Алғы сөз «Өлкетану əдебиеттерін насихаттауға арналған көмек құралы»
жүктеу/скачать 4,52 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Əдебиеттер
- Шахтинск қаласы
- 3 қазан 1946 Жазушы Алдан Зейноллаұлы Смайылдың туғанына 65 жыл
Тамыз 1961 Абай жəне Шахтинск қалаларының құрылғанына 50 жыл Абай қаласы 1961 жылы құрылды. (1961 жылға дейін Шерубай- Нұра кенті), 1997 жылдан Абай ауданың орталығы. Қарағанды каласының оңт.-батысында 30 км жерде орналасқан. Іргесі Шерубай- Нұра көмірлі ауданын игеруге байланысты 1949 жылы қаланған. Халқының саны - 28,4 мың (2005). Калаға əкімшілік жағынан Вольный, Кызыл, Қараған жұмысшы кенті енеді. Қалада «Абай» шахтасы, «Восточная» байыту фабрикасы, тігін фабрикасы, кұю механикалык зауыты, арнайы феррокорытпалар зауыты, жүк таситын, жолаушы таситын автомобиль транспорты кəсіпорны бар. Электр қуатымен «Қарағанды-Жарық» ЖШС, жылумен «Абай жылу торабы» ЖШС, сумен «Жігер-Су» ЕКМК, қоқыс шығарумен «Жігер-2004» КМК айналысады. Қалада 411 шағын кəсіпорын субъектілері, орталық қалалык аурухана, екі емхана, 3 фельдшерлік пункт, 3 кітапхана, ААМБО (мəдениет үйі, стадион), 7 мектеп, музыка мектебі, 1 гимназия, 3
балалар бақшасы, 1 мектеп-бақша кешені, Қарағанды политехникалык колледжінің Абай филиалы бар.
Байланыс қызметін «Казақтелеком» АҚ Абай аудандық телекоммуникация торабы, «Қазпошта» АҚ Абай аудандық пошта байланысы торабы жүзеге асырады. 1966 жылы құрылған Олимпиадалық резервтегі балалар мен жасеспірімдердің мамандандырылған мектебі бокстан Еуропа чемпионы С. Нұрқазовты, халықаралык спорт шеберлері Б.Аманбаев, Д.Мұңайтпасов, Əлем чемпионы С. Сəпиевті даярлады. Мұнда Абай Құнанбаевтың əдеби-мемориалдық мұражайы бар. Қаланың орталық бөлігінде Абай ескерткіші орнатылған. Қарағанды – Жезказған - Қызылорда автомобиль жолы, Қарабас кентінің жанынан Жартас су құбыры өтеді. Ең жақын Қарабас темір жол стансасы 7 км жерде. Əдебиеттер : Абай қаласына - 40 жыл: Репортаж // Абай-Ақиқат.- 2001.- 27 қараша Абай қаласы //Қарағанды. Қарағанды облысы: энциклопедия / ред. Р.Н. Нұрғалиев, 1990. - 82 б. Абай қаласы //Қарағанды. Қарағанды облысы: энциклопедия / ред. А. А. Абдулин, 2006. - 83 б. Аққашан Р. Абай атты біздің қала: [Абай қаласының 40 ж.-на] // Абай-Ақиқат.- 2001.-15 желтоқсан Алпысұлы С. Көше атаулары өзгереді // Орт.Қазақстан.- 2007.- 8 желтоқсан.-8 б. Атқарылған істер- алға жетелейді: Аудан əукімінің есеп беруі жалғасуда // Абай-Ақиқат.- 2006.- 4 ақпан.-1 б. Əлімбаева Г. Облыс əкімі жақсы баға берді // Абай-Ақиқат.- 2001.-31 наурыз Бимақаш С. Өрісті өлке тынысы: Абай қаласына 45 жыл // Заман.- Ақсу-Аюлы, 2006.- 17 тамыз.