар, // жар-жар! // Қырық кісінің // ақылы // ханда болар, // жар-жар! // Әкем-ай! // деп жылама, // байғұс қыздар, // жар-жар! // Әке орнына // қайын атаң // онда болар, // жар-жар! // Жазғытұрғы // ақша қар // жаумақ қайда, // жар-жар! // Құлын-тайдай // ойнаған // оң жақ қайда, // жар-жар! // Қанша жақсы // болса да // қайын атамыз, // жар-жар! // Айналайын // әкемдей // болмақ қайда, // жар-жар! / 4. БУнАҚ БУынДАры Жалғыз буынды бунақ өлеңде болмайды. Буын саны бунақта екіден кем болмайды. Жоғарыда келтірген «Жар-жар» өлеңінде бунақтың екі буындысы да, үш буындысы, төрт буындысы да бар: «Бір толарсақ» бунағы – 4 буынды, «бір тобық» бунағы – 3 буынды. «Санда болар» бунағы – 4 буынды, «жар-жар» – 2 буынды. Қазақ тіліндегі жырдан басқа өлеңде көбінесе бунақтың екі- ақ түрі жұмсалады: 1) Үш буынды бунақ. 2) Төрт буынды бунақ. Екі буын- ды бунақ жар-жар түрімен жазылған өлеңдерде болмаса яки Мағжанның «Біраз Фетше» деген өлеңі сияқты сөздерде болма- са, тіпті аз жұмсалады. Сондықтан төменде айтылатын сөздер бунақтың жоғарыда айтылған екі түрі туралы ғана баяндама болады. жүктеу/скачать 1,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|