23
- баланың тікелей ортасымен байланысты жеке деңгейде: отбасы, ҥй
жағдайы, балабақша немесе мектеп; таныстары және қҧрдастарымен
байланыс; қоршаған орта (азық-тҥлік, технологиялар және экология т. б.);
- қоғам деңгейінде – бҧл тҧлғаға әсер ететін тҥрлі әлеуметтік
қҧрылымдар, қоғамдағы жалпы ҧстанымдар мен талаптар. Бҧл деңгей тҥрлі
мемлекеттік мекемелер, кӛлік және коммуникациялық қызметтерді және т. б.
қамтиды.
Кедергілері бар және жеңілдететін факторларсыз қоршаған орта
тҧлғаның қоғам ӛміріне қатысуы мен белсенділігін шектеуі және әртҥрлі
кедергілер жасау тҥрінде баланың мҥмкіндіктерін іске асыруды тежеуі
мҥмкін, мысалға: пандустардың болмауы немесе қосалқы техникалық
қҧралдардың қолжетімсіздігі, ерте жастан кірігу немесе кәсіпқойларды
қолдау қызметтерінің болмауы [1].
Жеке факторлар ӛмір тіршілігінің шектелуіне кез келген деңгейде әсер
ете алатын екінші қҧрамдас фактор болып табылады. Тҧлғалық факторлар
дегеніміз – бҧл жеке тҧлғаның жеке сипаттамалары: жынысы, жасы, әдеттері,
тәрбиесі, білімі, тҧлға типі мен мінез-қҧлқы, бейімділігі және т. б.
Жеке факторлар денсаулықтың немесе денсаулық кӛрсеткіштерінің
ӛзгеруінің бір бӛлігі болып табылмайды.
Қоршаған ортаның факторлары ағзаның қызметтері мен қҧрылымы,
белсенділігі мен қатысуы сияқты қҧрамдастар бӛліктермен ӛзара
әрекеттеседі. БЖ-ЖХЖ қҧрамдастарының ӛзара әрекеті 1-суретте
кӛрсетілген.
ХҚЖ-да жеке факторлар жіктелмесе де, олар әртҥрлі араласулардың
соңғы нәтижесіне ҥлес пен әсерін белгілеу ҥшін 1-сурет сызбасына
енгізілген.
Достарыңызбен бөлісу: