Аққайын ауданы №3 Смирнов орта мектебі


§2. Қосу мен көбейтудің ауыстырымдылық



жүктеу/скачать 187 Kb.
бет2/7
Дата27.03.2023
өлшемі187 Kb.
#76523
1   2   3   4   5   6   7

§2. Қосу мен көбейтудің ауыстырымдылық,
терімділік қасиеттерін пайдаланып,
өрнектерді ықшамдау

А


  1. Өрнекті ықшамдаңдар:

1) 516 + 942 + 84 = ________________; 2) 7 · 3х = _________________;
217 + 183 + 99 = ________________; 5а · 4 = _________________;
656 + 711 + 344 = _______________; 16b · 3 = ________________;



  1. Өрнектердің мәндерін салыстырыңдар:

а ) 256 + 144 144 + 256;
ә ) (256 +144) + 96 256 + (144 + 96);
б ) 15 · 10 10 · 15;
в ) (7 · 25) · 4 7 · (25 · 4).



  1. Өрнектерді салыстырыңдар:

а ) a + 6 6 +a;
ә ) (c +8) + 2 c + (8 + 2);
б ) m · n n · m;
в) (m · 20) · 5 m · (20 · 5).



  1. Бірдей қосылғыштарды топтап есептеңдер:

а) 9 + 5 + 5 + 9 + 9 + 5 + 9 + 5 + 9 + 5 + 5 = _____________________________;
ә) 6 +3 + 6 + 2 + 3 + 2 + 6 + 2 + 3 + 3 +2 + 2 = ___________________________.



  1. Қосудың ауыстырымдылық және терімділік қасиеттерін пайдаланып, есептеңдер:

а) 23 + 47 + 11 + 29 =____________________________;
ә) 18 + 15 + 32 + 45=_____________________________;
б) 11 + х + 99=__________________________________;



  1. Көбейтудің ауыстырымдылық және терімділік қасиеттерін пайдаланып, есептеѕдер:

а) 3 · 5 · 2 · 7 = __________________________;
ә) 5 · 5 · 6 · 4 =___________________________;
б) 8 · х · 5 =_____________________________;

В
7. Кестені толтырыңдар:


a)

х

y

z

x + y +z

15

7

13




38

22

16




49

27

21




ә)


x

y

z

x · y · z

17

5

2




20

29

5




33

4

25




8. Өрнекті ықшамдап алып, мәнін табыңдар:


а) 315 + р + 186, мұндағы р = 35; 14.

_______________________________________________________________________


ә) 427 + b + 168, мұндағы b = 32; 23.


_____________________________________________
_____________________________________________

9. Саяжайдағы бақта 7 тотықұс, а шымшық, 10 торєай бар. Саяжайдағы бақта неше құс бар? Мұндағы а = 13.


______________________________________________
______________________________________________

10. 9 қабатты үйдің бір подъезінің әр қабатында b пәтер бар. Осы үйдің 2 подъезінде неше пәтер бар? Мұндағы b = 3.


______________________________________________
______________________________________________

C
11. Ықшамдап алып, есептеңдер:


а) 21 + 22 + 23 + ... + 30 =__________________________________;
ә) 5 + 10 + 15 + 20 + ... + 95 + 100 =__________________________;
б) 1 + 2 + 3 + 4 + ... + 98 + 99 + 100 =_________________________;

12. 14 · 5 · 6 = 420 теңдігін пайдаланып, есептеңдер:


а) 14 · 5 · 12 = __________________;
ә) 14 · 15 · 6 = __________________;
б) 28 · 5 · 6 = ___________________;
в) 14 · 5 · 18 = __________________.

13. Бір құмыраға а стақан су сыяды, ал бір шелекке b құмыра су сыяды. Бір шелекке неше стақан су сыяды? Мұндағы а = 7; b = 2.





  1. Есептеңдер:

а) 99 + 16 + 99 + 16 + 99 + 16 + 99 + 16 – 4 · 99 = ___________________________;
ә) 76 + 14 + 76 + 14 + 76 + 14 + 76 + 14 + 76 + 14 – 76 · 5 = ___________________;



  1. Гаусс әдісін пайдаланып, сандардың қосындысын табыңдар:

а) 1-ден 30-ға дейінгі;
ә) 15-тен 24-ке деінгі;
б) 8-ден 19-ға дейінгі.
Үлгі : 6-дан 13-ке дейінгі сандарының қосындысы:

6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, =(6 + 13) · 4 = 19 ·4 =76.

