-сурет . Қ ан ж э н е л и м ф а там ы рлары к ап и лл я р лар ы н ы н ы ң қары м -қатьгнасы ны ң ү л г іс і

Лимфа капилляры қабырғасының қызметіндегі ерекшеліктер жасушааралық 
байланыска негізделген жэне олардагы арналардың саңылауына байланысты. 
Лимфа каииллярлары агза ішінде тарамдант, одан да ұсак лимфаға айналады. 
Белгілі бір ағзадан не дененің бір болігінен шығарда ағза сыртындағы 
шыгарушы тамыр ретінде міндетті түрде бір не бірнеше лимфа түійіндері 
арқылы өтеді.
Ересск адамда 450-700 лимфа түйіндері болады. Олардың жалпы 
салмағы дене салмағының 1%-іне тең. Лимфа іүйінінің сырты дэнекер тінінен 
тұрагын капсуламен (жұка қаппен) қапталған. Капсуладан түйінінің ішіне 
карай коптеген перделер - трабекулалар шығып зүйінді бірнеше бөлікке 
бөледі. Трабекулалар арасында ұлпа жэне қыртысты құрылымнан тұратын 
лимфалық тін болады. Лимфа тіні мен трабекуланы саңылау бөліп тұрады. 
Оны синус деп атайды. Лимфа синуске құйылып, лимфа түйініне өтеді. 
Түйінде лимфа агысы баяулайды да жол-жөнекей іліккен лимфоциттерді 
косып алып, сыртқа шығаратын лимфа тамырларымен агып өтеді. Лимфа 
туйіндерінде көптеген кантамырлары, жүйкелер тарамданган (42-сурет). 
Лимфа түйіндерімен салыстырғанда шырытты қабық пен бадамша бездерде 
лимфа экелуші тамыры болмайды, тек лимфа экетуші тамыры ғана болады.
4
2
2
Э
42-сурет .
Л и м ф а т ү й ін д е р д ің ор н ы .
1 - ш ы нтак; 2 - м ой ы н ; 3 - колты қ; 4 - ш ап; 5 - такы м ай м ақтары .

Лимфа түйіндері белгілі бір тәртіппен орналасқан. Ішкі ағзаларға кіретін 
жерде, ягни "қақпасында" топ-топ болып орналаскан. Бұндай түйіндер 
тізеасгы, шап, қолтық, бел, мойын жэне т.б. жерлерде бар.
Құрамында лимфа тіні бар агзалар: тимус (айыриіа без), көкбауыр. 
Тимустың лимфа тамырлары кеуде қуысындағы беткей орналасқан түйіндер 
аркылы отеді. Тимуста Т-лимфоциттер өніи-оседі. Кекбауырда қантамырлары 
лимфа тамырларымен байланысқан, осы арада дамьш жетілген лейкоциттер 
қанға енеді, оны байытады. Лимфа түйііндерінің соңгы топтарынан өткен 
лимфа тамырлары ірі лимфа сабағына - кеуде өзегіне барьш кұйылады.
Л.А. Жданов мағлүматына Караганда, кеуде өзсгінің ұзындыгы 30-40 см. 
Ол XI арка омыртқасы мен II бел омыртқасы арасынан "хилезді цистерна" 
ретінде басталады да көк ет тесігінен өтіп кеуде қуысына енеді, одан эрі 
омыртқалардың алдыңғы беттерін бойлай отырып, өңештің артымен кеуде 
қолкасының оң жагынан өтеді де жогары көтеріледі. Қолка иініне жеткен соң 
V - VI арка омыртқаларымен тұтаскан жерде солға бүрылады. VII мойын 
омыртқа тұсында кеуде өзегі ішкі бұғанаасты венаның сол жақ мойындырык 
венасымен қосылатын жерінде вена қуысына кұйылады. Кеуде өзегі бүкіл 
денедегі лимфаның - 3/4 бөлігін жинайды. Оган тек бас пен мойынның оң жак 
жартысынан, оң колдан, кеуде куысының он жагынан жиналатын лимфа ғана 
қүйылмайды. Бұл айтылған ағзалардың лимфасы он жактағы мойын лимфа 
өзегіне күйылады, ал бұл өзек оң жақтағы жауырынасты венасына ұласады. 
Лимфа тамырының кесіндісін Кшкроскоппен Караганда қабыргасының (қан 
тамыры тэрізді) 3 кабаттан тұратының көруге болады.
Лимфа тамырының эндотелиінен клапан қүрылады. Клапанмен тұста- 
сқан жердегі лимфа тамырының қабырғасында ег және жүйке тамырлары 
болмайды. Лимфа тамырының кақпақшааралык сегменттері лимфангиондар 
деп аталады. Лимфангионда жүйке көп, олар ет жэне дәнекер қабықтарда 
орналаскан. Цистернаға ұқсас ірі тамырларда кезеген жүйке мен кұрсак 
жүйкелері тарамданган, кеуде өзегінің сагасында кезеі ен жүйке гарамдары 
бар екені аныкталды. Лимфангион лимфа жүйесінің қүрылымдық әрекеггік 
бөлшегі. Ол білезік тэрізді орталық ет бөлігінен, какиақша синусының 
қабыргасынан жэне клапан бекітілген жерден тұрады. Оның көлемі - ондаган 
миллиметр жэне жан-жануар түріне, агза ерекшеліктері мен оның көлеміне 
байланысты.
Ет 
кабатында 
миоциттермен 
дэнекер 
тін 
талшыктары 
көп.
Манжеткадагы ет жасушалары бір-бірімен тыгыз байланысып негізінен 
иірімді 
орналасқан, 
нексустар 
тәрізді 
миоэндотелийлік 
жэне
миолигоцитарлык жанасуда болады. Диаметрі кіші тамырларда миоциттер 
лимфангион шеңберінен шыкпайды, ал агза сыртындагы ірі тамырлар мен 
өзектердегілер бір лимфангионнан екінші (көрші) лимфангионға өте береді. 
Лимфангион бөліктеріндегі митохондриялардың көлемі де алуан түрлі. 
Лимфангиондардың жиырылуы фазалык жиырылу, тонустық жиырылу және 
баяу толкындар болып үшке бөлінеді. Фазалык жиырылу кезінде сорылып
2 5 9

қозғалу белсенділігі, тонустык жиырылу арқылы сыйымдылык жэне өткізгіц 
кызметтері камтамасыз етіледі. Баяу толкындардың ролі элі күнге дейіь 
белгісіз. Дегенмен, физиологиялық тұрғыдан алганда жеке ырғақты 
тітіркеністер 
кезеңдік 
жэне 
тонустық 
миоциттерде 
біркелкі 
емес. 
Миоциттердің мембраналык потенциалы 20-30 мВ шамасында.

жүктеу/скачать 28,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: