Aбaй aтындaғы Қaзaқ ұлттық педaгогикaлық универcитеті
жүктеу/скачать 1,77 Mb. Pdf көрінісі
|
disser
| «'Free of mine, tree of mine, Jave you seen a girl'. With a willy-willy wag. and
a long-tailed bag, Who's stole my money, a!l T had?» And the apple-tree said. «No, mother not lor seven year». Бұл ертегіде көмекшілер екі рет жеті санын қолданады: «When the old witch came up, she looked about and said to the cow: «Cow of mine, cow ol’mine, Have you seen a girl. With о willy-willy wag, and a long-railed bag, Who's stole my money, all I had?». And the cow said. «No, mother, not tor seven year». Қазақ қиял-ғажайып ертегілерінде де жеті саны жиі кездеседі: «Тек ханның Назар атты уәзірі келіп, ханмен ақылдасады да былай дейді: - Мұхиттың ар жағында Сәлім деген балықшы тұрады. Оның жеті өнерпаз баласы бар. Тапса, қызыңызды солар табар. Жаныма бес жүз әскер қосып, темірден кеме соққызыңыз да мені сонда жіберіңіз»; «Сонда жеті өнерпаздың ең үлкені тұрып: - Бәріміз де істеген өнерімізді айтып өтелік, қайсымыздікі артық болса, сол алсын, – дейді. Хан мақұл көреді. Алдымен ағайындылардың үлкені бастайды. - Бұл қызға менің істеген өнерім бәрінен басым. Мен болмасам, қызыңыз жоқ еді, – деп, жеті күн қарақұстың ізімен ұшқанын айтады. - Сондықтан қыз маған тиесілі, – деп сөзін жалғастырады. - Сенің өнерің таусылып, қызды қарақұс аспанға алып бара жатқанда мен атпасам, қыз жоқ еді. Сондықтан қыз маған тиесілі, – дейді екіншісі. Үшіншісі тұрып: - Ал, мен суға құлаған қызды сүңгіп жағаға шығармағанда, қыз жоқ еді. Сондықтан қыз маған тиесілі, – дейді. Төртіншісі тұрып: - Мен тастан қорған соқпағанда, бәріңді де айдаһар жұтып қоятын еді. Сондықтан қыз менікі, – дейді. - Мен болмасам, бәрің де тастың астында қырылып өлер едіңдер. Сондықтан қыз маған лайық, – дейді бесіншісі. Алтыншысы тұрып: - Мен болмағанда, бәрің де жол таба алмай адасатын едіңдер. Бұларды адастырмай жол тауып берген мен емеспін бе? Қыз маған лайық, – дейді. Ақырында жетіншісі тұрып: - Менің табағымнан ас жемесеңдер, бәрің де аштан өлер едіңдер. Сондықтан қыз менікі, маған тиесілі, – дейді» («Жеті өнерпаз»). И.Я.Депман өзінің «Арифметика тарихы» кітабында жетіні «санауға келмейтінмен шекаралас сан», - деп анықтайды және оның дәл осы қасиеті аталған санға ғажайып сипат беріп, ырымдардың пайда болуына негіз ретінде санаған: «француздық өзінің ең мықты антын: «жеті сияқты нақты» деп айтады». Гректерде әлемнің жеті ғажайыбы мен жеті данышпаны бар. Ніл өзенінің жеті тармағы болған. Бақытты адам өзін жеті қабат аспандамын (на седьмом небе) дейді. Орыстың көптеген мақал-мәтелдерін келтіретін болсақ: «У семи нянек дитя без глазу» (жеті күтушісі бар бала 116 қараусыз қалады), «Семь раз отмерь, один отрежь» (жеті рет өлшеп, бір рет кес), «За семь порог кисели хлебать» (жеті табалдырықтан кейін сусын ішу), «Семеро одного не ждут» (жеті адам біреуді күтпейді). Бұл мақал-мәтелдердің барлығында «жеті» саны «көп» деген мағынаны білдіреді. Түсініксіз дүние жайында да «жеті» санын келтіреміз, бұл кітап «жеті мөрдің арғы жағында», ертегіде «жетімильдік етіктер» жайында сөз болады. Орыс ертегілеріндегі тәуіптер науқасқа «жеті пакет дәрі-дәрмек беріп, оны жеті суға салып тұнықтыру қажет, сосын жеті күн жеті қасық қабылдау керек». Бұл ретте емдеудің сиқыры жеті санына қатысты болғаны белгілі» [154, 22 б.]. «Now you have seen me, you shall see me no more, unless you are жүктеу/скачать 1,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|