Ағылшын тілі сабағындағы интернет-ресурстарын қолдану тәсілдері Нұрлыбай А. М., Ниязбекова А. А

Ағылшын тілі сабағындағы интернет-ресурстарын қолдану тәсілдері 

 

Нұрлыбай  А.М., Ниязбекова А.А. 

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті (Қазақстан) 

 

В  статье  рассматривается  разные  методы  использования  интернета  как  один  из  методов 

преподавания иностранного языка в интернет классах. 

The  article  is  devoted  to  different  methods  of  using  Internet  as  one  of  the  types  of  teaching  of  foreign 

languages in Internet classes.  

 

Қазіргі  таңда  жоғарғы  оқу  орындарында  жаңа  технологияларды  қолдану  мәселесі  кеңінен 

талқыланып  жүр.  Бұл  тек  қана  жаңа  техникалық  тәсілдер  емес,  сондай-ақ  оқытудың  жаңа 

формалары  мен  әдістері.  Шет  тілін  оқытудың  негізгі  мақсаты  студенттің  коммуникативтік 

мәдениеттілігін  және  шет  тілін  практика  жүзінде  меңгеру  шеберлігін  дамыту.  Оқытушының 

міндеті  студенттердің  шет  тілін  үйренуге  қолайлы  жағдай  туғызу.  Яғни  студент  өзінің 

шығармашылық белсенділігін көрсете алатын оқытудың тәсілін қолдану. Заманауи педагогикалық 

әдістер  яғни  жобалық  әдіс  және    жаңа  информациялық  техниканы  қолдану.  Интернет  ресурс 

студенттердің  дағдыларын  ескере  отырып  олардың  индивидуалдық  ерекшеліктерін  анықтауға 

көмектеседі. 

Ағылшын тілі сабағында компьютерді қолдану формалары: 

1.

 

Лексиканы меңгеру. 

2.

 

Сөйлеу дағдыларын дамыту. 

3.

 

Диалогты және монолгты дамыту. 

4.

 

Жоба жұмысына үйрету. 

5.

 

Граматтиканы өту. 

Ағылшын  тілі  сабағында  интернеттің  көмегімен  түрлі  дидактикалық  тапсырмаларды 

орындауға  болады:  оқу  дағдыларын  қалыптастыру,  жазу  дағдыларын  қалыптастыру,  студенттің 

сөздік қорын кеңейту, студенттің ағылшын тілін оқуға деген қызығушылығын арттыру. 

Студенттер интернет желісімен түрлі олимпиядаларға, жарыстарға қатыса алады. Сонымен 

қатар  тест  жұмыстарымен  түрлі  ойындар  арқылы  өтетін  қызықты  жаттығулар  жасауға 

мүмкіндіктері болады.  

Соңғы  он  жылдықта  адамзаттың  жеткен  жетістіктерінің  бірі,  яғни  оқыту  үрдісіне  елеулі 

әсерін тигізген халықаралық желі- Интернет. 

Интернетті оқу мақсатында қолдану әдістемесінің жаңа бағыты болып саналады.Интернеттің 

негізі студенттің мәдениетаралық дағдысын қалыптастыру. Интернет халықтардың көпұлтаралық, 

мәдени аралық қоғам, яғни әлемнің миллиондаған адамдарының электронды түрде қарым-қатынас 

жасау кезінде  

студенттер нағыз өмірлік жағдайларға тап болады. Компьютер студенттердің жұмысына сын 

айтпайды,  керісінше  өзіндік  қабілеттерін  дамытып,  олардың  сенімін  арттыра  отырып  қолайлы 

әлеуметтік психологиялық атмосфера құрайды. 

Қазіргі  таңда  білімді  дамыту  студенттің  ақпараттық  потенттік  деңгейін  дамыту  деген  сөз. 

Әлемдік ақпараттық қоғамға ену үшін студент ақпараттық мәдениетті, компьютерлік экранды білу 

қажет, яғни интернетпен тығыз байланыста болу керек.  

Ақпаратты жүйе ретінде Интернет түрлі ақпараттар мен ресурстарды ұсына алады.  

- электрондық хат; 

- теле конференция; 

- видео конференция;  

- өзінің ақпаратын беру, өзінің сайтын құрып Web- серверге орналастыру; 

- ақпараттық ресурстарды қолдану; 

- ақпараттық жиынтықтар; 

- желіде сөйлесу мүмкіндігі [1, 4]. 

Lucent Technologies компаниясының сайты шет тілінде сөздерді тыңдауға мүмкіндік береді. 

Бұл  жерде  мәтінді  дыбысқа  айналдыру  үшін  сөйлеу  синтезаторы  орналасқан.

   

http://www.bell-

labs.com/project/tts/index.html

                                                                                   

сайты арқылы жеті тілдің бірін 

тыңдауға  болады.  Сосын  терезеде  кез  келген  сөзді  жаза  алады.  Бірнеше  секундтан  кейін 

компьютер терезесіне енген сөз дыбысталады. Дыбысталған  компьютер жадында сақтап, дискіге 

жазу  арқылы бірнеше рет қолдануға мүмкіндік береді.  

Интернет әлемде болып жатқан соңғы жаңалықтар жайлы мәлімет алудың тез және ең оңай 

жолы.  Интернеттің  көмегімен  аудиторияны  жаңалықтар  өзегімен қамтамассыз  етіп,  студенттерді 

тәжірибелі  журналистерге  айналдыруға  болады.  Қазіргі  таңда  көптеген  газеттердің  жеке  WEB 

парақшалары бар. Сонымен қатар WEB газеттер түрлі бөлімдерге бөлінеді: жаңалықтар (мәдениет 

және өнер, сауда, экономика т, б), спорт, жарнама, ауа райы жаңалықтары [2, 41].

 

Студенттер  WEB  газеттер  арқылы  әлемде  болып  жатқан  жаңалықтарды  көру  арқылы,  есту 

процесі  арқылы  және  оқу  арқылы  хабардар  бола  алады.  Әсіресе  аудиторияда  баспамен  тікелей 

қарым қатынас жасауға мүмкіндік беретін сайттар бар. Бұл арқылы студенттер оқыған мақаласы 

жөнінде өз ойын айтуға және автормен тікелей байланысқа түсуге мумкіндік алады.  

Студенттерді  екі  -  екіден  немесе  үш  -  үштен  бөліп,  мақаланы  зерттеуге  тапсырма  беруге 

болады. Бұл әдіс бүкіл аудиторияның қызығушылығын арттырып, сабаққа белсенді түрде қатысып 

отыруына үлкен ықпалын тигізеді. Дарынды студенттер күрделі мақаламен жұмыс жасай алады, 

ал  үлгерімі  төмен  студенттер  ауа  райымен,  мәдениетпен  байланысты  мақаламен  жұмыс  жасауға 

болады.  

Студенттер белгілі бір оқиғаға байланысты өзінің жеке тұжырымдамаларын жасауға болады. 

Мақалаларды  зерттеудегі  мәдениаралық  біліктілікті  дамыту  арқылы  студенттер  мәселені  терең 

меңгереді, өз ойын жеткізе алады және сараптама жасап үйренеді. Жұмыс жасалғаннан кейін әрбір 

студент жұмысын талқылау мақсатында дөңгелек үстел немесе телеконференция өткізу қажет [3, 

79].  

Халықаралық хат алмасу кез келген және түрлі деңгейдегі аудиторияларды өткізуге болады. 

Электрондық  хат  алмасу  қағазға  жазудан  қарағанда  тезірек,  ыңғайлы  және  және  арзан. 

Электрондық  хат  алмасу  түрді  мақсатта  қолдануға  болады:  біріккен  жобаларды  жасауға, 

мәселелерді шешуге.  

E-mail бағдарламасы электрондық хат қолданудың жеңіл жолы. 

Электрондық  хат  алмасу  арқылы  оқу  бағдарламасынан  ауытқымай  жолдасыңыздан  сол 

тақырып жайлы сұрап, кейін сол мәліметтерді баядама ретінде қолдануға болады.  

Электрондық  хатты  шет  тілін  оқыту  үрдісінде  қолдану  тәжірибесін  сараптай  отырып, 

оқытушылар мынадай тұжырымға келді: 

1)  Оқытушының  қатаң  қадағалауынсыз  студенттер  2  немесе  3  адам  болып  жұмыс  жасауы 

керек. Егер студенттерді қызықтыратын тақырыпта талқыланса жұмыстың сапасы жақсырақ және 

тезірек болады. 

2)  Жазу  үрдісі  өзгереді,  яғни  студенттер  қате  жібермеуге  тырысып,  серіктесінің  көмегіне 

жүгінеді.  

3)  Электрондық  коммуникация  арқылы  студенттердің  еркін  сөйлеп,  өз  ойларын  жеткізуге 

мүмкіндіктері бар. 

4) E-mail қолдану тілді үйренуге деген қызығушылықты тудырады. 

Біздің  оқытушы 

ретінде 

бір 

ғана  басты 

мақсатымыз  біздің 

студенттердің 

коммуникативтілігін жүзеге асыруға мүмкіндік беру. Жалпы білім беретін жоғарғы оқу орындары 

студеттердің  коммункативтілігін  туған  тілінде  ғана  емес,  шет  тілінде  де  жүзеге  асыру  қажет 

сонымен  қатар  информациялық  біліктілігін  негіздеуіміз  керек.  Студенттер  өздеріне  қажетті 

информацияны табуды,оны оқып, ішінен ең маңыздысын табуды және өз қажеттілігіне жұмсауды 

үйренуі  шарт.  Және  де  студеттердің  бойында  өзіндік  білім  алуды,  бүгінгі  күн  талабына  сай 

ізденуді,  ақпараттық  ағымда  жол  табу  және  өзін  өзі  дамытуды  әрі  қарай  жетілдіру  қажет. 

Студенттер  арасындағы  байланысты,  топтық  ұжымдық  жұмысты  дамытуға  мүмкіндік  беруіміз 

қажет. 

Жоғарыда айтылған жобаларды іске асыруда Интернет пен Халықаралық Интернет жобалар 

таптырмас құрал. Олар студеттің өзін өзі дамыту және жаңа істі меңгеруге зор ықпалын тигізеді. 

Студеттер түрлі зерттелген мәліметтерді пайдалануды үйренеді, өз ойын нақты және жүйелі түрде 

қағаз  бетіне  түсіруді,  мәтіндік,  сандық  және  графикалық  ақпаратты  көп  мөлшерде  жіберу  және 

қабылдау, өздеріне берілген мәліметті зерделеу және жаңа идеаларды көрсету. Олар жоспарлауды, 

мониторинг  жүргізуді  үйренеді.  Интернет  ресурстары  негізіндегі  сабақтар және жобалық жұмыс 

көмек  көрсетуді  үйренеді,    серіктестікті,  жобаларды  іске  асыруды,  жауапкершілікті      және 

толеранттық,  көптүрлілікке  және  шыдамдылыққа  үйренеді.  Студенттер  таңдауды,  мәліметті 

пайдалануды,  гипотеза  ұсынуды  және  шешім  қабылдауды  үйренеді.  Студенттер  чаттар, 

видеоконференциялар, форумдармен электронды пошта арқылы тілдесе алады. Олар өмір жайлы 

жан  жақты  мәліметтер  алады.  Мысалы;  тарих,  әдебиет  және  басқада  құндылықтар.  Бұл  әсіресе 

студенттер үшін үлкен  пайда, себебі бізде шетел тілін күнделікті қолдану мүмкіншілігі өте аз.[4, 

103]  

Интернет  ресурстары  арқылы  тапсырма  жасамас  бұрын,  сіз  өз  мақсаттарыңызды  негіздеп 

алуыңыз керек. Келесі сұрақтарды қойыңыз: 

1.

 

Тапсырмаларды орындау барысында студенттерініз нені пайда қылады? 

2.

 

Неліктен  сіз  құралдар  емес  интернетті  қолданғыңыз  келеді?  Сіз  осындай  нәтижеге 

қарандаш пен қағазды қолданып жете аласызба?  

3.

 

Бұл шаруаға қанша уақытыңызды жұмсайсыз? Бірнеше сағат немесе күнбе?  

4.

 

Сіздің шәкірттеріңіз кімдермен қарым қатынас құрады: студент бір бірімен, өзге жоғарғы 

оқу орнымен, өзге қала жастарымен, өзге елдегі студенттермен, тіл таратушылармен, компаниямен 

немесе ұйыммен.  

Дид  Тилер  және  Пита  Грей  интернет  ресурстары  көмегімен  тапсырма  дайындаудың  ретін 

былай тұжырымдайды:  

1.

 

Оқу үрдісін қарап шығып, студенттердің қызықтырмайтын жаттығуды белгілеңіз. 

2.

 

Бұл  тапсырмалардың  кемшіліктерін  бағалаңыз  және  оны  интернет  ресурстары  арқылы 

жақсартуға  болатынын  байқаңыз.  Мысалы:  электронды  пошта  негізіндегі  хаттар  шынайы  мекен 

жайы  жоқ,  ескі  газет  мақалалары  немесе  ескі  филімдерді  талқылауды  ойлаңыз,  қалай  интернет 

ресурстар сізге бұл жағдайда септігін тигізеді. Еске сақтайтын бір мәлімет еш уақытта жан жақты, 

барлығына ұнамды оқыту тәсілін мүмкін емес. Сол себепті тәжірибе жасаңыз. 

3.

 

Қолданылу аясын белгіленгеннен соң келесі қадам чат және веб сайтпен жұмыс жасау. Веб 

сайт  таңдауда  сізге  белгілі  бір  бағыттар  қажет  сол  арқылы  сіз  веб  сайтты  бағалайсыз.  Ол  сіздің 

жағдайыңызға  және  интернет  ресурсты  қолдану  барысына  байланысты.  Бұл  бағыттар  өз  ішіне: 

инструкциялық  элементтері  қосады  және  онда  мазмұнды  болуы  қажет,  сонымен  қатар 

мақсаттарды  іске  асыру  да  құнды  және    қызметтік  элементтер  мен  бейнелеу  элементтері, 

жылдамдығы және қолдануға ыңғайлылығы кіреді.  

4.

 

Сайтты  таңдаған  соң  сіз  жоспарлау  бөліміне  өтүіңізге  болады,  және  ол  бөлім  сіздің 

мақсаттарыңызға  сай  жұмыс  жасайды.  Тапсырманы  құру  кезінде  ол  интернетсіз  ақ  жасалатын 

жұмыстай  көрінбеуі  қажет.  Егер  бұл  тапсырмалар  студенттерді  ғылымдағы  әр  түрлілікке 

жаттықтырса  бұл  коммуникацияларға  нақты  мүмкіндіктер  беріп,  жергілікті  және  ел  аралық 

серіктестікке мүмкіндік жасайды. Тапсырмалар студенттерге мынадай мүмкіндіктер беруі қажет: 

бағалауды  үйрену,  салыстыру,  жариялау,  модельдеу,  жаңадан  құру,  зерттеу,  гипотезелар  ұсыну, 

ұйымдастыру  есептеу,  салғыласу,  сұхбат  алу,  тыңдау,  көру  және  бақылау,  мазмұндау,  тәжірибе 

жасау,  ойнау,  сауалнама  жүргізу  және  баяндама  жасау.  Бұл  жағдайда  осы  текті  тапсырмалар 

студенттің ақпараттық компетенциясын дамытады. [1, 66]  

Интернет  тапсырмаларын  дайындау  үш  қадамнан  тұрады:  1.  дайындық  2.  ресурстармен 

интернет желісінде жұмыс жасау 3. сыныпта интернет желісінсіз жұмыс жасау.  

1.

 

Дайындық  –  сөйлеу  негіздерін  дамыту,  мұның  алдында  алған  білімдерін  қолдана  білу, 

сөздерді оқу, тақырыпқа кірістіру. 

2.

 

Ресурстармен  интернет  желісінде  жұмыс-    интернетте  іздеу  бағдарламаларымен  жұмыс 

істеу,  оқумен  жазу,  арнайы  мәліметтерді  іздеу  және  оны  жауап  парақтарына  енгізу,  сұрақтарға 

жауап  іздеу,  және  т.б.  Осы  қадамда  студенттер  өздерінің  не  істеу  керектігін  және  оған  қанша 

уақыттары бар екенін білу керек. 

3.

 

Сыныпта  интернет  желісінсіз  жұмыс-  алынған  мәліметпен  алмасу,  және  желіден  жұмыс 

жасау уақытында көрген білгенін талқылау [5, 45]. 

Жәнеде түрлі бағдарламалар арқылы әр түрлі жұмыстар жасауға мүмкіншіліктер бар. 

E-mail  Project-  әр  түрлі  елдің  студенттері  көп  ұлтты  топ  құрады  және  үш  жобаның  біреуін 

таңдайды:     

  Қоршаған ортаның мәселелерін шешу. 

a)

 

Қала жобасы. 

b)

 

Халықаралық мәселелер жобасы.  

Іздену  барысында  топтар  әр  түрлі  құжаттар  дайындайды:  мақалалар,  техникалық  есептер, 

шығармалар. 

K-12 project - бұл сайтта түрлі жобаларды көруге болады және студенттің жобасын енгізуге 

болады.  

Project  Icon  –  студенттер  белгілі  бір  тақырыпта  (демографиялық  бақылау,  глобалждық 

жылыну)  өз  елдерінің  атынан  келісім  жүргізеді.  Топтар  электрондық  хат  арқылы  мәліметтерін 

алмастырып,  халықаралық  келісімдер  жүргізеді.  Мәліметтер  бірден  барлық  студенттердің 

терезелерінен көрінеді.  

City Net – арқылы түрлі  елдердің сабақтарын, ескерткіштерін, көрнекі жерлеріне саяхаттауға 

болады.  Бұл  жерден  елдің  ескерткіштерін.  Суреттерін  табиғи  ресурстарын  тіпті  өнерге 

байланысты мәліметтер алуға болады. Студенттерге туристтер ретінде саяхаттауға ұсыныс беруге 

болады.  Олар  жүктерін  жинап,  авиакомпания  мен  қонүйлерге  телефон  соғып,  билет  пен  бос 

орындар  жөнінде  сұрауларына  болады.  Жасалған  жұмыстың  қорытындысында  студенттерге 

өздерінің  саяхаттары  жайлы  фотоальбом  немесе  күнделік  жасауға  тапсырма  беруге  болады. 

Сайттарда  әлемнің  үлкен  қалаларында  жер  асты  темір  жолымен  саяхаттау  инструкциясын 

қолдануға  болады.  Инструкциялар  ағылшын  тілінде  ұсынылады.  Студенттер  қандай  қалада 

жүргені туралы, сол қаланың  көрнекі жерлері жайлы, қаланы аралауға қанша уақыт жұмсағаны 

жайлы ағылшын тілінде есеп бере алады. 

Сонымен қатар интернетті граматиканы, лексиканы дамыту мақсатында қолдануға болады. 

Мұнда түрлі лексикалық, граматтикалық, фонетикалық жаттығулар, тесттер, IQ тесттері бар [6]. 

Интернет  ресурстарын  қолдану  -  мәдениаралық  компетенцияларын  дамыту;  түрлі 

мәдениеттермен танысу, қарым қатынастың белсенді жүргізуге бағыттау. 

WWW  көптеген  сайттармен  шет  тілі  сабағында  түрлі  бағытта  жүмыс  істеуге  мүмкіндік 

береді.  

Кейбір  сайттар  ленгвистикалық  материялдар  жиынтығын  құрайлы.  Шет  тілі  сабағында 

қаралатын  елдің  мәдениеті  жайлы  ақпарат  ала  аласыз.  Студенттер  басқа  елге  барған  жағдайда 

жинай  алмайтын  ақпараттарды  интернет  көмегімен  алуға  мүмкіндігі  болады.  Интернет  арқылы 

студент  үйінде  немесе  интернет  классында  отырып  поездің  жүру  кестесін,  билет  құнын, 

дүкендердегі  тауарлардың  бағаларын  білуге  болады.  Және  бұл  мәліметтерді  сабаққта  қолдануға 

болады.  

 

Әдебиет 

1.  Teeler D., Gray P. How to use the Internet in ELT. – London: Longman .  

2.  Клейман  Г.Б.,  Леонов  А.  Г.,  Кузьменко  М.А.    Что  Такое  Интернет?  Информационные  и 

коммуникационные технологии в образовании. 1998.  

3 Johnson  L. Internet Options in the Classroom. // www.clta.net/lessons/class.html.  

4.  Полилова  Т.А.,  Пономарева  В.В.  Внедрение  компьютерных  технологий  в  преподавание  иностранных 

языков. //  ИЯШ. – 1997. 

5.  Поляков  Т.Ю.  Английский  язык  для  диалога  с  компьютером.  Совет  по  культурному  Сотрудничеству; 

Совет Европы Пресс, 1995. 

6. 

http://www.camsoftpartners.co.uk/lspinet.htm

 Updated 4 April 2006.