Адам физиологиясы

Абсолюттік эритроцитоз - тіцде оттегі азайганда (гипоксия) болады. 
Гипоксия салдарынан бүйректен коп молшерде эритропоэтиндер болінін 
шығады. Олар эритроциттердің сүйек кемігінде түзілуін жэне қанға өтуін 
гездетеді. Сау адамда гипоксия ауаның барометрлік кысымы төмендеген 
жагдайда, ягни биік тауға шыққан кезде не кабинасы ашық самолстпен 3,5-5 
мың м биіктікке көгерілген сәтте кездеседі. Сырқаттанған кезде болатын 
абсолюттік эритроцитоз - окпе мсн жүрсктің созылмалы ауруларга 
үшырауының салдары не қан аурулары кезінде де болуы мүмкін.
Салыстырмалы эритроцитоз қанның сүйық бөлігі - плазманың азаюынан 
болады. Адам кара жүмыс істеп қатты терлегенде, не ыстық уақытга термен 
бірге күрамыңдағы суы сыртқа шыгады да қан қоюланады. Осыган орай 
эритроцит саны (қанның эр мкл-де) көбейсді. Адам қара жұмыс істеген кезде 
де қанда су азаяды жэне көкбауырдың жиырылуы күшейеді. Көкбауыр 
эритроциттер депосы болғандықтан жиырылган сэтте қанга көи мөлшерде 
эритроциттер шыгады.
Сыркаттанған кезде пайда болатын салыстырмалы эритроцитоз да 
қанның коюлануына байланысты. Мәселен, қатты іш өткенде онымен бірге 
сыртқа көп молшерде су шығады, кейде су дене қуыстарына (мәселен, плевра 
жапырактарының арасына) жиналады. Осының салдарынан плазма көлемі 
азаяды да қан қоюланады.
Сау адамда әдетте абсолюттік эритроцитопения болмайды. Ол қаны 
азайган (анемия) науқас адамга тэн. Анемия кезінде сүйек кемігінде 
эритроциттер түзілуі төмендейді не шала жетілген эритроциттер қанға шыга 
бастайды. Салыстырмалы эритроцитопения канныц сұйылуына байланысты. 
Бірден шектен тыс көп шай (8-10 кеседен артық) не осынша қымыз ішсе біраз 
уақыттай қан сүйылуы мүмкін. Бірак қанда су түрақтылыгын (гомеостаз) 
сақтайтын механизмдер денедегі артык суды тез сыртка шыгарады. Адам 
қансырағанда 1-2 тэулік өтісімен қан сүйыла бастайды, эритроциттер сүйек 
ксмігінде тек 4-5 тэуліктен кейін түзіліп, канга шыга бастайды. Оған дейін 
қан тамырларына тінаралық сұйыктыкгар өтеді де мұндағы канның көлемін 
артгырады, сөйтіп 1-2 күндей кан сүйылған күйінде қалады. Бірден көп 
мөлшерде изотониялық ерітінді құйса да біразга дейін сұйылады.

жүктеу/скачать 28,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: