А. Соловьева, Б. Ибраимова
№1 модельдеу. Адам, сиыр және жауынқұрттың асқорыту жүйесінің
жүктеу/скачать 3,37 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- §11. Тістердің құрылысы мен қызметі, олардың гигиенасы
- Тістердің қызметі – асты тістеу және шайнау, яғни механикалық үгу. Сонымен қатар олар сөйлеу ге қатысады. Тістердің құрылысы.
| 49
№1 модельдеу. Адам, сиыр және жауынқұрттың асқорыту жүйесінің құрылысын салыстыру 10-параграфтың материалын оқып және 31, 32-суреттер бойынша жауынқұрт, адам және сиырдың асқазан жүйесін салыстырып кестені толтырыңдар. № Белгілері Жауынқұрт Сиыр Адам 1 Сілекей безінің болуы 2 Бауырдың болуы 3 Ұйқыбезінің болуы 4 Бірінші сілекей бездері болады 5 Аналь тесігінің болуы 6 Тістерінің болуы 7 Тістері күрек, ит, азу тістерге бөлінеді 8 Тістер үстіңгі және астыңғы жақсүйектерге симметриялы орналасады 9 Алқымның болуы 10 Асқазаны бір бөлімді 11 Асқазаны көп бөлімді 12 Соқырішегі бар 13 Соқырішегі қысқа 14 Соқырішегі ұзын 15 Асқазан немесе тікішегінде симбиоздық бакте рия лардың болуы 16 Бактериялар қызметінің нәти жесін ағза пайдаланады 17 Бактериялар қызметінің нәти жесін бак- териялардың өздері пайдаланады 4–3459 Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Кни а е ста ена иск чите н б аз ате н х е х с асн иказа инист а б аз ани и науки ес уб ики Казахстан т 17 а 2019 а 217 50 1 2 4 5 7 6 III 4 3 I II 33-сурет. Тістің құрылысы: I – тіс қаптамасы; II – мойны; III – түбірі. 1 – кіреуке; 2 – дентин; 3 – дәнекер ұлпалы тіс пульпасы; 4 – цемент заты; 5 – тіс бекінген сүйек; 6 – қан тамырлары; 7 – жүйке талшығы §11. Тістердің құрылысы мен қызметі, олардың гигиенасы Әртүрлі типті тістердің құрылысы мен қызметі арасындағы байланысты және тісті күту ережелерін сипаттау Тістер не үшін керек және олар қайда орналасқан? Неліктен адам ауру немесе жұлынған тістерінің орнын толтыруға тырысады? Тістердің қызметі – асты тістеу және шайнау, яғни механикалық үгу. Сонымен қатар олар сөйлеу ге қатысады. Тістердің құрылысы. Әрбір тістің тіс қаптамасы, мойны және түбірі болады (33-сурет). Қызылиектен шығып тұратын тіс бөлігін тіс қаптамасы деп айтады. Тістің келесі бөлігі – мойны . Ол қызылиекпен жабылған. Тістің үшінші бөлігі – түбірі . Ол тіс ұяшығына бекінген. Тістің қаптамасы мен мойны тіс цементімен қапталған. Тамыр ұшында жүйке талшықтары мен қан тамырларының жұмсақұлпасына (пульпа) түсетін тесік болады. Әрбір тіс 3 қабаттан тұрады: сыртқы – кіреуке (эмаль), ортанғы – ден- тин, ішкі – тістің жұмсақ ұлпасы (пульпа). Кіреуке тек тіс қаптамасын қаптайды. Бұл – ағзаның ең қатты ұлпасы. Оның қалыңдығы әртүрлі, тістің шайнайтын бетіндегі кіреуке қалыңдау болады. Балалардың сүт тістеріндегі кіреукенің құрамында минералды заттар аз, сондықтан ол жұқа болады. Кіреукенің астында қатты дентин болады. Ол тығыз сүйек ұлпасынан түзілген және тістің көп бөлігін құрайды. Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Кни а е ста ена иск чите н б аз ате н х е х с асн иказа инист а б аз ани и науки ес уб ики Казахстан т 17 а 2019 а 217 51 Тістің жұмсақ бөлігі – жұмсақ ұлпасы – тесік арқылы тіс ішіндегі тамырға өтетін қан тамырлары мен жүйкелерден тұрады. Қан тамыр- лары тіс жасушаларын қоректік заттармен қамтамасыз етеді. Жүйке талшықтары тістің сезімталдығына жауап береді. жүктеу/скачать 3,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|