А. Ж. Сағындықова, О. Н. Ефимова, И. В. Казанина,О. П. Живаева ауыл шаруашылығында жарықтандыру және сәулелендіру жабдығЫ
Ауыл шаруашылығы жануарлары мен құстарын ИҚ-жылытудың
жүктеу/скачать 2,18 Mb. Pdf көрінісі
|
zB2RQNOd5ZLCpYD8MhfH476kVabG3T
| 7 Ауыл шаруашылығы жануарлары мен құстарын ИҚ-жылытудың
сәулелендіру қондырғылары 7.1 ИҚ-сәулелендіру қондырғылары, конструкциялары, сипаттамалары, таңдау Жас жануарларды өсіру үшін қажетті температуралық режим жалпы және жергілікті жылыту жүйесімен қамтамасыз етілуі мүмкін. Өсудің алғашқы кезеңінде жас жануарлардың кішкентай шектеулі аймағында ғана жоғары температураны құруға мүмкіндік беретін біріктірілген жүйені қолданған жөн. Жергілікті жылыту үшін әртүрлі жылыту қондырғылары қолданылады — жылытылатын едендер, кілемшелер, панельдер және т.б. Жануарлардың денесіне пайдалы биологиялық әсері бар жас жануарларды инфрақызыл (ИҚ) жылыту кең таралған. Тері мен тері астындағы тінге сіңіп кеткен ИҚ сәулесі олардың қызуын тудырады. ИҚ радиациясының жылу әсері оның тіндерге сіңуімен қан тамырлары қанға толып, метаболизм қалыпқа келетініне негізделген. Теріге және тері астындағы тіндерге еніп, дененің күрделі реакциясын тудырады, ол жылу рецепторлары арқылы рефлексивті түрде пайда болады. Тері арқылы жүйке жүйесіне, ал ол арқылы ішкі ағзаларға әсер ете отырып, ИҚ сәулесі бездердің қызметін, тіндер мен мүшелерді қанмен қамтамасыз етуді жақсартады. Қысқа толқынды инфрақызыл сәуле (λ = 750-1500 нм) 7-8 мм тереңдікке еніп, терең жатқан тіндердің жылынуына әкеледі, нәтижесінде бездердің қызметі мен метаболизмі жақсарады. ИҚ радиациясының теріге және жануарлар денесіндегі терең тіндерге әсер етуінен кейін гемопоэтические органдар белсендіріледі, қанда эритроциттер, лейкоциттер, гемоглобин мөлшері артады, ақуыздардың ыдырауының белсенді өнімдері пайда болады. Бұл ретте малдың өнімділігі орта есеппен 10-15% - ға артады. Бұл әсердің тиімділігі сәулеленудің толқын ұзындығына және жануар денесінің сіңу қабілетіне байланысты. Белгілі болғандай, ИҚ сәулесі толқын ұзындығының диапазонын 0,78-ден 10 3 мкм-ге дейін алады. Толқын ұзындығы λ = 0,78-1,4 мкм болатын ИҚ спектрінің қысқа толқындық аймағында сәуле шығаратын ИҚ көздері (а аймағы) « Жарық »сауле деп аталады, ал толқын ұзындығы λ> 1,4 мкм болатын ИҚ спектрінің ұзын 67 толқындық аймағында « қараңғы »сауле деп аталады. Енудің әртүрлі тереңдігіне байланысты ұзын толқынды ИҚ-В және қысқа толқынды ИҚ-а сәулеленуінің әсер ету механизмі әртүрлі. Ұзын толқындық сәуле терінің және жануарлардың пальтосының беткі қабаттарымен сіңіп, жылу энергиясына айналады, терінің жылу эритемасын және пальто ылғалының кебуін тудырады. Қысқа толқындық сәуле үлкен энергияға ие болғандықтан, 2,5–8 мм тереңдікке еніп, тіндерге сіңіп, жылуға айналады. Сонымен қатар, жануардың денесіне терінің күйіп қалуынсыз енгізілетін жылу энергиясының ағымы жоғары. Тіндердің температурасының жоғарылауы химиялық реакциялар мен онда болып жатқан биологиялық процестерді жеделдетуге көмектеседі, бұл метаболизмді арттырады, тіндердің тамақтануын жақсартады, патологиялық өнімдердің резорбциясы мен жойылуын тездетеді. Осыған сүйене отырып, мал шаруашылығында жас жануарларды жылыту үшін «жарық» көздері кеңінен қолданылады (ИКЗК–220–250 шамдары, тиімді ИК-ағыны бар.