- 3 б. Есеева Б. Қазақ мектебінің 10 жылда жеткен жетістіктері: Абай қаласына - 45 жыл //Абай- Ақиқат.- 2006.- 14 қазан.-4 б. Есеева Б. Соғыс кезіндегі тракторист қыз: Абай қаласына - 45 жыл // Абай-Ақиқат.- 2006.- 29 қыркүйек.- 4 б. Есеева Б. Жастық шақтың куəсі: Абай шаhарына - 40 жыл // Абай-Ақиқат.-2001.-25 тамыз Есеева Б. Білімді ұрпақ - еліміздің болашағы: [Аудан мектептерінің мұғалімдері мен оқушылар құрамы Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық Университеті тарих-филология факультетінің ғалым- оқытушыларымен кездесті] // Абай-Ақиқат.- 2007.- 17 наурыз.-1-3 б. Имаш Е. Абайлықтардың жан азығы [Мəтін] / Е. Имаш // Орталық Қазақстан. - Қарағанды, 2009. - 17 қыркүйек (№ 141). – 1 б. Көкейкесті істер ортаға салынды: Аудан əукімінің есебі // Абай-Ақиқат.- 2006.- 25 ақпан.-1 б. Қанаттас қалалар: Орталық Қазақстанда Совет өкіметі жылдарында қатар түзеген жас қалалар жайлы очерктер жинағы / Құр. Е. Бəйтенов.- Алматы: Қазақстан, 1968.- 156 б.: сур. Қауысов Б. Межеден көріну мердігерлерге сын [Мəтін] / Б. Қауысов // Орталық Қазақстан. - Қарағанды, 2008. - 21 тамыз (№129) . – 1 б. Мұсағалиев Р. Өлкенің өткені мен бүгіні: Облыс отаулары: Абай ауданы // Орт.Қазақстан.- 2006.- 1 тамыз.-7 б. Олжабай С. Гумилевтің де ізі бар: Облыс отаулары: Абай ауданы // Орт.Қазақстан.-2006.- 1 тамыз.-7 б. Рақым А. Абай атты біздің қала: // Орт.Қазақстан.- 2002.-13 ақпан Рахым А. Мұнда Абайдың ізі қалған: Абай қаласына -45 жыл // Абай-Ақиқат.- 2006.- 12 тамыз.-2 б. Рахымқызы А. Қаламыздың тарихы - еліміздің тарихы: Абай шаhарына - 40 жыл // Абай- Ақиқат.- 2001.-3 ақпан, 17 наурыз, 7 маусым, 18 тамыз Сексенұлы С. Абай қаласына - 45 жыл // Орт.Қазақстан.- 2006.- 2 қыркүйек.-6 б. Сексенұлы С. Ұлы ақынның атына лайықтылар: Абай қаласына - 45 жыл // Орт.Қазақстан.- 2006.- 7 қыркүйек.-3 б. Смағұлов Ғ. Нарық жағдайына бейімделе білейік: облыс əкімдігінде // Орт.Қазақстан.- 2006.- 25,28 ақпан.-1,2 б. Смағұлов Ғ. Ұлт мектебінің қанаты қатайып келеді:// Орт.Қазақстан.- 2003.- 3 мамыр.-14 б. Шахтинск қаласы
Шахтинск қаласы 1961 жылы құрылды. Қарағанды қаласының оңтүстік-батысында Тентек өзені бойында орналасқан. Кдрағандыдан батысқа таман 50 км жерде орналаскан. Іргесі 1949 жылы Тентек кокстелетін көмір кен орнынын игерілуіне байланысты қаланған. Құрамына Шахан, Новодолинск, Долинка кенттері кіреді. Халық саны - 56,6 мың, оның ішінде Шахтинскіде -34,9 мың адам. Жетекші өнеркəсіп салалары - көмір, химия, жеңіл жəне тамақ өнеркəсібі, Шахтинскіде стандартты емес бұйымдар жəне кіші механизация зауыттары, синтетикалык жуғыш заттар зауыты. Шахтинскідегі ірі кəсіпорындар - «МитталАрселор Теміртау» АҚ КД «Шахтинск», «Тентек», «Қазақстан», Ленин атындағы шахталар, «Стандартты емес жабдықтар жəне шағын механизация» зауыты, «Тау-кен машиналары» зауыты. Бұл өңір көмір өндірісімен даңқты. Жалпы саны 252 шаруашылық нысандары бар. Қалада еліміздегі ірі шұжық шығаратын «Апрель» ЖШС орналасқан. Қаланы жылумен, сумеи, электр энергиясымен «Шахтинск ТЭЦ» ЖШС, «Водоканал» ӨК, «Феникс СЭТ» ЖШС, «Есептеу-сервистік орталығы» ЖШС қамтамасыз етеді. 34-ге жуық шағын бизнес кəсіпорны жұмыс істейді. Қала аумағында 1 колледж (858 оқушы), 1 кəсіби техникалық мектеп (450 оқушы), 13 жалпы білім беретін мектеп (7721 оқушы), балалар жəне жасөспірімдер орталығы, музыкалық, көркем жəне спорт мектептері, қосалқы мектеп-интернат бар. 5 балабақша (859 бала) жұмыс істейді. 11 емдеу мекемесінде 137 дəрігер, 742 орта жəне томенгі буын медицина қызметкерлері еңбек етеді. Қалада жəне кенттерде 3 мəдениет үйі, 8 кітапхана, 6 ұлттық мəдени орталықтары бар. 1991 жылдан «Шахтинский вестник», 2003 жылдан «Городские новости» газеттері шығады. Қала Қарағанды, Абай, Саран қаларымен, Шахан кентімен жəне Щербаковск ауылымен автомобиль жолдары арқылы байланысқан. 1962-63 жылдары қалада «Шахтерский маяк» газеті шығып тұрды. Əдебиеттер : Аманжолов С. Байланыс - тіршілікке құретамыр // Орт.Қазақстан.- 2000.-15 қараша Аманкелдіқызы А. Көмірлі өлкедегі көрікті істер// Орт.Қазақстан. - 2009. - 8 тамыз (№ 118/119). – 1 б. Асанұлы А. Шаңырығы ортасына түспеген Шахтинск: немесе іскер азамат В.Н.Чирковтың осымен үшінші қаланың əлеуметтік-экономикалық жағдыйын қалпына келтіруге өзіндік сүбелі үлес қосқандығы турылы сыр // Азия транзит.- Қарағанды, 1999.- 1-7 сəуір.-4 б. Асауов Д. Кеншілер қаласындағы той: мерейтой // Орт.Қазақстан.- 2006.- 2 қыркүйек.-2 б. Асауов Д. Шахтинскінің шаруасы түзеліп келеді // Орт.Қазақстан. - 2008. - 5 маусым (№87) . – 2 б.
Əке жолын жалғастырған: өндіріс майталмандары // Шахтинский вестник. - 2009. - 24 июля (№ 30). – 5 б.Воробьев А.В. Экономика өрлесе, қала келбетіне шырай кіреді: Шахтинск қаласының əкімі А.В.Воробьевпен əңгіме / Əңгімелескен Ғ.Смағұлов // Орт.Қазақстан.- 2004.- 12 маусым.-4 б. Еңбек пен шығармашылықты ұштастырған // Шахтинский вестник. - 2009. - 28 авг. (№ 35). – 5 б. Жанғожин А. Басты себеп - жауапсыздық: облыс əкімдігінде // Орт.Қазақстан.-2006.- 24 қаңтар.-1 б. Жаңқашұлы Ж. Төрткүл дүниеге танымал болмақ // Орт.Қазақстан. - Қарағанды, 2010. - 13 сəуір (№ 55). – 4 б. Имаш Е. "Монетаның" мойыны бұрылды: Облыс əкімінің бағдарламасы: іске қосылатын кəсіпорындар //Орт.Қазақстан.- 2000.-31 мамыр
Имаш Е. Қанаттас қалалар да қатардан қалмауы керек: Облыс əкімиятында // Орт.Қазақстан.- 2001.-24 наурыз Көмір өндіруге - басым бағыт: облыс əкімінің іссапары // Орт.Қазақстан. - 2010. - 23 қаңтар (№ 9/10). – 1 б. Кітап əлемі [Мəтін] : руханият // Шахтинский вестник. - 2009. - 9 янв. (№ 1/2). – 6 б. Қалжанов А. Кенттің ғасырлық тойы тойланды // Шахтинский вестник. - 2009. - 21 авг. (№ 34). – 4 б. Қалжанов А. Туған жергі туын тіккен // Шахтинский вестник. - 2009. - 25 сент. (№ 39). – 5 б. Қанаттас қалалар: Орталық Қазақстанда Совет өкіметі жылдарында қатар түзеген жас қалалар жайлы очерктер жинағы / Құр. Е. Бəйтенов.- Алматы: Қазақстан, 1968.- 156 б.: сур. Қарағанды облысы. Облыстық Мəслихат. Шахтинск қаласының аумағын аймақтандыру сызбасын (аймақтар шекаралары жəне жер учаскелер үшін төлемақының базалық ставкасына түзету коэффициенттері) бекіту туралы: Қарағанды облыстық Мəслихаты ХІ сессиясының шешімі // Орт.Қазақстан.- 2005.- 9 сəуір.-2 б. Мəзұлы Е. "...Кетігін тап та бар қалан"// Орт.Қазақстан. - 2009. - 15 тамыз (№ 122/123). – 1 б. Несіпбай А. Шахтадағы апат: одан 41 кенші опат болды // Егемен Қазақстан. - 2006. - 22 қыркүйек (№225). – 2 б. Нұрлан Нарманбетұлы Төлепов: қызметке тағайындау // Орт.Қазақстан.- 2005.- 21 мамыр.-1 б. Сандар сөйлейді // Орт.Қазақстан.- 2000.- 15 қараша Сейтқалиұлы Д. Жымысқы саясат құрбандары: тарих // Шахтинский вестник. - 2009. - 29 мая (№ 22). – 5 б. Смағұлова Р. Сарыарқа жеріндегі еңбекпен түзеу лагері - Карлаг // Шахтинский вестник. - 2009. - 5 июня (№ 23). – 5 б. Смағұлов Ғ. Көмірлі өлкенің өрнектері: Шахтинск қаласы // Орт.Қазақстан.- 2001.-12 желтоқсан Смағұлов Ғ. Шахтер шырағының шұғылары: Шахтинск қаласына - 40 жыл // Орт.Қазақстан.- 2001.-15 тамыз Смағұлов Ғ. Кенші шырағының шуағы // Орт.Қазақстан.- 2000.- 26 тамыз Смағұлов Ғ. Шахтер терінен түлеген мекен: облысымыздың отаулары: Шахтинск қаласы // Орт.Қазақстан.- 2002.- 26 қаңтар.-4 б. Смағұлов Ғ. Құрметті азамат атанды // Орт.Қазақстан.- 2005.- 27 қыркүйек.- 1 б. Төлепов Н.Н. Тұрғындардың тұрмысы жайлы болса деймін: Шахтинск қаласының əкімі Н.Н.Төлеповпен сұхбат; сұхбаттасқан Д.Сейітқалиұлы // Орт.Қазақстан.- 2006.- 10 тамыз.-3 б. Төрағаға дəн риза: Облыс отаулары: Шахтинск қаласы// Орт.Қазақстан.- 2006.- 10 тамыз.-3 б. Шайынғазы С. Бағдар айқын болса - даму жолы даңғыл: Елбасының Қарағанды облысындағы жұмыс сапары Теміртау, Шахтинск қалаларының металлургтерімен жəне кеншілерімен кездесулерге жалғасты /А.Несіпбай // Егемен Қазақстан. - 2005. - 17 маусым. – 1 б. Шахтинск қаласы //Қарағанды. Қарағанды облысы: энциклопедия / ред. Р.Н. Нұрғалиев, 1990. - 592 б. Шахтинск қаласы //Қарағанды. Қарағанды облысы: энциклопедия / ред. А. А. Абдулин, 2006. - 547 б.
Г.Н.Алалыкин Қарағанды қаласының алғашқы дəрігерінің бірі, хирург, Қазақ ССР-нің еңбек сіңірген дəрігері 1886 жылы дүниеге келген. Ол 1911 жылы Қазан университетін бітіріп, 1911-14 жылдары Петербургте əскери- медициналық академиясының профессоры В.М.Жуковскийдің клиникасында ординатор болады. 1914 жылы майдандағы армия қатарына алынады. 1922-30 жылдары Украинаның Умань қаласындағы ауруханада дəрігер болып істейді. Ал 1930 жылы мамыр айында Қарағандыға керуен келді. Жолаушылар арасында əр түрлі мамандық иелері бар болатын. Солардың
ішінде алғашқы дəрігерлер, медициналық құрал-жабдықтар да ала келген екен. Бұған дейін Қарағанды облысында тек Қарқаралы округінде ғана орта бірер дəрігер болған. Ақмола округі бойынша N58 бұйрық бойынша Г.Н.Алалыкин Қарағанды кен орнына əлі салынбаған ауруханада бас дəрігер болып жіберілген. Аурухана үшін концессия басқармасының үйі бөлінеді. Бұған дейін бұл үйдің жартысы шахтаның ат қорасы, жартысы жатақхана болған. Ол кезде шахтадан көмірді шығаратын. Қарағандының алғашқы дəрігерлері өз қызметін осындай жағдайда бастаған еді. Ауруларды амбулаториялық қабылдау бір ғана бөлмеде жүргізілген. 1931 жылы Қарағандыда хирургия, терапия, педиатрия, құлақ, мұрын, тамақ, көз аурулары, акушер-гинекологтың, тері-венерология аурулары, тағы басқалары бойынша мамандырылған дəрігерлік көмек қалыптаса бастады. 1933 жылдың соңында денсаулық сақтау жүйесінің негізгі буындарында ұйымдастыру жұмыстары аяқталды. Аурханалар мен амбулаториялар жəне басқа емдеу мекемелері қара кірпіштен салынған, немесе, тақтаймен шегеленген үйлерге орналастырылды. 1946 жылы Қарағандыдағы N1 клиникалық ауруханада Г.Алалыкин бөлімше меңгерушісі болып, көптеген хирургтерді əзірлеп тəрбиеледі. Оның басшылығымен қалада шахтерлерге көмек көрсету жөніндегі травмотологиялық пунктер ұйымдастырылды. 1936 жылы Г.Н.Алалыкин Ленин орденімен, медальдармен жəне БОАК грамотасымен марапатталған. 1943 жылы Қазақ ССР-нің еңбек сңіірген дəрігері деген атақ берілген. Г.Н. Алалыкин 1960 жылы қайтыс болды. Қазір Қарағанды қаласында Г.Алалыкин есімімен көше аталады.
Алалыкин Г.Н // Қарағанды.Қарағанды облысы. Энциклопедия.- Алматы, 1990.-97-98 б. Алалыкин Г.Н //Қарағанды. Қарағанды облысы: энциклопедия / ред. А. А. Абдулин, 2006. - 111 б. Поспелов Б. Денсаулық күзетінде: Тұңғыш дəрігерлер // Орт.Қазақстан.- 1984.-1 ақпан
10 қыркүйек 1921 – Даңқ орденінің толық иегері Мүтəш Сүлейменовтың туғанына 90 жыл
Мүтəш Сүлейменов 1921 жылғы 10 қыркүйекте Қарағанды облысы Нұра ауданының Казгородок ауылында шаруа отбасында туған. Қазақ орта мектебінде оқып, 9 кластық білім алды. 1941 жылдың мамыр айынан Нұра ауданының Чкалов атындағы колхозында есепші болып еңбек жолын бастады. 1942 жылдың 12 қаңтарында армия қатарына шақырылды. 1942 жылдың қазан айынан 49-шы Армиянының 139-шы Рославск Қызыл Тулы дивизиясында, 2-ші Беларусь майданында бағыттаушы жəне 45-мм зеңбірек орудиесінің командирі болды. Беларусь соғысында 1944 жылы Мүтəш ағамыз ІІІ дəрежелі Даңқ орденін иеленді. Кнышин қаласы жəне оның маңындағы соғыста М.Сүлейменов басқарған орудие расчеты неміс фашистерінің үш пулемет орнын жəне жиырмаға тарта гитлершілерді жойып жіберіп, біздің жаяу əскерлердің одан əрі жылжуына мүмкіндік жасады. Осы соғыстағы ерлігі үшін сержант М.Сүлейменов ІІ дəрежелі Даңқ орденімен марапатталды. Ол Польша жеріндегі ұрыстарда көрсеткен ерлігі үшін 1945 жылғы 29 маусымда І дəрежелі Даңқ орденімен марапатталды. 1945 жылғы 9 мамырды, Жеңіс күнін М.Сүлейменов Берлин төңірегінде қарсы алды. 1945 жылғы 24 маусымда Москвада Қызыл алаңда болған Ұлы Жеңіс парадына қатысқан. Əскер қатарынан оралған М.Сүлейменов бейбіт еңбек жолын 1946 жылы Нұра ауданының қазақ орта мектебінде алғашқы əскери дайындық пəнінің мұғалімі қызметінен бастап, 1987 жылға дейін үздіксіз еңбек етті. 1968 жылы Қарағанды педагогикалық институтының тарих факультетін сырттай бітірді.
М.Сүлейменов «Қазақ КСР-і білім беру саласының озық қызметкері», «КСРО ағарту саласының озық қызметкері» деген құрметті атаққа ие болды. Қазақ КСР-і Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасымен марапатталды. 1990 жылғы 7-мамырда КСРО Президенті М.С.Горбачевтің Кремльдегі Ұлы Жеңістің 45 жылдығына арналған қабылдауында болды. М.Сүлейменов Ұлы Жеңістің 40, 50, 60 жылдығына арналған Москвада Қызыл алаңда өткен парадтарға қатысқан. 2006 жылы қайтыс болды. Əдебиеттер : Қазақстан Республикасы. Президент (1991 - Н.Ə. Назарбаев). Қазақстан Республикасының мемлекеттiк наградаларымен марапаттау туралы Қарағанды облысы бойынша: ҚР Президентiнiң Жарлығы// Орт. Қазақстан.- 2003.- 9 мамыр.-1 б.
***
Алдашева Р. Сұрапыл соғыста медсанбаттың сарбазы болған..: Жеңiстi жақындатқандар Темiртау.- 2003.- 8 мамыр Ахметов Д. Ерлiк мəңгi жасайды: Жеңiске-55 жыл // Нұра.- 2000.-29 сəуiр Ахметов Д. Ерлiк мəңгi жасайды: [М.Сүлейменов туралы] // Орт. Қазақстан.- 2001.-26 қыркүйек. Нұра.- 2001.-6 қазан Ахметов Д. Ұстаздардың ұстазы: Қалдырған iзiң мəңгiлiк// Орт. Қазақстан.- 2004.- 23 қазан.- 13 б. Əшiмұлы Б. Нұраның бойындағы нұрлы мекен: Мерейтой// Орт. Қазақстан.- 2004.- 13 қараша.-8 б. Байтұрсын Т. Сексенiнде де сергек мерейтой: [М.Сүлейменов туралы]// Орт. Қазақстан.- 2001.-15 қыркүйек Батырлар өлмейді: [Даңқ орденінің үш бірдей дəрежесінің иегері М.Сүлейменовты соңғы сапарға шығарып салу салтанаты] // Орт.Қазақстан.- 2006.- 20 шілде.- 1 б. Бiлгiшбайқызы Ш. Еңбектегi əр күнiм - бiр несiбе // Нұра.- 2002.- 2 қараша Досжанов Қ. Абзал аға: [М.Сүлейменов туралы]// Нұра.- 2001.-25 тамыз Жанғожин А. Қарағандылықтар Отан үшiн шайқаста: Қазыналы қарашаңырақ // Орт. Қазақстан.- 2003.- 30 желтоқсан.-8 б. Жанғожин А. Қаhарман қарағандылықтар Қызыл алаңындағы Жеңiс шеруiне қатысады// Орт. Қазақстан.- 2000.-6 мамыр Жұмағали С. Еңбегi бардың өнбегi бар // Орт. Қазақстан.- 2003.- 4 желтоқсан.-2 б. Закарин М. Мəскеудегi жеңiс шеруiне қатысатын Мүтəш: ["Даңқ" орденiнiң толық иегерi қарт майдангер, есiмi республикаға аян артиллерист М.Сүлейменовпен əңгiме]// Қазақ елi.- 2005.- 4 мамыр (N17-18).-5б. Кемпірбаев А. Батырлар еңбегі бағаланады // Орт.Қазақстан. -2009. - 18 тамыз (№ 124). – 2 б. Көлбаев Т. Жауынгер: қателесіп келген қара қағаз жəне оның кейіпкері // Дала мен қала. - Алматы, 2010. - 25 қаңтар (№ 3). – 11 б. Қарағанды ендi əскери қала болады // Орт. Қазақстан.- 2002.- 4 қыркүйек.-11 б. Қалымбай Е. Жеңіс шеруі жемісті еңбекке ұлассын: 2-қыркүйек - екінші дүниежүзілік соғыстың аяқталған күні // Орт.Қазақстан.- 2005.- 3 қыркүйек.- 10 б. Қауысов Б. Ұлы Жеңiс шеруi шақырады: Ұлы Жеңiске -60 жыл// Орт.Қазақстан.- 2005.- 7 мамыр.-4 б. Майдангерлер галереясы // Қарқаралы.- 2000.-6 мамыр Мəкенбаев Қ. Ерлік - мəңгі өшпейтін тағылым // Сарыарқа.- Жезқазған, 2005.- 21 қазан.-3 б. Мүтəшқызы Ж.. Асқар тауым - тірегім: Жеңіс шеруін бастаған жауынгер // Орт.Қазақстан.- 2006.- 24 тамыз.- 11 б. Олжабай С. Құрметтi азаматтарға - құрмет// Орт.Қазақстан.- 2005.- 17 ақпан.-8 б. Сүлейменова Ж.
Нұрлы Нұраның
жаужүрек батыры:
М.Сүлейменовтың қызы
Ж.Сүлейменовамен əңгіме; əңгімелескен Ж.Тойбек // Орт.Қазақстан.- 2007.- 14 шілде.-3 б. Сүлейменов М. Жорық жолдары: Естелiк-эссе.- Қарағанды: Болашақ-Баспа, 2001.- 70 бет. Сүлейменов М // Қаһарман қарағандылықтар. Герои-карагандинцы.- Қарағанды, 2000.- 113- 114 б.
Сүлейменов Мүташ // Қарағанды.Қарағанды облысы. Энциклопедия.- Алматы, 1990.-524 б. Сүлейменов Мүташ //Қарағанды. Қарағанды облысы: энциклопедия / ред. А. А. Абдулин, 2006. - 487 б. Сыздықов Б. Қазақ мектебi - ұлт бесiгi: М.Сүлейменов атындағы мектепке- 75 жыл // Орт. Қазақстан.- 2004.- 10 сауiр.-6 б. Сыздықов Б.О. Қазақ мектебi - ұлт мақтанышы М.Сүлейменов атындағы мектепке- 75 жыл: Мерейтой// Нұра.- 2004.- 17 сəуiр Үш дəрежелі "Даңқ" орденінің иегері Мүтəш Сүлейменов: некролог // Орт.Қазақстан.- 2006.- 18 шілде.- 11 б. Халиолла М. Жалындап жану немесе майдангер-ұстаз Мүтəш Сүлейменовпен сырласу: [Эссе]// Орт. Қазакстан.- 2001.-5 мамыр. Нұра.- 2001.-5 мамыр
туғанына 65 жыл
1946 жылы 3 қазанда Қарағанды облысы, Жаңаарқа ауданы, Ақтау кеңшарында туған. Қаражал қаласындағы орта мектепті бітірген соң, екі жыл шопан болған. 1970 жылы Қазақ мемлекеттік университетінің филология факультетін бітірген. 1970-1990 жылдары облыстық жəне республикалық баспасөзде қызмет атқарған. 1990 жылы 10маусымда Целиноград облыстық «Тіл жəне мəдениет» қоғамын құруға атсалысып, осы ұйымның төрағасы болып сайланған. Облыстық «Қараөткел» газетінің бас редакторы болған. 1995 жылдан телевидение саласында еңбек еткен. «Қазақстан теледидары мен радиосы» республикалық корпорациясы Астана студиясының бас директоры, ҚЖО-ның Астана қаласындағы бөлімшесінің директоры болған. Қазір ҚР Парламенті мəжілісінің депутаты. «Тамыздың таңы» (1979), «Ақ жалын» (1982), «Сағынып келген көктем» (1987), «Найзақара» (1989), «Арқаның Бетпақ деген даласы бар» (2000), "Тамұқтан келген адам"
(2005) кітаптарының
авторы
. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты (2006). Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері. Халықаралық «Алаш» əдеби сыйлығының лауреаты (2005).
