Адам физиологиясы

негізін  құрады.  Оның  сырт  жағында  ми  қақпағы,  іш  жагында  ми  аяқшалары 

орналаскан.  Ортаңгы  мидың  сұрғылт  заты  кұрамына  төрт төмпсшік,  қара  зат, 

Кызыл  ядро,  III  жәнс  IV  жұп  ми  жүйкелерінің  ядролары  мсн  торлы  құрылым 

кіреді.  Ортаңғы  ми  аркылы  жогары  қарай  кору  төмпсшігіне  (таламусқа), 

мишыкка  баратын  жолдар,  ми  кыртысынан,  жолак  денеден,  гипоталамустен 

темен  қарай  бағытталган  ортаңгы  мига,  сопақша  миға,  жұлынға  баратын 

жолдар етеді.

Төрт  темпешік  пен  көз  алмасын  қозгайтын  жүйкс  (ІІІ-жұп)  ядролары 

ортаңғы  мидың  сырт жатында,  ал  ішкі  жагында  кара  зат,  қызыл  ядро  жэне  IV 

жұп  шығыршықтық жүйке нейрондары орналаскан.

Көз  алмасып  қозғайтын  III  жүп  аралас  жүйке  тармақтары  арасында 

көздің 

қигаш 

басқа 

жиырылтатын 

қозгалтқыш 

талшықтарымен  катар  көз  еттерінсн  орталыққа  тебегін  ссзімтал  жүйке 

талшыктары  бар.  Мұнымен  катар  бүл  жүйкеніц  арасында  ортаңғы  мида 

орналасқан  парасимпатикалық  ядроның  преганглийлік  талшықтары  бар.  Бұл 

жүйкс  серпіністерін  кірпіктік  түйіннсн  скінші  нсйронга  жсткізсді.  Бүл 

түйіннсн  басталган  постганглийлік  галшықтар  көздің  қарашығын тарылтатын 

етті  жиыратын  эффсрснттік  жүйке.  Ми  жүйкслерінің  IV  жұбы  да  -  аралас 

жүйке.  Талшықтар  арасында  көздің  жоғарғы  қигаш  егін  жиырылтатын 

козғалткыш  талшықтармен  қатар  еттің  бз  кабылдагышынан 

шыққан 

байланысты 

қимылдарды 

жүзеге  асыратын  орталык. 

Бұл  орталыкка 

серпіністср көру жүйкесінің бұтақтары аркылы  жетеді.  Төмпешік тұсында көз 

алмасын  козгалтатын  жүйкенің  ядросы  орналасқан.  Сондыктан  көздің  тор 

кабатынан  келіп  түсетін  серпіністер  алдыңгы  төмпсшіктсн  шыгып  көз 

алмасын  қозтайтын  жүйкенің  ядросына,  ортащы  мида  орналасқан  басқа  да 

кимыл  реттеуші  ядроларга  оп-оңай  жетеді.  Осы  байланыстардың  аркасында 

көздің  бастың,  дененің  жарык  түскен 

жаққа 

көз 

Аталган  рефлекстер  көру  орталығы  орналаскан  ми  сынарын  алыи  тастаса  да 

жойылмайды. 

Артқы 

естуге 

бар, 

катысуымен  эуелі  есту  соған  қарай  жөн  табу  рефлекстері  орындалады,  яғни 

кұлак  жартағы,  бас  қатты  дыбыс  шыккан  жакка  карай  бүрылады.  Бұл 

рефлекстер де үлкен ми жарты шарын алып тастаған жагдайда жойылмайды.

Төрт 

төмпешікті 

кенеттен 

(байқаусызда) 

эсер 

гітіркендіргіштерге  жауап  ретінде  қорғаныс  рефлекстерін  туғызады,  сондык­

тан олар  сақтық не старт рефлекстері  деи  аталады.  Мәселен,  ыдыстағы  сұйық 

зат  байкаусызда  төгіліп  кетсе,  адам  оныи  қауіп  қатерін  түсінбестенақ  тез, 

лезде бір жакка карай  ыгысады, жалт береді.

Қызыл  ядро  орталык  жүйке  жүйесінің  барлык  бөлімдерімен  жэне  ми 

қыртысымен  тығыз  байланысқан.  Ол  каңка  еттерінің  тонусын  реттейтін 

қозғалыс  орталык.  Егер  мысыктың  ми  бағаның  колденең  қызыл  ядродан 

жогарырақ  жерден  тіліп  жіберсе,  оның  жүріс-тұрысында  айтарлықтай 

өзгсрістср  тумайды.  Ал  миды  қызыл  ядродан  төменірек  жерден  кессе  (19- 

сурет),  мысықта  децсребрациялық  мелшию  (қүрысу-  ригидность)  бслгілері 

пайда  болады:  барлық  қаңқа  еттері  эсіресе  жазылу  еттері  ширығып,  катаяды. 

Осьнан  орай  мысықгың  басы  кақшиып  шалкаяды,  жотасы  созылып,  сирак 

буындары  жазылып,  тікірейе  сіресіп  қатаяды,  кұйрыгы  тік  көтеріледі.  Ол 

ағаш  аяқка 

м ін ііі

 

тұрғандай  болып  көрінеді.  Қақшиган  сирагын  күшінсн 

бүгуге  болады,  бірак  қоя  бсрсс  қайтадан  какайып  калшиып  калады.  Мысыкта 

мұндай  қүбылыс  қызыл  ядро  мен  жүлынды  қосатын  жол  -  Манаков  будағы 

(руброспинальдық)  бүзылса  да  болады.  Қызыл  ядро  мен  арткы  мида  орна- 

ласқан  Дейтерс  ядросының  жүлынға  деген  әсері  бір-біріне  карама-қарсы. 

Кызыл 

ядродан 

басталатын 

Манаков 

будасы 

жүлынның 

"бүгетін" 

орталығының  альфа  жэне  гамма  мотонейрондарьш  қоздырады  жэне 

"жазатын"  орталығын  тежейді.  Ал  Дейтерс  ядросынан  шығатын  кіреберіс  - 

жүлындық 

жол 

"жазатын" 

орталықтарын 

қоздырады 

да 

"бүгетін" 

ортатықтарды  тежейді.  Сондыктан  Манаков  будасы  кесілтенде  Дейтерс 

ядросы  гана  жұлынға  эсер  етеді.  Дейтерс  ядросын  коагуляция  жасап  бұзса 

децеребрациялық  мелшию  жойылады.  Сонымсн  Дейтерс  ядросының  қызыл 

ядроға  қарама-қарсы  эсері  тоқталған  соц,  белсенділігі  күшейіп  жүлынның 

"жазатын"  мотонейрондарын қоздырады да "бүгетін" ортаЛықты тежейді.

Адамда  децеребрациялық  мелшию  кыртысасты  рдролардың  қызметінің 

бүзылуына байланысты.

жүктеу/скачать 28,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: