Ағымдағы жағдай және нысаналы көрсеткіштерге қол жеткізу
жүктеу/скачать 30,37 Kb.
|
|
Ағымдағы жағдай және нысаналы көрсеткіштерге қол жеткізу. Қазақстан Республикасының «жасыл экономикаға» көшуі жөніндегі тұжырымдамада айқындалған негізгі қағидаттардың бірі бизнесте және халық арасында экологиялық мәдениетті оқытуды және қалыптастыруды декларациялайды. Осы қағидатты іске асыру үшін мынадай қажетті шарт айқындалған – кең жұртшылық арасында қоршаған ортаны қорғау бойынша жаңа экомәдениетті насихаттау, ол үшін қоршаған ортаны қорғауға байланысты тақырыптарды білім беру ұйымдарының оқу жоспарларына толыққанды енгізу қажет. Бұл өскелең ұрпаққа табиғи ресурстарға ұқыпты қарау мәдениетін тәрбиелеуге мүмкіндік береді және қосымша пайда әкеледі. Халықтың экологиялық мәдениетін қалыптастыруда Нұр-Сұлтанда 2017 жылдың маусым-тамыз айларында ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесін өткізу маңызды мәнге ие болды. Көрмеде соңғы буындағы энерготиімді технологиялар, сондай-ақ оларды қалай және неге пайдалану керек екендігі туралы дәлелдер базасы ұсынылды. ЭКСПО-2017 Болашақ энергиясын өндіру, бөлу және пайдалану жөніндегі тұрақты жоспарды құру мен іске асыруға әркімнің жеке жауапкершілігі мен жеке қатысуы туралы идеяға баса назар аударды. Экспо- 2017 аясында инженерлері мен ғалымдардың WSEC-2017 «Болашақ энергиясы: инновациялық сценарийлер және оларды жүзеге асыру» дүниежүзілік конгресі және көптеген басқа да іс-шаралар өтті. Қазақстанда экологиялық білім беру жалпы білім беру жүйесінің бір бөлігі болып табылады және ҚР Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының оқу бағдарламалары арқылы білім беру ұйымдарында жүзеге асырылады. Экологиялық білім беру Отанға және туған өлкесінің табиғатына деген сүйіспеншілікке, құрмет пен ұқыпты қарауға тәрбиелеуге бағытталған. Жалпы білім беретін мектептерде экологиялық компонентті зерделеу жаратылыстану- биологиялық цикл шеңберінде қарастырылады және жеке пәндердің мазмұнын экологияландыру арқылы жүзеге асырылады: 1) бастауыш деңгей (1 - 4 сыныптар) - экологиялық аспектілер «Дүниетану» пәнінің мазмұнына енгізілген (аптасына 2 сағат); 2) негізгі орта және жалпы орта деңгейлер (5 - 7 сыныптар) - экологиялық аспектілер «Биология», «География», «Химия» пәндерінің мазмұнына енгізілген. 800 мыңнан астам балалар мен жасөспірімдер оқушылардың туристік-өлкетану қозғалысының түрлі бағдарламаларына қатысады: «Атамекен», «Болашақ», «Жас Ұрпақ», «Шұғыла» және т.б. Оқушылардың «Менің Отаным-Қазақстан» туристік-өлкетану экспедициясы аясында жыл сайын ондаған жаяу, шаңғы, су, велосипед және басқа да жорықтар, экспедициялар мен экскурсиялар өткізіледі, оларға мыңдаған жас туристер мен олардың ересек тәлімгерлері қатысады. Мектептерде өлкетану үйірмелері мен клубтары жұмыс істейді, туристік-өлкетану экспедициялары мен экскурсиялар өткізіледі, 1670 мектеп мұражайы жұмыс істейді, оның ішінде 856 – тарихи мұражай, 290 – Жауынгерлік Даңқ, 42 – әдеби және көркем, 85 – табиғи ғылыми (географиялық, табиғатты қорғау, геологиялық), 155 – этнографиялық, 36 – халық шығармашылығы, 60 – мемориалдық, 146 – басқа. Қазіргі уақытта өлкетану туризмімен 7-17 жас аралығындағы 90 мыңнан астам бала қамтылған. Қазіргі уақытта республикада: - 22935 оқушыны қамти отырып, 40 жас турист-өлкетанушылар станциясы мен орталықтары; - 2581 экологиялық үйірмелер, 58169 оқушы қамтылған; -2179 туристік-өлкетану жұмыскерлері 46923 оқушыны қамтыды; -58169 балалар мен жасөспірімдерді қамтитын жалпы білім беретін мектептерде 2581 туристік-өлкетану үйірмелері. 2017 жылдан бастап жыл сайын еліміздің ең үздік өлкетану командаларының қатысуымен "Табиғатты аяла" Республикалық Жас өлкетанушылар, экологтар және натуралистер форумы (2 500 – ден астам қатысушы), "Менің Отаным-Қазақстан" туристік экспедициялық отрядтардың Республикалық слеті, "Шеберлер қаласы: біздің бабаларымыздың мұраларын сақтаймыз және көбейтеміз" өлкетану сәндік-қолданбалы шығармашылығының республикалық көрмесі және т. б. өткізіледі. www.ziyatker.org сайтында жас натуралистер электронды клубы жұмыс істейді, балалардың интернет-қауымдастығы құрылды. Тоқсан сайын www.ziyatker.org сайтында «Экоәлем» және «Темірқазық» балалар танымдық журналдары электронды форматта (4 нөмір) жарияланады. 2018 жылғы 23 ақпанда балаларға қосымша білім берудің туристік-өлкетану бағытындағы білім беру бағдарламаларын іске асыратын ұйымдар басшыларының Республикалық үйлестіру кеңесінің кеңейтілген отырысы өтті: «Рухани жаңғыру» бағдарламасын жүзеге асыру аясында «Балалар-жасөспірімдер туризмін дамытудың жаңа мүмкіндіктері». Іс-шараға 115 адам қатысты. «Рухани жаңғыру» бағдарламасын жүзеге асыру жағдайында балаларға қосымша білім берудің туристік-өлкетану бағытындағы білім беру бағдарламаларының мазмұнын жаңарту, білім беру ұйымдарында туристік-өлкетану қызметін дамыту перспективасы, ведомствоаралық өзара іс-қимылды күшейту негізінде өңірлерде балалар-жасөспірімдер туризмін дамытудың жаңа тәсілдері мен ұйымдастырушылық формаларын анықтау мәселелері талқыланды. Отырыс барысында балаларға қосымша білім беру саласында, оның ішінде туристік- өлкетану бағытында, «Kazakh Tourism «Ұлттық компаниясы» АҚ-мен, «ЮНЕСКО Клубтарының Қазақстандық ұлттық федерациясы» ҚБ-мен, «Қазақстандық мектепке дейінгі ұйымдар ассоциациясы» ҚБ-мен өзара ынтымақтастық туралы меморандумдарға қол қойылды. "Туған жер" арнайы жобасы бойынша "Тәрбие және білім" кіші бағдарламасы шеңберінде 2018 жылы республикалық, облыстық және аудандық деңгейлерде 3162316 адамды (99,2%) қамтитын 1619 іс-шара өткізілді. Іс-шараға мектепке дейінгі білім берудің барлық деңгейіндегі білім алушылар тартылды. Республикада 900-ге жуық"Рухани жаңғыру" орталығы жұмыс істейді. 2018 жылы ЖОО - да 59 шағын кеңсе, колледждерде 123 және мектептерде 531 кабинет ашылды. Еліміздің жоғары оқу орындары бағдарлама бойынша 659-ға жуық ғылыми-практикалық конференциялар, дөңгелек үстелдер мен талқылаулар өткізді. 1000-нан астам мақалалар мен монографиялар шығарылды. 2019 жылы қосымша ресурс ретінде "өлкетану" хрестоматиясы енгізілді (490 мыңнан астам дана сатып алынды). Бұл курс кіші отан тарихын зерттеу, өсіп келе жатқан ұрпақтың ұлттық кодын нығайту үшін үлкен тәрбиелік маңызы бар. "Өлкетану" біріктірілген курсының материалдары 5-7 сыныптарда "Қазақстан тарихы", "Қазақ әдебиеті" (қазақ тілінде оқытпайтын мектептер үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті"), "География", "Музыка" оқу пәндері шеңберінде оқытылады. "Өлкетану" курсының оқу жүктемесінің көлемі 20 сағатты құрайды. Сонымен қатар, «Өлкетану» сынып сағаттары, сыныптан тыс іс-шаралар, музей сабақтары аясында оқытылады. Мұражайлар, мәдениет саласындағы ұйымдар мен тарихи нысандар базасында сабақтар өткізу тәжірибесі табысты жалғасуда. Барлық өңірлер "Өлкетану/краеведение" оқулықтарымен қамтамасыз етілген. 2019 жылдың наурыз айында "Алматыкітап баспасы барлық өңірлер үшін "Өлкетану" жалпы хрестоматиясын әзірледі, ол сапаны бағалаудың барлық кезеңдерінен өтті, "Өлкетану" пәнінің оқу бағдарламасына сәйкес келеді және оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендер, құралдар және басқа да қосымша әдебиеттер, оның ішінде электрондық тасымалдағыштағы әдебиеттер тізіміне енгізілді (ҚР БҒМ 2019 жылғы 17 мамырдағы No 217 бұйрығы). ҚР Білім және ғылым министрлігінің ақпараты бойынша, жыл сайын мемлекеттік білім беру тапсырысы экономика салаларының өтінімдері негізінде, сондай-ақ өңірлік қажеттілікті ескере отырып, мемлекеттік және салалық бағдарламаларды қамтамасыз етуге бағытталған. «Жасыл экономика» саласы үшін кадрлар даярлау "B050 – биологиялық және аралас ғылымдар", "В051 – Қоршаған орта", "В062 – Электртехника және энергетика", "В162 – Жылу энергетикасы" және "В081 – Жерге орналастыру" білім беру бағдарламаларының топтары шеңберінде жүзеге асырылады. 2018 жылғы 4 шілдеде Қазақстан Республикасының Президенті «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жоғары оқу орындарының академиялық және басқарушылық дербестігін кеңейту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңға қол қойды. Заң шеңберінде жоғары оқу орындарының академиялық және басқарушылық дербестігі, атап айтқанда жоғары оқу орындарының негізгі құзыреттілігі кеңейтілді (24 өкілеттілік). Кадрларды даярлау бағыттарының бекітілген жаңа жіктеуіші (ҚР Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 13 қазандағы No569 бұйрығы) жоғары оқу орындарына халықаралық стандартты білім беру сыныптамасына сәйкес келетін және оқу нәтижелеріне бағытталған жаңа білім беру бағдарламаларын әзірлеуге мүмкіндік береді. Жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес (ҚР Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 30 қазандағы No604 бұйрығы) жоғары оқу орындарының академиялық дербестігі бакалавриат бағдарламаларына арналған білім беру бағдарламаларын әзірлеуде 85% дейін кеңейтілді. Осыған байланысты жоғары оқу орындары еңбек нарығының талаптарын, жұмыс берушілердің үміттерін, білім алушылардың мүдделерін және қоғамның әлеуметтік сұраныстарын ескере отырып, кәсіптік стандарттар негізінде білім беру бағдарламаларын әзірлейді және бекітеді. «Экология» және «Өмір тіршілігінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау» мамандықтары бойынша кадрлар даярлау республиканың 51 ЖОО базасында жүзеге асырылады. Бүгінгі таңда бакалавриат деңгейіндегі білім беру бағдарламаларына экология саласында арнайы дағдылар мен білімді қалыптастыруға ықпал ететін жаңа пәндер енгізілген: «Жаратылыстану экологиялық аспектілері», «Экологиялық химия», «Экологиялық биогеография», «Жануарлар мен өсімдіктер экологиясы», «Экологиялық мониторинг», «Геоэкология» және т. б. Магистратура деңгейінде мынадай екі білім беру бағдарламасы қарастырылған: «Экология» және «Су ресурстарын біріктірілген басқару». «Экология» бағыты қолданбалы экология және экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласында мамандар даярлауға бағытталған. Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының филиалдарында 2019 жылы "Б" корпусының мемлекеттік қызметшілері үшін "Жасыл экономика"тақырыбы бойынша семинар өткізілді. Аталған іс-шараға 334 мемлекеттік қызметші қатысты. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-да шетелдік серіктес жоғары оқу орындарымен бірге 6М071700 «Жылу энергетикасы» - «Индустрияға арналған жасыл энергетика» мамандығы бойынша, 6М073500 «Тамақ қауіпсіздігі» - «Жасыл биотехнология және азық-түлік қауіпсіздігі» мамандығы бойынша білім беру бағдарламалары әзірленіп, бекітілді. Осы білім беру бағдарламаларына базалық жоғары оқу орындары «Индустрияға арналған жасыл энергетика», «Жасыл биотехнология және жасушалық инженерия» зертханаларын құрды. Аталған зертханалар әлемдік үздік стандарттарды ескере отырып, заманауи жабдықтармен жабдықталған. Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының мемлекеттік қызметшілерін қайта даярлау және қайта даярлау курстарының кестесіне сәйкес, 2017 жылғы 21-24 қараша аралығында 25 мемлекеттік қызметші «Жасыл экономика» тақырыбында біліктілігін арттырудан өтті. Аталған біліктілікті арттыру курстары жыл сайынғы негізде жоспарланған. Сондай-ақ, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ ЮНЕСКО - UNITWIN бағдарламасы аясында Тұрақты даму бойынша Орталық Азия өңірлік хабы болып табылады. 2017 - 2019 ж. Ж. БҰҰ- ның Орнықты даму жөніндегі жаһандық хабының жұмысы табысты жүргізілді, орнықты даму және коммуникация бойынша ЮНЕСКО-ның екі кафедрасы ашылды. ҚазҰУ-да АҚШ-тағы Колумбия Университетінің Жер институтында бірлесіп тұрақты даму институтын құру маңызды оқиға болды. Осы іс-шараның маңызды нәтижелерінің бірі ҚазҰУ-дың университеттер консорциумын құру жөніндегі бастамасы болды, оның басты мақсаты тұрақты даму бойынша кадрларды даярлау және қайта даярлау болып табылады. Аталған жобаны әлемдік деңгейде талқылау үшін әл–Фараби атындағы ҚазҰУ-дың «Жасыл көпір ұрпақтан ұрпаққа» виртуалды-коммуникативтік платформасы құрылды. Осы бағдарламаның басты мақсаты 21 ғасырдың ортасына қарай барлық елдердің энергетикалық және өзге де табиғи ресурстарды тұтынуының оңтайлы деңгейіне қол жеткізу болып табылады. ЭКСПО-2017 қарсаңында ҚазҰУ-да әл-Фараби жел, күн, гидро-және геотермалдық, биогаздық және сутекті энергетика сияқты энергия алудың түрлі технологияларын қолдана отырып, «жасыл энергетика» бойынша инновациялық жобаларды іске асыру үшін "Шағын ЭКСПО" болып табылатын "жасыл технологиялар" орталығын іске қосты. Энергетика министрлігінің «Қоршаған ортаны қорғаудың ақпараттық-талдау орталығы» РМК (ҚОҚ АТО) қоршаған ортаны қорғау мәселелеріне арналған үш күндік оқыту семинарларын тұрақты түрде ұйымдастырып отырады. Жыл сайын бүкіл ел бойынша 300-ден астам тыңдаушы оқытумен 25-ке жуық оқыту семинарлары өткізіледі. Экологиялық кодекстің, экологиялық реттеу және МЭЭ, мемлекеттік экологиялық бақылау, парниктік газдар кадастры, қалдықтарды басқару, мұнай-газ саласындағы экологиялық қауіпсіздік және экологиялық реттеу талаптарын егжей-тегжейлі қарастыратын жеті тақырыптық бағдарлама жасалды. ҚОҰ АТО-да оқу семинарларына негізінен Экологиялық реттеу және бақылау комитетінің экология департаменттері мен жергілікті атқарушы билік органдарының қызметкерлері, сондай-ақ ҒӨБ қатысушылары қатысады. Студент жастардың қазіргі заманғы экологиялық дүниетанымын қалыптастыру және «Жасыл экономика» принциптерін көпшілікке тарату үшін Қазақстанның жоғары оқу орындарында әртүрлі экологиялық клубтар, секциялар мен үйірмелер құрылады. ЖОО-дағы экологиялық клубтардың міндеттері студенттердің экологиялық сауаттылығы мен мәдениетін арттыру, экологиялық білім беру және зерттеу жобаларын әзірлеу болып табылады. С.Баишев атындағы Ақтөбе университетінде «Ecogid Aktobe» экологиялық клубы жұмыс істейді. «Экология» кафедрасының профессорлық-оқытушылық құрамымен бірге клуб келесі міндеттерді шешеді: студенттерді табиғатқа деген сүйіспеншілікке, табиғи ресурстарды пайдалануға ұқыпты қарауға тәрбиелейді, оларды табиғатты қорғау қызметіне тартады; қоршаған ортаны қорғау саласында ғылым мен өндірістік қызметке қызығушылықты қалыптастырады. Клубтың негізгі мақсаты Ақтөбе қаласын Қазақстан Республикасының экологиялық таза қалалары қатарына қосу болып табылады. 2018 жылдың 8 қарашасында Қарағанды мемлекеттік техникалық университетінде ақын, қоғам қайраткері, «Невада-Семей» халықаралық антиядролық қозғалысының президенті Олжас Сүлейменовтың қатысуымен «Әлем эстафетасы - жастарға!» атты халықаралық жастар антиядролық онлайн-форумы болып өтті. Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде «Жас эколог» экологиялық үйірмесі жұмыс істейді. Үйірменің негізгі мақсаты студенттерді қазіргі заманғы экологиялық проблемалармен таныстыру. «Жас эколог» үйірмесінің қызметі келесі тақырыптар бойынша жүзеге асырылады: «Алматы қаласы мен Іле-Алатау ұлттық паркінің экологиялық жағдайын зерттеу», «Аралдың қазіргі жағдайы және оны жақсарту жолдары», «Каспий аймағының экологиялық мәселелері және оларды шешу жолдары» және т. б. ЖОО заң факультетінде экология және қоршаған ортаны қорғау саласындағы заманауи ғылыми тақырыптарды зерттеу бойынша «Экологиялық құқық» ғылыми студенттік клубы құрылды. Халықаралық гуманитарлық-техникалық университетінде (Шымкент қаласы) «Химия, биология және экология» кафедрасының базасында «Жас эколог» үйірмесі жұмыс істейді. Үйірме мүшелері әр түрлі экологиялық акциялар өткізеді: аудан, қала аумағындағы сенбіліктер, жасыл желектерді отырғызу және т. б. Халық шаруашылығы университетінде PINE және Student Research Club студенттік экологиялық клубы жұмыс істейді, олар қазіргі қоғам алдында тұрған экологиялық тұлғаны тәрбиелеу арқылы экологиялық мәдениетті көтеру мәселелерін шешу және қатысу мақсатында құрылған. 2018 жылы ҚР Білім және ғылым министрлігі Қазақстанның негізгі жетекші жоғары оқу орындарында көміртегі ізін анықтау бойынша жұмыс жүргізді. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Greenmetrics көміртекті ізін жасаудың Индонезиялық әдіснамасы бойынша зерттеу жүргізеді. IU GREEN METRICS бойынша көміртегі ізін есептеу http://carbonfootprint.org көрсетілген есептеу кезеңінің негізінде дайындалған (есеп жылына электр энергиясының жиынтық тұтынуымен және жылына көлік жүктемесімен байланысты). Қоғамдық-маңызды бастамаларды дамыту қоры республиканың жалпы білім беретін мектептерінде бейнероликтерді көрсетумен іс-шаралар өткізді, сондай-ақ экологиялық тәрбие бойынша, оның ішінде білім алушыларда қоқысты бөлек жинау бойынша дағдыларды қалыптастыру бойынша іс-шаралар ұйымдастырылды. «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДБҰ БҰҰДЖ-мен бірлесіп, Нұр-Сұлтан қаласындағы «Жасыл болашаққа қадам» атты халықаралық конференция өткізді. Конференция экология мәселелеріне арналды, оған жалпы білім беру және Назарбаев Зияткерлік мектептерінің 200-ден астам экология, география, биология мұғалімдері қатысты. Осы конференцияда «Климаттың өзгеруі» тақырыбы бойынша оқушыларға арналған оқу-ойын материалдарының жиынтығы «Климаттық қобдиша» оқу ресурсы таныстырылды. Секциялық сабақтарда Қазақстанның білім беру мекемелерінде жасыл технологияларды қолдану арқылы жаһандық жылынуға белсенді түрде қарсы тұрудың отандық және халықаралық тәжірибесі талқыланды. Конференция аясында оқушылардың зерттеу және жобалау жұмыстарының көрмесі, «Water in Aul» балалар және жастардың экологиялық жобалары байқауының және Назарбаев Зияткерлік мектептерінің аймақтық конкурстарының жеңімпаздары ұйымдастырылды. 2018 жылдың 1 қыркүйегінен бастап орта білім беру ұйымдарында экосеминарлар өткізу басталды. Осы мақсатта жалпы білім беретін мектептердің 2 - 4 сынып оқушылары үшін «Қазақстан-2050» және «Samruk Kazyna» Қоғамдық қозғалысымен «Жасыл - демек ұқыпты» сынып сағатын өткізу бойынша оқу-әдістемелік құралдар әзірленді. Сонымен қатар, облыстардың және Нұр-Сұлтан, Алматы қалаларының білім басқармалары колледждер базасында жасыл экономиканы дамыту бойынша жаңа білімді қалыптастыру, табиғатты сақтауға жастардың қызығушылығын арттыру, экономиканың түрлі салаларында инновациялық технологияларды енгізу және т. б. мақсатында «Жасыл экономика» бойынша студенттік клубтарды құру бойынша жұмыс жүргізуде. 2019 жылдың шілдесінен бастап #Birge # TazaQazaqstan республикалық ауқымды экологиялық акциясы басталды. Оған бүкіл ел бойынша 300 мыңнан астам қазақстандық қатысты. 250 мың тоннадан астам қоқыс жиналды. 2019 жылы қазан айында республикалық экологиялық сағат өткізілді. 2,6 млн. астам оқушылардың қатысуымен 6166 мектеп қатысты. Сондай-ақ 60 мыңнан астам ата-ана, 10 мың Қамқоршылық кеңес мүшелері, барлық деңгейдегі әкімдер, мемлекеттік органдардың басшылары қатысты. Іс-шара Дүниежүзілік мекендейтін жерлерді қорғау күніне-Жер ғаламшары фаунасының тіршілік ету ортасын сақтау мәселесіне адамзаттың назарын аударуға арналған халықаралық мерекеге орайластырылды. Табиғатқа, туған өлкеге ұқыпты қарау, табиғи ресурстарды сақтау, өсімдіктер мен жануарлар әлемін, су ресурстарын сақтау, салауатты экодағдыларды дамыту: экодемалыс, қатты тұрмыстық қалдықтарды бөлек жинау, дұрыс тамақтану және т. б. мәселелерді талқылау арқылы мектеп оқушыларымен диалог жүргізу – экосағатқа негіз болды. Өскелең ұрпақтың назарын экологиялық өзекті проблемаларға аудару, саналы мінез- құлықты дәріптеу және балалар мен жастардың табиғатты тиімді пайдалану дағдыларын қалыптастыру мақсатында "Менің планетам", "Қалдықтардың екінші өмірі", "Ғаламшарды бірге сақтаймыз", "Қалдықтармен бірге", "Сиқырлы орман", "Әлем глобусы", "Экокөшбасшы", "Туған жеріңді таны" атты конкурстар өткізілді. Сонымен қатар, экологиялық сағат аясында білім беру ұйымдарының аумақтарын көгалдандыру және абаттандыру бойынша сенбіліктер, волонтерлік қозғалыс, табиғи аймақтарды қоқыстан тазарту, флешмобтар өткізілді. Сол күні мектеп аумағында 120 мыңнан астам ағаш отырғызылды. Сондай-ақ Қазақстанда іске асырылып жатқан іс жүзінде барлық халықаралық жобалар шеңберінде халықты оқыту және ақпараттандыру бойынша компоненттер бар, оқу материалдары мен бағдарламалары әзірленеді, түрлі оқыту семинарлары, дөңгелек үстелдер мен конференциялар өткізіледі. Мысалы, ГЭФ-БҰҰДБ жобасы шеңберінде-Қазақстан Үкіметі «Қорғалатын аумақтардың ішінде және айналасында биоалуантүрлілікпен үйлесімді өмір сүру көздерін жылжыту арқылы шөлді экожүйелерде қорғалатын аумақтар жүйесінің тұрақтылығын арттыру» (Шөлді жоба) білім беру жүйесінде мектептер деңгейінен университеттерге дейін пайдалану үшін бірқатар оқу материалдары мен бағдарламалары әзірленді. Атап айтқанда, екі агротехникалық ұлттық университет негізінде «ЕҚТА басқармасы» мамандығы бойынша жыл сайын 16 маман даярлайтын кешенді магистрлік бағдарлама енгізілді. Ол үшін ұлттық деңгейде 5 бағыт бойынша үлгілік оқу модульдері дайындалды және бекітілді: ғылыми зерттеулер мен мониторинг; табиғи объектілерді қорғау; экотуризм және экотуризм; ЕҚТА менеджменті; қаржы және әкімшілік ресурстарды басқару. Шөл жобасының 3 жобалық аумағында (Іле-Балқаш, Арал-Сырдария және Үстірт) және Нұр-Сұлтан қаласында 4 пилоттық мектеп базасында Қазақстанның шөл өңірлерінің биоәртүрлілігі туралы қосымша білім алуға бағытталған 6, 7, 8 сыныптар үшін қосымша экологиялық білім беру бағдарламасы енгізілді. Қазақ және орыс тілдерінде орта мектеп мұғалімдеріне арналған оқу-әдістемелік құрал әзірленді және баспаға шығарылды. Республиканың 3 өңірінен және Нұр-Сұлтан қаласынан 128 жаратылыстану пәні мұғалімі өз мектептерінде осы оқу курсын енгізу бойынша оқыту семинарына қатысты. БИОФИН жобасы аясында жұртшылық пен мүдделі тараптарды кеңінен ақпараттандыру мақсатында Қазақстанда биоалуантүрлілікті қаржыландыру мәселелерін ашатын орыс және ағылшын тілдерінде бейнефильмдер жасалды, жарияланымдық материалдар әзірленді және шығарылды. Жобаның нәтижелері ауқымды жұртшылық пен мүдделі тараптарға қорытынды семинар шеңберінде ұсынылған және 50-ден астам адам ресурстарды жұмылдыру жоспары туралы кең ақпарат алды. Сондай-ақ, жаңа экономикалық тетіктер мен ресурстарды жұмылдыру туралы ақпарат, биоалуантүрлілікті қаржыландыру мәселелері «жасыл кафе» аясында БАҚ- тарда көрсетілген. Осы іс-шара арқылы экожүйелер мен биоалуантүрлілікті тұрақты пайдалану мәселелерінде журналистердің білімі мен әлеуеті артады. «Жаһандық экологиялық келісімдер шеңберінде шешімдер қабылдауды жақсарту және міндеттемелерді орындауды басқару үшін бағалаудың экономикалық тетіктері» жобасы шеңберінде 2014 - 2017 жылдары экожүйелік қызметтерді экономикалық бағалаудың 8 (сегіз) әдістемесі бойынша интерактивті қосымшаларымен оқу модулі 2018 жылдан бастап Экономика және табиғатты пайдалану мамандықтарының магистрант-студенттерінің оқу бағдарламасына енгізу үшін екі жоғары оқу орны әзірлеп, қабылдады. Бұл модуль «Іле-Балкаш» табиғи резерватының экожүйелік қызметтерін экономикалық бағалау нәтижелері бойынша әзірленді. Модуль оқыту тренингінің барысында сыналды және экожүйелік қызметтерді бағалау әдістері бойынша жаңа білімді Қазақстанның жоғары оқу орындары мен ғылыми-зерттеу институттарының 20-дан астам өкілдері алды. Жоба нәтижелері «жасыл кафе» аясында БАҚ-та ұсынылды және шешім қабылдауда биоресурстарды экономикалық бағалау мәселелері талқыланды. Осы іс-шара арқылы экожүйелер мен биоалуантүрлілікті тұрақты пайдалану мәселелерінде журналистердің білімі мен әлеуеті артты. Жалпы, жобаны іске асыру кезеңінде ғылыми-зерттеу ұйымдарының, мемлекеттік органдар мен жеке сектордың 700-ден астам өкілі жаңа білім алып, экожүйелік қызметтерді экономикалық бағалау бойынша семинарлар мен тренингтердің негізінде өз әлеуетін арттырды. 2017 жылдан бастап ақпараттық–имидждік және медиалық кеңістіктегі барлық мемлекеттік құрылымдар қызметінің толық арақатынасын қамтамасыз ететін медиа – жоспарлаудың жаңа жүйесіне көшу жүзеге асырылды. Осы мақсатта барлық орталық мемлекеттік органдардың ұсыныстары негізінде 2017 жылға арналған «Қуатты Қазақстан» бірыңғай республикалық медиа-жоспары құрылды, оған медиалық жұмыстың негізгі бағыттары кіреді. Аталған жоспар 2017 жылғы 21 ақпанда Үкімет отырысында мақұлданды. Мемлекеттік ақпараттық стратегия, Медиа жоспар, құндылық картасы, ақпараттық- түсіндіру жұмысы шеңберінде еліміздің жетекші БАҚ-тарында және әлеуметтік желілерде сұМАБт, баспасөз турлары, еліміздің жетекші телеарналарында телебағдарламалар арқылы ақпараттық хабарламалар арқылы жүргізіледі. Жалпы, 2017 жылы БАҚ-та «Жасыл экономика» бойынша 5593 материал жарияланды, оның ішінде: республикалық және өңірлік телеарналарда 2930 сюжет жарыққа шықты, республикалық баспа БАҚ-та 972 материал, өңірлік БАҚ-та 1022 материал жарияланды, интернет-ресурстарда 669 жарияланым орналастырылды. Атап айтқанда, «жасыл экономикаға» көшу бойынша «Хабар», «Хабар24», «Qazaqstan» республикалық телеарналарында «Жасыл экономика», «Зеленая экономика», «По сути», «Негізінде», «Технология будущего», «Арнайы жоба», «Басты тақырып», «ЕХРО life» және т. б. жаңалықтар мен сюжеттер шығарылды. Сондай-ақ, «Қазақстан-Көкшетау», «Қазақстан-Орал», «Қазақстан-Тараз», «Қазақстан- Атырау», «Қазақстан-Өскемен» телеарналарының эфирлерінде «Өзекті әңгіме», «Кеңдерек», «Қуатты шығыс», «Әлеумет», «Экономикалық баспасөз Дайджест», «Прямое включение», «Честно говоря»,» Модернизация Казахстана» жаңалықтар сюжеттері мен бағдарламаларында шықты. «Литер», «Егемен Қазақстан», «Казахстанская правда», «Айқын», «Комсомольская правда Казахстана» республикалық газеттерінде «жасыл экономикаға» көшуге байланысты келесі материалдардың шығуы ұйымдастырылды: «Тезектің қызығын пеллеттің жылыуы алмастыра ма?», «Приверженность казахстанцев к «зеленой» экономике», «На острые мысли – новая энергетика», «Жаһанды жайлаған жасыл технология», «В поисках чистой энергии» және т. б. Бұл тақырып «Знамя труда», «Оңтүстік Қазақстан», «Дидар», «Арқа ақшамы», «Ақ жайық», «Ақмешіт апталығы», «Алматы ақшамы», «Вечерний Алматы» және т. б. өңірлік газеттерінде жарияланды.Сонымен қатар, «жасыл экономикаға» көшу бойынша baq.kz, informburo.kz, inform.kz, bnews.kz, tengrinews.kz интернет-ресурстарында материалдар жарияланды. Биоалуантүрлілікті сақтау жөніндегі ақпараттық ағынның тұрақты өсуі өте маңызды. ЕҚТА-ның көпшілігінде табиғат мұражайлары құрылды, орман шаруашылығының мемлекеттік мекемелері мен табиғат қорғау мекемелерінде жыл сайын табиғат қорғау акцияларын ұйымдастырып, өткізетін мектеп орманшылығы жұмыс істейді: «Саябақтар шеруі», «Жасыл жапырақ», «Бүкілқазақстандық ағаш отырғызу күні», «Жер күні», «Өз ағашыңды отыр», «Жасыл Қазақстан» және т.б. Биоалуантүрлілікті сақтау мәселелері бойынша ондаған фильмдер түсіріліп, олар телеарналардың экрандарында көрсетілуде. Сондай-ақ Қазақстанда іске асырылып жатқан іс жүзінде барлық халықаралық жобалар шеңберінде халықты оқыту және ақпараттандыру бойынша компоненттер бар, түрлі оқыту 150 семинарлары, дөңгелек үстелдер мен конференциялар өткізіледі. Халықаралық тәжірибе. БҰҰ-ның 2030 жылға дейінгі күн тәртібі барлық деңгейлерде сапалы инклюзивті және тең құқықты білім беруді: мектепке дейінгі, бастауыш, орта, жоғары және техникалық білім беруді, сондай-ақ кәсіптік даярлықты қамтамасыз етуді көздейді. Жынысына, жасына, нәсіліне және этникалық шығу тегіне қарамастан барлық адамдар, сондай-ақ мүгедектер, мигранттар, жергілікті тұрғындар, балалар мен жастар, әсіресе осал жағдайда өмір бойы білім ала алуы керек. Бұл міндеттемелер толық көлемде экологиялық білімге де қатысты. Сондықтан 4.7 ТДМ 2030 жылға қарай барлық оқушылардың орнықты дамуға жәрдемдесу үшін, оның ішінде тұрақты даму және тұрақты өмір салты, адам құқықтары, гендерлік теңдік, бейбітшілік пен зорлық-зомбылықсыз мәдениетті насихаттау, бейбітшілік азаматтығы және мәдени әртүрлілік құндылығы мен мәдениеттің орнықты дамуға қосқан үлесін ұғыну мәселелері бойынша оқыту арқылы қажетті білім алуын және дағдыларды меңгеруін қамтамасыз етуді көздейді. 