.Смайыловтың шығармалары: Смайыл А. Арқайым шаһары. Арилер жəне...аңыз // Егемен Қазақстан. - 2004. - 25 ақпан. - 11 б. Смайыл А. Арқаның Бетпақ деген даласы бар: повестер.- Астана: Елорда, 2000.- 320 б. Смайыл А. Ақмоладан Астанаға дейін // Егемен Қазақстан. - Астана, 2009. - 1 шілде (№ 225). – 5 б.
Смайыл А. Аралбай батыр зираты - Ұлытауда // Орт.Қазақстан. - 2009. - 28 шілде (№ 112). – 4 б.
Смайыл А. Астана: ұлт беделінің оралуы // Астана. - 2008. - №3. - 46-51 б. Смайыл А. Баспасөз тəуелсіздігінің мұраты - əділдік. Бұрынғы заң бірқатар жаңа баптармен толықтырылады // Егемен Қазақстан. - Астана, 2008. - 27 желт. (№ 420-421). – 3 б. Смайыл А. Ғабең жəне адамтану// Қазақ əдебиеті. - 2005. - 28 қаңтар. -6 б. Смайыл А. Дағдарысты еңсерудің кепілі - күшті президенттік билік // Егемен Қазақстан. - Астана, 2009. - 15 сəуір (№ 135). – 1 б., Астана. - Астана, 2009. - № 2. - 10-11 б. Смайыл А. Дəуірді таң қалдырған даналық (тарихи деректі очерк) // Астана. - 2004. - №1. – 26-33 б. Смайыл А. Елбасының тарихи ерлігі // Астана. - 2005. - №3. – 4-8 б.
Смайыл А. Елорда - Елбасы ерлігі: дəуірлер тоғысып, ғасырлар жамырайтын Астанамен сырласу // Егемен Қазақстан. - 2006. - 22 қараша (№ 286). – 3 б. Смайыл А. Елорда-Елбасы ерлігі: Астананың өркендеуі-Қазақстанның өркендеуі // Егемен Қазақстан. - 2005. - 19 мамыр. – 6 б. Смайыл А. Елордада тарих бар қазыналы // Егемен Қазақстан. - 2008. - 2 сəуір (№98). - 3 ;Астана. - 2008.; №3. - 56-61 б. Смайыл А. Елорданың даму философиясы // Егемен Қазақстан. - 2008. - 23сəуір (№117-118). – 3 б.
Смайыл А. Жаһандану: теория мен əрекет: əлем // Егемен Қазақстан. - 2005. - 28 қазан. – 6 б. Смайыл А. Олжабай батыр: Ұрпағының жанашырлығына зəру // Егемен Қазақстан. - 2002. - 12 наурыз. - 4 б. Смайыл А. Сəбеңнен қалған дəптер! // Астана. - 2003. - №4. - 50-53 б. Смайыл А. Тайга: Повесть // Жұлдыз. - 2004. - №6. - 3-47 б. Смайыл А. Тасада қалған тағдырлар // Қазақ əдебиеті. - 2009. - 12-18 маусым (№ 26). – 6 б. Смайыл А. Түпкі тегіміз-арилер // Астана. - 2003. - №5. - 52-55 б. Смайыл А. Ұлттық азаматы болу оңай емес // Егемен Қазақстан. - 2003. - 16 желтоқсан. - 3 б. Смайыл А. Ұлттық идея ұстыны// Егемен Қазақстан. - 2006. - 25 қаңтар. - 4 б. Смайыл А. Ұлтшылдық // Егемен Қазақстан. - 2008. - 30 қаңтар (№28). - 13 б. Смайыл А. ЧК туралы бірер сөз // Астана. - 2006. - №4. - 56-57 б. Смайыл А. 79-шы жылдың ызғарлы жазы// Егемен Қазақстан. - Астана, 2010. - 26 мамыр (№ 203/206). – 6 б.
жүктеу/скачать 4,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|