Ф ик.эф =203,4Вт;ИКЗС–220–250 шамдары тиісінше Φ .эфф.ик = 163,9 Вт; ИКЗ шамдары–220–500 — Φ эфф.ик = 407,7 Вт. Зерттеулер көрсеткендей, ИҚ сәулеленуі жануарлардың төзімділігіне (қарсылығына) оң әсер етеді. ИҚ эмитенттерінің үзіліссіз жұмыс режимінде жануарларға жоғары және төмен температураның кезектесіп әсер етуі олардың тамыр жүйесін ерекше жаттығуларға ұшыратады, дененің қатаюы байқалады. Инфрақызыл сәулеленудің әсер ету ерекшелігі оны терапевтік (емдік) мақсаттарда қолдануға мүмкіндік береді: қабыну процестерін емдеу, өйткені IR ағыны белсенді гиперемияны (жылу эритемасын) тудырады, бұл тіндердің тамақтануын жақсартады, патологиялық өнімдердің резорбциясын тездетеді. ИК-сәулелену көздерін қорғау үшін («жарық» көздері: ИКЗК, ИКЗС, КГ; «қараңғы» көздер: ТЭН) механикалық зақымданудан және су тамшыларынан, оларға ток беруді жүзеге асырудан, кеңістіктегі сәулелену ағынын қайта бөлуден арнайы арматура қолданылады. Сәулелену көзі арматурамен бірге сәулелендіргіш деп аталады. Ауылшаруашылық өндірісінде жас жануарлар мен құстарды жылыту үшін сәулелендіргіштер қолданылады: а) ИҚ-сәулеленудің «жарық» көздерімен (7.1–7.3 суреттер); б) ИҚ-сәулеленудің «қараңғы» көздерімен (7.4-7.6 суреттер): 68 1 — патрон; 2 — кожух; 3 — қорғау тор; 5 —ИКЗК 220–250лампасы 7.1 сурет — Сәулелендіргіш ССП–01–250 (шаммен ИКЗК–250) 1 — патрон; 2 — кожух; 3 — қорғау тор ; 4 —ИКЗ 220–500лампасы 7.2 сурет — Сәулелендіргіш ОРИ–1 (шаммен ИКЗ–500): 1 — корпус; 2 — рефлектор; 3 — қорғау тор ; 4 —КГ–220–1000 лампасы 7.3 сурет — СәулелендіргішЛатвИКО (КГТ–220–1000лампсы). 1- бақылау термометрі; 2-термореттегіш; 3- ИҚ-сәуле шығартқыш; 4 -қарсы салмағы бар тростық аспа; 5- ТЭНжанып жатқан сигнал шамы; 6 - жарықтандыру шамы; 7 - корпус; 8- аялдамалар 7.4 сурет — Сәулелендіргіш БП–1 (қуаты 250 Вт төрт ТЭН бар) 2 — рефлектор; 3 — қорғау тор ; 5 — құбырлы жылытқыш; 6 — қосылым қорабы 7.5 сурет - Сәулелендіргіш ОКБ–1376 А (қуаты 0,4 кВт үш ТЭН бар): 7.6 сурет — «Ирис» сериясы ЭИС–0,25–И1 типті керамикалық сәуле шығарғышпен сәулелендіргіш 69 «Жарық» көздерінен алынған ИҚ сәулесі ену тереңдігіне ие, сондықтан ИҚ сәулеленуінің тиімділігі жоғары, оны β әсер ету коэффициентімен сипаттауға болады: Ф п , (7.1) мұндағы Ф п — ИК -жануардың терісіне сіңетін ағын; P-қуат көзі. «Жарық» көздері үшін βсв = 0,66, қара көздер үшін. βқара= 0,38. Сәулелендіргіштерді таңдау кезінде қуат туралы нақты ұсыныстар жоқ. Алайда, жас жануарларды ИКЗК–220–250шамдарына сатып алуға тырысу керек (спектр жақсырақ, аз көрінетін сәуле): ИКЗ 500 шамдары әдетте ересектерді сәулелендіру үшін қолданылады. Сонымен қатар, сәулелендіру құралының қуаты суспензияның биіктігіне және қажетті сәулелену аймағына байланысты. Мысалы, E ср -нің орташа сәулеленуі 300 Вт × м 2 тең, 0,5 м 2 алаңда h=0,6 м аспа биіктігі кезінде ИКЗК–220–250 шамымен бір сәулелендіргішпен немесе 1 м 2 алаңда оның аспа биіктігі h =1 м кезінде ИКЗ–220–500 шамымен бір сәулелендіргішпен қамтамасыз етілуі мүмкін. Сәулелендіру қондырғысын таңдау кезінде барлық тең көрсеткіштермен неғұрлым автоматтандырылған қондырғыларға артықшылық беру керек. жүктеу/скачать 2,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|