2019 жылғы 11 - 15 наурыз аралығында Найроби қаласында (Кения) БҰҰ-дың Қоршаған орта жөніндегі Ассамблеясының төртінші сессиясы өтті. БҰҰ-ның анықтамалық баяндамасы - ЮНЕП дайындаған Ассамблея үшін қоршаған орта проблемаларды белгілеу және іс-қимылдың жаңа салаларын айқындау үшін негіз болып табылады және шұғыл іс-қимылдар үшін дәлелді негіз береді. Бұл баяндама «Экологиялық проблемаларды инновациялық шешу және тұрақты тұтыну мен өндіріс» деп аталады және онда экологиялық проблемаларды шешу үшін өнертапқыштықты көтермелейтін мәдениет ретінде инновациялар қарастырылады. Баяндамада инновациялық мәдениетті ынталандыру және нығайту үшін бірқатар жағдайлар талап етілетіні айтылған. Олар ашықтық пен ынтымақтастықты бір мезгілде ынталандыру кезінде инновациялар мен циклдылықты ынталандыратын көшбасшылық пен басқару құралдарын; білім қоғамына көшуге ықпал ететін білім беру мен әлеуетті ұдайы ұлғайтуды; қаржы мен технологиялардың орнықты дамуға бейілділігін қамтиды. Бұл баяндамада экологиялық проблемаларды шешу үш негізгі саладағы жаңашылдық көзқарас тұрғысынан қарастырылады: а) тұрақты азық-түлік жүйелерін, азық-түлік қауіпсіздігін және биоалуантүрлілікті жоғалтуды тоқтатуды қоса алғанда, табиғи ресурстарды кедейшілікпен және ұтымды пайдаланумен байланысты экологиялық проблемалар; b) ресурстарды, энергия мен химиялық заттарды ұтымды пайдалануға және қалдықтарды басқаруға өмірлік циклдің негізіндегі тәсілдер; С) тез технологиялық өзгерістер кезеңінде бизнестің инновациялық тұрақты дамуы. Баяндамадағы «инновация» сөзі кең мағынада қарастырылады, яғни технология ғана емес, керісінше, барлық елдер мен ұйымдар үшін қолайлы болатын қолжетімді ойлау немесе қолдау мәдениеті ретінде, оған инновацияны ынталандырушы ретінде «әр түрлі нәрсені жаса және басқаша жасау» үшін процестерді жеңілдету және оңайлату, сондай-ақ әрекет етудегі кедергілерді жою кіреді. Инновацияларды енгізуге кедергі келтіретін негізгі проблемалардың бірі серпінді, ресурстық тиімді экономика үшін біліктілікте үнемі өсіп келе жатқан алшақтық деп аталды. Тиімді білім беру және кәсіби даярлық инновацияларды енгізуге, инвестициялық ағындарды тартуға және техникалық прогресті жеделдетуге ықпал ететін маңызды жағдайлар болып табылады. Гендерлік проблематикаға ерекше назар аудара отырып, орнықты даму шеңберінде экологиялық білім беруге кеңінен инвестициялау инновацияларды енгізетін және жаһандық экологиялық проблемаларды шешуге бағытталған инновацияларға жылдам бейімделетін ұрпақты қалыптастыруға ықпал етуі мүмкін. Білім беру мекемелері шығармашылық ойлауды, жобалау дағдысын, ұйымдастырушылық өзгерістерді басқаруды және мәселелерді шешу үшін командаларда жұмыс істеу қабілетін қоса алғанда, инновациялар мен инновацияларды басқаруға ықпал ететін құзыреттілікті дамытатын білім беру әдістеріне басым назар аудара отырып, үлгі бере алады. Экологиялық, тұрақты химия және тұрақты бизнес модельдері сияқты тақырыптарды қолданыстағы оқу бағдарламаларына интеграциялау 2030 күн тәртібін іске асыра алатын ғалымдар мен кәсіпкерлердің жаңа буынын қалыптастыруға көмектеседі. Экологиялық проблемаларды шешуді қаржыландыру тұрғысынан өте шектеулі инвестициялар жағдайында қоршаған ортаға елеулі оң әсер етуі мүмкін ақылды, «үнемді» инновацияларды кеңінен енгізу қажет. Бұл әсіресе кедей және дамушы мемлекеттер үшін маңызды. Экологиялық білім беру саласындағы дамушы мемлекеттер үшін Еуропалық мемлекеттердегі Болон білім беру процесі мысал бола алады, оның мақсаты экономикалық күшті, бәсекеге қабілетті Еуропа құру және қазіргі Еуропаға тән бірқатар маңызды экологиялық, әлеуметтік, экономикалық және демографиялық проблемаларды жеңу болды. 1988 жылы Болоньядағы еуропалық жоғары оқу орындары ректорларының конференциясында университеттердің жалпы хартиясы (Magna Charta Universitatum) қабылданды, онда университеттер мәдени орталықтар деп аталды және алғаш рет академиялық еуропалық кеңістік құру міндеті белгіленді. Бұл мәселе АҚШ-тың Еуропадағы білім беру қызметтерінің кеңеюінің нақты қаупіне байланысты, Еуропалық мәдени білім беру кеңістігін қорғаудың реакциясы ретінде пайда болды. Осылайша, Болон декларациясы еуропалық экологиялық білім беру кеңістігін ұйымдастырудың негізгі принциптерін қалыптастырудың дайындық кезеңінің нәтижесі болды. 