§3. Көбейтудің үлестірімділік қасиетін пайдаланып


өрнектерді ықшамдау
А



  1. Бос орынға тиісті сандарды қойып, ABCD тік төртбұрышының ауданын табыңдар.

В С
3 см
А 4 см 7 см D

1 -тәсілмен: 3 · + 3 · =


2 -тәсілмен: 3 ·( + ) =



  1. Суреттегі ABCD тік төртбұрышының боялған бөлігінің ауданын табыңдар.

в
В С

с
А а D

  1. Есептеңдер:

а) 69 · 27 + 31 · 27 = ____________________________________;
ә) 202 · 87 – 102 · 87 = __________________________________;
б) 438 · 90 – 238 · 90 = _____________________________;
в) 603 · 7 + 603 · 93 = ______________________________;

  1. Жұлдызшаның орнына теңдік тура болатындай санды қойып есептеңдер:

а) 91 · 8 = 90 · 8 + * = ___________________________;
ә) 7 · 59 = 7 · 60 - * = ___________________________;
б) 24 · 11 = 24 · 10 + * = _________________________;
в) 9 · 510 = 10 · 510 - * = ________________________;



  1. Көбейтудің үлестірімділік қасиетін пайдаланып, қосынды түрінде жазыңдар:

а) (68 + a) ·2 = __________________________;
ә) 17 · (14 + b) = ________________________;
б) 25 · (12 + c) = ________________________.



  1. Өрнекті ықшамдаңдар:

а) 32a + 37a = _________________; в) 1000k – k = _______________;
ә) 48x + x = ___________________; г) 4y + 26y = ________________;
б) 27p – 17p =__________________; д) 84y – 80y = _______________;



  1. Өрнекті ықшамдап алып, мәнін табыңдар:

а) 11х + 4х, мұндағы х = 3 _____________________________________;
ә) 9х – х, мұндағы х = 22 ______________________________________;



  1. Дүкеннен 12 қасық және 12 шанышқы сатып алынды. Бір қасықтың бағасы а теңге, бір шанышқының бағасы b теңге. Дүкеннен сатып алынған барлық қасық және барлық шанышқы үшін неше теңге төленді?

    1. 12 қасықтың бағасы ___________________________________________;

    2. 12 шанышқының бағасы _______________________________________;

    3. Барлық қасықтың және барлық шанышқының бағасы ______________;

В


  1. Көбейтудің үлестірімділік қасиетін пайдаланып, көбейтінді түрінде жазыңдар:

а) 23a + 23b = _______________; б) 3a + 6b = _________________;
ә) 15x + 15y = _______________; в) 4x + 8y = _________________;



  1. Өрнекті ықшамдаңдар:

а) 3a + 17 + 3a + 13 = ____________________________________;
ә) 24a + 47a + 53a + 76a = _________________________________;
б) 5 · (x + 3) + 2x = ______________________________________;
в) 6 · (4 - y) + 26 = _______________________________________;


11. Өрнектердің мәндерін салыстырыңдар:
а) (30 + 56) · 5 30 · 5 + 56 · 5;
ә) (14 - 7) · 6 16 · 6 – 7 · 6;
б) (23 - 7) · 15 23 · 15 - 5 · 15;
в) 6 · 18 + 6 · 21 (18 + 17) · 6

С


12. Тиімді тәсілмен есептеңдер:
а) 12 · 17 + 35 · 17 + 23 = _____________________________________;
ә) 41 · 80 – 25 · 41 + 55 · 29 = __________________________________;
б) 16 · 18 + 16 · 12 – 14 · 30 = __________________________________;
13. Өрнекті ықшамдаңдар:
а) 5 · (а + 2) + 3 · (а + 3) = _____________________________________;
ә) 2 · (3а + 7) + 4 · (х + 3) = __________________________________;
б) 5 · (2 +b) + 4 · (b + 1) = __________________________________;

14. 1 санынан бастап 78 санына дейінгі натурал сандарды жазғанда 7 цифры неше рет жазылады?


