Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №4(52), 2016 ж.
205
Жаратылыстану ғылымдары саласындағы сауаттылық – қоршаған орта мен ондағы өзгерістерді
түсіну мақсатында ғылыми əдістерді қолдану, қорытынды жасау.
Коммуникативтік сауаттылық - топта жұмыс жасау, басқаларды өзіне қарату, өз көңіл-күйінің
жетегінде жүрмеу, мəдениетті сөйлеу жəне коммуникативтік құзіреттілік т.б. Коммуникативтік
құзіреттілік
– жүйелі құрылым, ол тіл меңгерудің біліктері мен дағдыларын білдіреді.
-
Шет тілдерді меңгерудегі сауаттылық - сөздікті қолдана отырып қиын емес мəтінді аудару, əр
түрлі тауарлар этикеткасындағы кеңесті түсіну, шетелдік таныстармен тұрмыстық мəселелерді
талқылау;
-
Тұрмыстық сауаттылық - дүкеннен тағамдарды, қажет заттарды дұрыс таңдау, ақшалай шы-
ғындарды жоспарлау, нұсқауды қолдана отырып əр түрлі тұрмыстық тауарларды қолдану, анықтама,
карта арқылы таныс емес қалада жүру;
-
Құқықтық жəне қоғамдық-саяси сауаттылық - өз құқығың мен қызығушылығыңды қорғау,
құқықтық, əкімшілік жəне тəртіптік құқық бұзушылықтың арасындағы айырмашылықты ажырату, ол
- жастардың қандай саяси құқықтары мен бостандықтары бар екендігін білуге жəне оларды орынды
да тиімді пайдалана білуге үйретеді; мемлекеттік саяси маңызды мəселелерді шешуде халықтың саяси
белсенділігінің төмендемеуіне септігін тигізеді; мемлекетте болып жатқан саяси реформаларды, саяси
құбылыстарды дұрыс қабылдауға, түсінуге, саяси баға беруге көмектеседі; жаппай саяси бассыз-
дыққа, теріс əрекеттерге бармауына, олардың бойында қазақстандық патриотизмді жетілдіруге, шың-
дауға əсер етеді. Саяси сауаттылық қоғамды адамгершілік құндылықтарға қарсы жүйеден сақтандырады.
Сонымен,
функционалды сауаттылық - қоғамдық жетістік индикаторы. Сауаттылықтың жоғарғы
деңгейі қоғамның белгілі бір əлеуметтік-мəдени жетістігін мегзесе, төменгі деңгейі – əлеуметтік
дағдарыстың туындау мүмкіндігіне мегзейді. Сондықтан Қазақстан ғылымы үшін білім мазмұнының
мақсаттары мен нəтижелерін қайта қарау; білім мазмұнының принциптерін жаңалау; білім алушы-
лардың функционалдық сауаттылығын дамыту амал-тəсілдерін, технологияларын жəне өнімді формасын
қайта қарастыру көзделген.
Функционалды сауаттылық туралы жоғарыдағы ойларды қорыта келе «функционалды сауаттылық
дегеніміз білім алу жүйесінде жəне тұрмыс-тіршілікте қалыптасатын функционалдық білім, фун-
кционалдық іскерлік, функционалдық дағдыны адами іс-əрекеттің əртүрлі сферасында, қарым-
қатынаста, қоғамдық қатынаста қолдана білу, демек кең көлемдегі маңызды өмірлік міндеттерді
шешу құзіреті» - деген ой түйіндейміз.
Олай болса,
функционалды сауатты тұлға – əлем мен ақиқаттағы қоғамдық құндылық пен мүддеге
сəйкес əрекет ететін адам.
Функционалды сауатты адам – адами іс-əрекеттің əр түрлі сферасында,
қарым-қатынаста жəне əлеуметтік қатынаста кең диапазонды өмірлік міндеттерді шешуде тіршілік
барысында үздіксіз алынған білімді, іскерлікті, дағдыны пайдалануға қабілетті адам».
1
Грамотность: жизненная необходимость. - Париж, 2005. - 505 с.
2
Терешкович П., Крупник С. Новый порог функциональной грамотности: вызов 21 века
3
[Электронный ресурс]. Режим доступа: http://worvik.narod.ru/method/fg-porog.htm
4
Гершунский Б.С. Грамотность 21 века // Советская педагогика. – 1990 г.
5
Тангян С.А. Грамотность в компьютерный век // Педагогика. – 1995, № 1.
6
Фролова П.И. Формирование функциональной грамотности как основа развития учебно-познавательной
компетентности студентов технического вуза в процессе изучения гуманитарных дисциплин // автореферат
канд. диссер, - Омск, 2008.
7
Ермоленко В.А.Развитие функциональной грамотности обучающегося: теоретический
8
аспект. Электронное научное издание Альманах Пространство и Время Пространство и время
образования, Т. 8. Вып. 1, 2015.
9
Кричевский В.Ю. Функциональная грамотность в развивающемся обществе//
10
Функциональная грамотность взрослых: современное состояние исследований и их перспективы
(материалы к международному семинару). - Спб., 1992. - С.74-81.
11
Чтение и грамотность в образовании и культуре: вторая междунар. науч.-практ. конф.:
12
По итогам Десятилетия грамотности ООН «Грамотность для всех»: докл. и тез. / Русская ассоц.
чтения. – М., 29-31 марта 2012 г. - 235 с.
13
Чтение и грамотность в образовании и культуре: (К10-летию проекта «Школа, где
14
процветает грамотность»): материалы Междунар. науч.-практич. конф. – М., 26-29 марта, 2009 г.
15
Пошконяк Н. Образование: традиция и нововведения в условиях социальных изменений //Инновации и
традиции в образовании. Сб. российско-югославских конференций, 1996.