1999 жылы маусымда Болоньяда 29 еуропалық елдің білім министрлері "Жоғары білім беру үшін Еуропалық кеңістік туралы декларацияға" қол қойды. Декларация жоғары экологиялық білім берудің жалпыеуропалық кеңістігін құру процесінде ұлттық жүйелерді үйлестірудің жаңа кезеңінің негізгі құжатына айналды. "Экологиялық білім берудегі еуропалық өлшем" нақты азаматтық ұстанымы және кәсіби экологиялық құрамы бар тұлғаны, толеранттылықты, плюрализмді ұстанатын, қоғамдастықтың мәдени мұрасын бағалайтын, еуропалық интеграция процесіне қатысушы және қоршаған ортаны сақтайтын "еуропалық типтегі" тұлғаны тәрбиелеуге бағытталған. Бірыңғай жалпыеуропалық стандарттарды қабылдау экологиялық мамандықтар бойынша студенттердің, жас мамандардың көші-қон ағындарын кеңейтуге мүмкіндік берді және еуропа континентінің қоршаған ортасын сақтауға ықпал етті. Қазақстанда Болон процесіне қосылу 2007 жылы басталды, ол кезде "Білім туралы" Қазақстан Республикасының Заңында мамандарды даярлаудың үш сатылы моделі көзделген: бакалавриат-магистр-PhD докторы және оқытудың кредиттік технологиясы енгізілген болатын. Адам мен табиғат қатынастарын үйлестіру мәселесі өткеннің көптеген педагогикалық тұжырымдамаларының негізін қалады. Білім беру зерттеулерінің заманауи тәжірибесі сонымен қатар шетелде экологиялық білім беруді дамыту мәселесіне ерекше назар аударады. АҚШ-тағы экологиялық білім екі деңгейге бөлінеді: экологиялық және экологиялық. Олар бір-бірімен тығыз байланысты және бір-бірін толықтырады. Экологиялық деңгей табиғи динамикалық тепе-теңдік, биосфераны ұйымдастыру, тұқым қуалаушылық, бейімделу, табиғаттағы өзгерістер мәселелерін қамтиды. Табиғатты қорғау деңгейінде табиғатты ұтымды пайдалану, Табиғатты қорғау мәселелері қозғалды. Білім беру мазмұнының құрамдас бөлігі шеберлік пен дағды болып табылады. Олар дербес және іздену болып бөлінеді. Біріншісі экологиялық білімді тиімді түсінуге ықпал етеді, екіншісі студенттер мен студенттердің тәуелсіз шығармашылық ғылыми зерттеу әдістерін меңгеруіне бағытталған. Жапониядағы экологиялық білім бастауыш, орта және жоғары мектептерді қамтиды. Білім беру бағдарламалары "калейдоскоп" әдісі бойынша жасалады. Оларда жеті негізгі элемент бар. Олардың ішінде бастылары: а) табиғатты зерттеу; б) қалалар мен ауылдарды зерттеу; в) "а" және "б" элементтерін меңгергеннен кейін алынған білім негізінде адамның табиғатқа, өмірге, құндылықтар мен моральға қатынасын қалыптастыру. Қазақстанда экологиялық білім беруді дамытуда климаттық шкатулка бойынша БҰҰДБ жобасы маңызды рөл атқарды. Климаттық шкатулка мектеп оқушыларына арналған оқу материалдарының жиынтығын қамтиды. Ол Шығыс Еуропа мен Орталық Азияның 8 елінде қолданылады. Қазақстанда # климаттық шкатулка 2016 жылы пайда болды және содан бері 50 мектепте оқытылады, оған 13,5 мың оқушы мен 800 мұғалім қамтылды. Ол бүкіл ел бойынша эко қозғалысының катализаторы болды-республикалық және халықаралық конференциялар ұйымдастырылып, экологиялық тақырыптарға мастер-кластар мен дөңгелек үстелдер өткізіледі. Бірақ, ең бастысы, климаттық шкатулка Қазақстандағы үздіксіз #экологиялық білім беруді дамытуға ықпал етті, ол елдің білім беру жүйесінің бір бөлігі болады. Қазақстандағы экологиялық білім мектеп жасына дейінгі және жалпы орта білім беру жүйесімен жақсы біріктірілген. Жаңартылған оқу бағдарламасын енгізу Қазақстанға білім беру саласындағы ұлттық саясатқа және мектепке дейінгі, бастауыш және орта білім беру оқу бағдарламаларына ОУР интеграциясына қатысты ТДМ 4.7 және 12.8 міндеттеріне қол жеткізудің тиімді жолына тұруға мүмкіндік берді. Оқушыларды аттестаттау жүйесі мен мұғалімдерді даярлау бағдарламаларына ОУР кіріктіру бойынша нақты жұмыс жүргізуді ұсыну. ОУР кәсіптік-техникалық және жоғары білім беру, сондай-ақ оқытушылардың біліктілігін арттыру жүйесіне интеграциялау бұрынғысынша жеткілікті түрде тиімді болмай отыр. Сондықтан ЭҚНШ орта мектептің жоғары сыныптарының, кәсіптік - техникалық және жоғары білім беру мекемелерінің міндетті пәндер тізбесіне "қоршаған орта және тұрақты даму" пәнін енгізу бойынша ұсыным беріледі. Табиғатты қорғау қызметімен байланысты мамандықтар үшін ең қиын міндет-түлектердің мамандануы мен санының еңбек нарығының қажеттіліктеріне үздіксіз сәйкестігін қамтамасыз ету. Әсіресе, жасыл экономикаға көшу үшін қажетті мамандықтар бойынша даярлықты қамтамасыз ету жөніндегі маңызды міндет тұр. Еңбек нарығының қажеттіліктерін бағалауды тұрақты негізде жүргізу және табиғат қорғау қызметіне байланысты мамандықтарды тиісінше бейімдеу және әртараптандыру қажет жүктеу/скачать 30,37 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|