Адам физиологиясы
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
Адам физиологиясы
| Лимфа жүйесінің кызметі
Лимфа түйіндері мен лимфа жүйесі әртүрлі қызмег атқарады. Солардың негізгілері: 1. Энергиялық жэне иластикалык қызмет - қанайналымы ксзінде тіндегі сіңген су, белок, зат алмасу кезінде түзілген заттар, гормон, электролит т. б. қанга лимфа арқылы тасылады. 2. Дренаждық қызмет - лимфа жүйесі венамен бірге денедегі ағзаларда басы артық тінаралык (интерстициялық) сұйыктықты сорып алады. 3. Резорбциялық, ягни сіңіру кызметі. Лимфа капиллярларының эндотелиі - өткізгіш, сондықтан әдетте қан капиллярларына өте алмайтын көптеген заттар тінаралығынан тікелей лимфаға отеді: а) лимфа капиляярлары - жақсы өткізгіш; э) олардың түтігі (диаметрі) өздігінен біресе кеңейіп, біресе тарылыи, сұйықты өзіне қарай тартып отырады; б) кан, жасушааралық сүйык, лимфа үшеуінің арасында заттар өтуге ыңғайлы (гидростатикалык сондай-ак коллоидты-осмостық кысым градиенті бар); в) лимфа капиллярлары эндотелиі гистолимфалық кедергіден эртүрлі заттар өткізуге бейім келеді. 4. Лимфа май алмасу үрдісіне катысады. Ішек арқылы сіңу барысында түзілген май мен май кышкылдары лимфа капиллярларына енеді де лимфа жүйесі арқылы жалпы канайналымына косылады, одан эрі денеде май коры болып жиналады (депо). 5. Биологиялык иммунитет жэне лимфоцит түзу қызметі - антитән түзетін жасушалар лимфа түйіндерінДе жаралады. Лимфа түйіндері мен тимуста Т - жэне В-лимфоциттер "пісіп" жетіледі де, кан жүйесіндегі жэне жасушалық иммунитетке қатысады. Лимфоциттер иммундық эсерленіске қатысатын лимфокиндер т. б. заттар бөліп шығарады. 6. Тоскауылдық (барьерлік) қызметі. Әртүрлі микроорганизмдер, табиғаты баска зиянды заттар, ісік жасушалары лимфа түйіндерінде үсталыгі одан эрі өте алмайды, мүның нәтижесінде олар тоскауылға (мсханикалық сүзгіге) айналады; бүл қызметті лимфа түйініндегі ретикулярлык элементтер аткарады, ал биологиялық сүзгі ретінде лимфа тініңдегі фагоцигтік мэні арта туседі. 7. Лимфа жүйесі липовитаминдер, кальций, фосфор түздарының алмасуына катысады. А, К, Е т. б. липовитаминдер ең алдымен лимфа жүйесіне енеді де одан эрі лимфа ағынымен канга өтеді. 8. Лимфа жүйесі су алмасу үрдісіне катысады. Бұл жүйе денедегі сұйыктыктар депосы деп есептеледі, яғни лимфа тамырлары резервуарлык қызмет аткарады. Қан азайған кезде (мәселен, кан көп кеткснде), оның есесін қайтаратын басқа реакциялармен бірге кеуде өзегіндегі лимфа канга қүйылады. 9. Лимфа ішкі ағзалар кызметінің қан арқылы регтелуіне катысады. Тэн тірлігіне тікелей эсер ететін түрлі гормондар, реттеуші пептидтер, мегаболиттер т. б. биологиялык әсері күшті заттар, көптеген дэрілер алдымен лимфаға өтеді. Лимфанын түзілуі Лимфа түзілуі тінаралык сүйықтықтың лимфа капиллярына өтуінен басталады. Қан шығып, тінаралық сұйықтыкка өткен су, плазмада сріген кейбір заттар, тінаралық зат алмасу ксзінде пайда болған заттар одан эрі лимфа капиллярларына өтеді. Кезінде лимфа, оның түзілуі туралы бірнеше, атап айтқанда фильтрациялык (сүзілу), секрециялық (шырын шығару) теориялар үсынылды. Олар бірін-бірі толықтырып, кейін лимфа түзілуі, оның гетіктер туралы ілімінің негізі болды. Казіргі таңдағы ұгым бойынша тінде лимфа түзілу - өте күрделі, көп салалы үрдісс. Ол бірнсше кезеннен тұрады. 1) Вена капиллярларындагы сүйықтык пен онда ерігеп заттар, (оныц ішінде белок) жасушааралық кеңістікке өтеді; 2) Аталган заттар донекер тінге жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|