Abai Kazakh national pedagogical university хабаршы «Арнайы педагогика» сериясы, Серия «Специальная педагогика»
жүктеу/скачать 3,17 Mb. Pdf көрінісі
|
| ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Специальная педагогика», №1(64), 2021 г.
91 Сюжеттік – рөлдік ойындар қарым-қатынас пен әртүрлі іс-әрекеттерді біріктіреді. Бұл ойындар балалардың қиялын қалыптастыту, әлеуметтік мінез-құлық нормалары мен ережелерін меңгеру, қоршаған әлемнің объектілері мен құбылыстарымен, ересектердің әртүрлі іс-әрекеттерімен танысу құралы ретінде қызмет етеді. Сюжеттік-рөлдік ойында балалар моральдық-этикалық нормаларды, іс- әрекет мотивтерін, адамдар арасындағы қарым-қатынасты үйренеді. Нәтижесінде педагог ойынға қажетті жағдайларды жасайды және оны басқарады, балаларды ойынға үйретеді, жаңа ойын дағды- ларын қалыптастырады және дамытады, ойынға қажетті сөздік қорды белсендіреді, ойын сюжетіне немесе оның ережелеріне байланысты балаларға жаңа сөйлеу құрылымдарын, сөйлеу кезектерін енгізеді.Ойындарды ұйымдастырған кезде педагог балалардың ойын әрекетінің ерекшеліктерін ескереді және оны түзетеді. Мысалы: ертегілерге негізделген кейіпкерлердің картоннан жасалған графикалық жарқын маскаларын қолдана отырып, рөлдік ойындар ойнау балаларға қызықты әрі тиімді болады. Кез-келген ойын сөздіктің әртүрлі көлемін қажет етеді және ауызша сөйлеу, есту, қарым – қатынас дағдыларын дамытуға мүмкіндіктер береді. Ойындарды сәтті ұйымдастыру мен өткізудің маңызды шарттары: ойынды өткізуге деген педагогтың мұқият дайындығы; ойынға қажетті ойыншықтардың болуы және қолжетімділігі; балаларды ойыншықтарды, сондай-ақ алмастырғыш заттарды пайдалануға үйрету; балалардың ойынға деген қажеттілі мен қызығушылығын туындату үшін қажетті әсерлермен қамтамасыз ету (оқиға, презентация, экскурсия, кітап, фильм және т.б.); ойын барысында сөйлеу ортасын құру және ойыншылар арасындағы қарым-қатынасты жандандыру; Бірқатар авторлардың (А.Г. Зикеев, К.И. Туджанов және т.б.) пікірі бойынша, есту қабілеті зақымдалған балалар үшін егжей-тегжейлі диалогтың жалпы сызбасын дұрыс құру өте маңызды, онда әр реплика келесіден жоғары орналасуы керек және жеке бағанға орналастырылуы керек, бұл сөйлеу материалын сәтті қолдануға және диалогтың ажырамас бөлігі ретінде диалогтық бірліктерді есте сақтауға ықпал етеді. Сызбада ойын сюжетінің шығармашылық дамуына түрткі болатын диалогтық бірліктердің өзгергіштігі қамтамасыз етілуі керек. Сюжеттік-рөлдік ойындар арқылы естімейтін және нашар еститін балалар көптеген мамандық- тардың ерекшеліктері туралы білім ала алады, өндіріс пен қызмет көрсету саласында шарлауды және өмірлік құзыреттілік деңгейін арттыруды үйренеді. Д.Б. Элькониннің айтуынша сюжеттік-рөлдік ойын барысында, «бала адам іс-әрекетінің жоғары формаларының дамыған әлеміне, адами қарым- қатынас ережелерінің дамыған әлеміне ауысады». Қорытындылай келе, жоғарыда айтылғандардан қарым-қатынас дағдыларын білім мен қол жеткізілген дағдылар жүйесіне негізделген балалардың мағыналы коммуникативті әрекеттері ретінде сипаттауға болады. Сонымен қатар, олар балалардың мінез-құлқын басқаруға, әртүрлі коммуника- тивті мәселелерді шешуде ең ақылға қонымды әдістер мен әрекеттерді қолдануға қабілеттілігін білдіреді. Ал ұйымдастырылған сюжеттік-рөлдік ойын бірлескен қызметті қамтиды. Сюжеттік- рөлдік ойынның негізгі мотиві – қарым-қатынас болып табылады, сондықтан сюжеттік-рөлдік ойын жағдайында есту қабілеті зақымдалған балалардың қалыптасқан сөйлеуі коммуникативті бағытқа ие деп айтуға болады. Ойын барысында балалар сөйлеуді «басқалар үшін» игере отырып, бала оны «өзі үшін» игереді. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 1. Аксенова Л.И. и другие Специальная педагогика. – М.: Академия, 2002. 2. Зайцева Г.Л. Жестовая речь. Дактилология. – М., 2000 3. Новикова Л.З. Влияние сюжетно–ролевой игры на формирование книжной культуры у дошкольников [Текст] / Л.З. Новикова, Н.Н. Рябова // Вопросы дошкольной педагогики. – 2016. – №1 4. Андреева Г.М. Социальная психология [Текст]: Учебник / Г.М. Андреева. – М.: Аспект – Пресс, 2016. 5. Крысько В.Г. Психология и педагогика [Текст]: курс лекций / В.Г. Крысько. – 4-е изд., испр. – М.: Изд-во Омега. – Л., 2006. 6. Виноградова Н.А. Сюжетно – ролевые игры для старших дошкольников. Практическое пособие [Текст] / Н.А. Виноградова, Н.В. Позднякова. – М.: Мозаика – Синтез. – 2010. Абай атындағы ҚазҰПУ-нің ХАБАРШЫСЫ, «Арнайы педагогика» сериясы №1(64),2021 ж. 92 жүктеу/скачать 3,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|