15. Есептеңдер:





(18 ·24 + 414 :23) : 75 =

Ш.
21.

Қ.
6.

Е.
35.

1148 : 82 + 38 · 7 – 199 =

Ю.
12.

А.
109.

О.
81.

13400 : (4103 - 3567) + 31 =

Я.
56.

Б.
41.

С.
75.

(202 · 16 – 3969 : 81) : 1061=

Д.
17.

Н.
3.

Е.
62.

Өрнектің мәнін тауып, онымен бір тордағы әріптерден сөз құрастырыңдар, мына жұмбақтың шешуін табасыңдар.


Жұмбақ
Сылдырдан қорқады,
Шошынып, жортады.
немесе
Қалқиып ұзын құлағы,
Елеңдеп, қорқып тұрады.

§ 4. Теңдеу


А
1. х –тің қандай мәндерінде:
х + 3 өрнегінің мәні 15-ке тең; ________________________________________
15 – х өрнегінің мәні 3-ке тең; _________________________________________
8х өрнегінің мәні 72-ге тең ____________________________________________
х : 5 өрнегінің мәні 20-ға тең? __________________________________________

2. Белгісіз қосылғышты табыңдар:


13 + х = 78 __________________________________;
х + 7 = 49 · 2 _________________________________;
25 + у = 105 – 5 _______________________________;

3. Белгісіз азайғышты табыңдар:


a – 197 = 103 _____________________________________;
b – 78 = 17 _______________________________________;
(x - 8) – 21 = 14 ___________________________________.

4. Белгісіз көбейткішті табыңдар:


15х = 90 ____________________________________;
14х + х = 75 _________________________________;
13х – х = 60 __________________________________;

5. Белгісіз бөлінгішті (бөлгішті) табыңдар:


m : 31 = 10 ____________________________________;
k : 14 = 5 ______________________________________;
144 : x = 12 ____________________________________;
100 : k = 4 _____________________________________.

6. Теңдеуді шешіңдер:


а) 5 · (х + 3) = 20 _________________________________;
ә) 3х – 45 = 15 ___________________________________;
б) 3 · 25у – 15 = 135 _______________________________;
в) 51 – 3х = 48 ____________________________________;

7. Теңдеуді шешіңдер:


а) 3 + 2а = 43 ____________________________________;
ә) 51 – у = 48 ____________________________________;
б) 13а – 23 – 5а = 9 _______________________________;
в) 5х + 8х + 11х = 72 ______________________________;
8. Есептің шарты бойынша сұрақ қойып, теңдеуді шешіңдер:
а) Сурет бойынша теңдеу құрыңдар.
А В С


х см 2х см

Сұрақ: _______________________________________________________________


Шешуі: ______________________________________________________________

ә) Туристер 124 км қашықтыққа барды, оның х километрін жаяу, ал 3х километрін автобуспен жүрді.


Сұрақ: _______________________________________________________________
Шешуі: ______________________________________________________________

б) Себетте х кг алма бар, жәшікте 5х кг алма бар. Жәшіктегі алма себеттегі алмадан 12 кг ауыр.


Сұрақ: _______________________________________________________________
Шешуі: ______________________________________________________________

9. Оқушы бір сан ойлады. Ол ойлаған санын 2 есе көбейтіп, нәтижесіне 19-ды қосқанда қосынды 37-ге тең болды. Оқушы қандай сан ойлады?


______________________________________________________________

С
10. Теңдеуді шешіңдер:


а) (x – 12) · 8 = 56 _______________________________________;
ә) 24 · (z + 9) = 288 ______________________________________;
б) 124 : (y – 5) = 31 ______________________________________;
в) (y + 25) : 8 = 16 _______________________________________;

11. Әкесі баласынан 20 жас үлкен, ал баласының жасы әкесінің жасынан 5 есе кіші. Әкесі неше жаста? Баласы неше жаста?


_______________________________________________________________________;
_______________________________________________________________________.

12. Сурет бойынша х-ті табыңдар.


х х


65
74 15


жүктеу/скачать 187 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7



©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет
Lessons
Curriculum vitae
Documents