II Негізгі бөлім
2.1 Поликонденсациялану
Поликонденсация реакциялары – бұл молекуланың химиялық байланыс түзуіне мүмкіндік беретін мономер молекуласының бір бөлігі жойылатын полимерлену процестері. Көбінесе поликонденсация реакцияларында негізгі өнім су немесе тұз қышқылы сияқты өнімдермен бірге жүреді.
Поликонденсация-бұл макромолекулалардың өсуі бастапқы молекулалардың бір-бірімен, реакция кезінде жиналатын полимерлердің реактивті топтарымен, сондай-ақ бір-бірімен полимер молекулаларымен химиялық әрекеттесуі арқылы жүретін Жоғары молекулалық қосылыстардың синтездеу процесі. Поликонденсация арқылы макромолекулаларды алу үшін, негізінен, органикалық химияда белгілі кез келген конденсация немесе қосылу реакциясы қолданылуы мүмкін. Әдетте, конденсация реакцияларында төмен молекулалық заттардың (су, алкоголь, аммиак, хлорсутек және т.б.) бөлінуі байқалады. Жалпы алғанда, екі бастапқы мономер үшін тепе-теңдік поликонденсация реакциясы схема бойынша жүреді:
aAa + bBb aABb + ab
aABb + aAa aABAa + ab
Бұл реакцияда А және В реакция орталықтары болып табылады-химиялық түрлендірулерге тікелей қатысатын молекуланың бөлігі.[1]
Поликонденсацияның мысалы ретінде дипептидтің түзілу реакциясын келтіруге болады:
Поликонденсация процесінде пайда болған полимердің молекулалық салмағы бастапқы компоненттердің қатынасына, реакция жағдайларына байланысты [2].
2.2 Полимерлену реакциялары
Полимерлену - мономерлердің белсенді орталыққа тізбектеліп қосылуының нәтижесінде макромолекулалардың түзілу процесі.
Полимерлену реакциясын жалпы түрде былай көрсетуге болады:
n M → [- M -]n
Реакция нәтижесінде қосалқы заттар бөлінбейді, ал алынған полимерлердің құрамы мономерге сай келеді.
Полимерлерге қатысқан мономерлердің түрлеріне байланысты гомополимерлену (егер бір түрлі мономер) және сополимерлену (егер екі және одан да көп әр түрлі мономер қатысса) болып екіге бөлінеді.
Полимерленуге негізінен қос немесе үш байланысты және циклді тобы бар мономерлер қатысады. Төменде полимерленетін мономерлердің құрамына кіретін топтар көрсетілген.
Белсенді орталықтың табиғатына байланысты радикалдық және иондық полимерлену деп ажыратылады. Полимерлену тізбекті реакцияларға жатады. Сондықтан кез-келген полимерлену реакциясы үш негізгі сатыдан тұрады.
1. Белсенді орталықтың түзілуі, яғни мономер молекуласын қоздыру арқылы активті күйге ауыстыру:
M → M*
2. Тізбектің өсуі:
M* + M → M1*
M1* + M → M2*
Mn-1* + M → Mn*
3. Тізбектің түзілуі:
Mn* → Mn
мұндағы M – мономер, M* - белсенді орталық, Mn – полимер.
Достарыңызбен бөлісу: |