Адам физиологиясы
Қоректік заттардын калориялык коэффициент!
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
Физиология кітап
| Қоректік заттардын калориялык коэффициент!
Денедегі қоректік заттар (белок, май, көмірсу) тотыккан кезде бөлініп шыгагын энергия мен сол заттарды денеден тыс жерде өртеген кезде босап шыгатын энергия екеуі күш жагынан бірдей емес. Белгілі бір коректік заттын 1 грамын өртеген кезде шыгатын жылу мөлшері сол заттың калориялық коэффициенті деп аталады. Биологияда энері ия көбінесе калориямен (кал) белгіленеді. Ал казір халыкаралык ж^ііенің ұсынысы бойынша энергия бірлігі дждульмен (джоуль) өлшенеді - 1 ккалория 4,187 кДжоульүе тең. Қоректік затгардың калориялык коэффициент! оттегіне толтырылган, металдан жасалған гильза - Бсртло калорнметрінде аныкталады. Ка,зо- 333 риметрге салынған 1 г қоректік чат электр ұшқынымен тұтандырылып өртеледі. Одан бөлінген жылу сыртыңдагы суды жылытады, Сыртқа шыққап жылу осы судын колемі мен температурасын а қарай есептеп шыгарылады. Өртелген 1 грамм белоктан 5,6 ккал (23,45 кДж) болініп шыгады. Сондай-ак майдьщ калориялык коэффициент! 9.3 ккал (38,39 кДж), ал көмірсудың калориялык коэффициент! 4.1 ккал (17,17 кДж). Калориметрге салынған зат толық өртеніп кетеді де ақыргы онім рстінде С 02 мен Н 20 бөлініп шығады. Тотығу үрдісі адам (жануар) денесінде ферменттердің катысуымен өтеді. Белок гүгелдей тотықпайды, тотығу барысында мочевина, несеп кышкылы, креатин, креатинин, аммоний тұздары секілді күрделі заттар пайда болады. Бүлардың арасында сң көбі - мочевинаны калориметрге салып өртесе, одан 1,5 ккал (6,23 кДж) қосымша энергия бөлініп шыгады. Олай болса, белок денеде тотықса, одан 1,5 ккал жылу кем шығады. Оның калориялык коэффициент! 4,1 ккал, (5,6-1,5), ягни 17,17 (23,45-6,28) кДж. Ал май мен көмірсудыц денеде тотыгуы кал ори метр дегідей (ягни тотығу өнімі С02 мен Н20-ға дейін), ягни бұлардың калориялык коэффициент! калориметрмен аныктагандай 9,3 ккал, 4,1 ккал. Бұл арада Гесс заңын еске алған жөн: химиялық реакция нотижесіндс туындайтын энергия (]ГН) реакция жылдамдыгына, оның оту жолына байланысты емес, тек бастапқы заттар (]ГН) косындысы (£Н1) мен ақыргы өнімдер қосындысының энергиялық айырмасына (£Н2) тсң (£Н=£Н1 - ХН2). жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|