2009ж-7 319 451 2013ж-7 632 375 2017ж-7 586 722 2021ж-7 728 176 2023ж-7 580 007 1.1суретте байқағандай 2021ж қарағанда 2023ж ауыл халық саны азайған.Себебі сол жылдары COVID-19 коронавирус белең алды.Бұл пандемия көптеген жұмыс орындарын жабылып,табыстары төмендеп,ауыл халқында жұмыссыздық көбейген.Күн көріс қиын болғандықтан ауыл адамдары қалаға көшкен. Ауыл халқының жұмыссыздық деңгейі:4,7%
1.2 сурет) Ауыл халқының жұмыссыздық деңгейі 1.2 суретте бұл жылдары жұмыссыздық деңгейінің артуы 2021-2022 жылдың жұмыссыздық деңгейі 4,9%-ды құрады, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңіндегі көрсеткіштен 0,1%-ға жоғары. Ал 2023 жылдары 4.7% төмендеген,себебі жұмыспен қамту экономиканың барлық салаларында қалпына келтірілді.
Гендер тұрғысында ерлер арасындағы жұмыссыздық деңгейі әйелдерге қарағанда айтарлықтай төмен болып шықты – 4,4 пайызға қарсы 3,1 пайыз.
1.2)Ауылдағы жұмыссыздардың жасы және жынысы бойынша
шаруашылық серіктестіктерінің және акционерлік қоғамдардың құрылтайшысы (қатысушысы, акционері) болып табылатын жұмыспен қамтылмаған халық
680
519
161
Бұл кестеде байқағандай 15 пен 28 жас аралығындағы жастар арасындағы жұмыссыздық деңгейі 2021 жылдың үшінші тоқсанында бір жыл бұрынғы 3,9 пайызға қарағанда 3,7 пайыз болды.
2)Ауыл аумақтарында жұмыссыздық мәселесінің себептері 2.1)Ауылдағы жұмыссыз халықтың жұмыспен қамтылмаудың себептері бойынша
Ауыл халқы
екі жыныс
бойынша
ерлер
әйелдер
Жұмыссыз халық, барлығы
170746
83376
87370
олардан қандайда бір себептер бойынша жұмыспен қамтылмағандар жұмыссыздар:
Бұл кестеде байқандай Қазақстан аймақтарында жастар арасындағы жұмыссыздықтың ең жоғары деңгейі Түркістае(5,4 пайыз), одан кейін Алматы (4,6 пайыз) және Жамбыл облысында (4,3 пайыз) байқалған. Жастар арасындағы жұмыссыздықтың ең төменгі деңгейі Атырау, Ақтөбе және Павлодар облыстарында байқалады.
3)Ауыл аумақтарында жұмыссыздық мәселесін шешу жолдары Әрбірауылдағы жас маман мемлекет ұсынған келесі бағдарламалар мүмкіншіліктерін анықтап, зерттеп өз пайдасына қолдана алса, менің ойымша жұмыссыздар саны сәл болса да азаяр еді, олар:
1)«Дипломмен ауылға» бағдарламасының шеңберлерінде үш жылдың ішінде республиканың ауылдық елді мекендеріне 24 577 мамандар барғандығын атап көрсетеміз.
Бүгінгі таңда " Дипломмен ауылға!» мемлекеттік бағдарламасы жетістікпен жүзеге асырылуда. Оның мақсаты - ауылдағы әлеуметтік сала мамандарын мемлекеттік қолдаудың негізгі идеяларын мақсатты аудиторияға жеткізу.
Бағдарламаға тек диплом алған оқу орындарының түлектері ғана емес, сонымен қатар ауылға жұмыс істеу және тұру үшін келген тәжірибесі бар мамандар да қатысады. "Дипломмен-ауылға!" жобасын өткен жылдарда жұзеге асыруда ауылдық елді мекендерге кадрлар ағынының өсуі айтарлықтай өсті. Мамандарды ауылдық жерлерге тарту және оларды бекіту бойынша "Дипломмен ауылға "қоғамдық маңызы бар жобаны табысты іске асыруда ауыл экономикасы мен әлеуметтік саланың келешегі мен серпінді өсімі, ауыл тұрғындарының жалпы әл-ауқатының көтерілуі сипатталады.
2)"Ауыл — Ел бесігі" бағдарламасы Ұлт Көшбасшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен 2019 жылы өз жұмысын бастады. Мемлекеттен қосымша қаржы бөлу арқасында ауылда өмір сүру сапасын жақсарту жоспарлануда. Жол құрылысы, сумен қамтамасыз ету, денсаулық сақтау, білім беру, мәдениет, спорт объектілерін қайта жаңарту және жаңа объектілерді салу, жұмыс орындарын құру-осының барлығы осы бағдарламаны іске асыруды көздейді.
2022 жылдың сәуір айында мемлекет басшысы қасым-жомарт тоқаев «халық табысын арттырудың 2025 жылға дейінгі бағдарламасын» бекіткен болатын. Сөйтіп президент үкіметке парламент мәжілісінің отырысында халықтың әл-ауқатын арттыруға бағытталған шаралардың тізбесін ұсынуды тапсырды. Осы тапсырманы жүзеге асыру аясында халықтың, әсіресе, ауыл тұрғындарының өмірін жақсартуға бағытталған «ауыл аманаты» жобасы қолға алынды.
1 тамыздан бастап «Ауыл аманаты» жобалық кеңсесі ауыл тұрғындарына, атап айтқанда, ауыл кәсіпкерлеріне қолжетімді мүмкіндіктерді түсіндіруге көшті. Мәселен, жылдық 2,5%-бен жеңілдетілген несиені қалай алуға болатыны, не үшін кооператив құру керек, сонымен қоса мемлекет құрал-жабдықтарды лизингке беруге көмектесе ме деген секілді сауалдарға жауап беріп жатыр.
Қорытынды Қорытындылай келе, біздің республикамызда ғана емес сонымен қатар басқа да мемлекеттердегі ең негізгі мәселердің бірі ретінде осы жұмыссыздықты қарастыруда, алайда біздің мемлекетіміз жұмыссыздықпен күресу үшін көптеген бағдардамалар әзірлеуде. Сонымен қатар, жас бітіруші мамандарды жұмыспен қамту үшін жұмыс берушілер, білім беру мекемелерінің және басқа да тараптарменен байланыс болуы қажет.Бұл тараптардың әрқайсысы жас мамандарға көмек беруі қажет. Жaстaр aрaсындaғы жұмыссыздықтың негізгі себептері aнықтaлды: жұмыс жaсaу тәжірибенің аздығы, жалақының төмен болуы, тұрғылықты орналасатын жерлері болмауы мен қатар бәсекелестіктің төмен болуынан зардап шегуде. Жұмыспен қaмту мәселелерін тиімді шешу үшін бірқaтaр шaрaлaр қaбылдaу, соның ішінде зaңнaмaлық тұрғыдa қaбылдaну керек. Aтaп aйтқaндa жұмыс берушілер, жұмыспен қaмту оргaндaры мен оқу орындaры aрaсындaғы өзaрa қaрым-қaтынaстaрдың бірыңғaй жүйесін жaсaқтaу қaжет деп ойлaймыз.
Пайдаланған әдебиеттер https://www.enbek.gov.kz/kk http://stat.gov.kz/ orleu-edu.kz
kk.wikipedia.org,
www.aikyn.kz
Әдіснамалық түсініктемелер Жұмыссыз адам – жұмыс іздеуді жүзеге асыратын және жұмысқа кірісуге дайын жеке тұлға.
Жұмыссыздық деңгейі – жұмыс күші санындағы жұмыссыздар санының процентпен есептелген үлесі.
Ұзақ мерзімді жұмыссыздық деңгейі – бір жыл және одан астам уақыт жұмысы болмаған жұмыссыз халық санының жұмыс күші санындағы процентпен өлшенген үлесі.