Ілгерінді,
жоғарылы, доғал еріндік
/ілгерінді,
төменді, ашық
езулік
үйлесім әуезді сөздердің жасалым желісі
Ілгерінді,
жоғарылы
,
доғал еріндік
/ілгерінді,
төменді
,
ашық езулік
[күнә]
сөзінің құрамындағы құрақтардың жасалым сипаты (7.15-сурет).
Бірінші (дауысты) құрақ
Ү
– тілдің тік қалпына қарай
жоғарылы
, ерін қатысына қарай
доғал
еріндік
, тілдің көлденең қалпына қарай
ілгерінді
дыбыс.
179
8.15-
сурет.
[
Күнә
]
сөзінің құрама желісі
7.15-сурет.
[Күнә]
сөзінің құрама желісі
Үйлесім жасалым белгілері:
жоғарылы, доғал еріндік, ілгерінді
дауысты дыбыс.
Екінші (буын) құрақ
Н
ә
– тілдің тік қалпына қарай
төменді,
ерін қалпына қарай
ашық
езулік
, тілдің көлденең қалпына қарай
ілгерінді
дауыссыз дыбыс.
Үйлесім жасалым белгілері:
төменді, ашық езулік, ілгерінді
дауыссыз дыбыс.
Ә
– тік қалпына қарай
төменді
, ерін қатысына қарай
ашық езулік
,
тілдің көлденең қалпына қарай
ілгерінді
дыбыс.
Үйлесім жасалым белгілері:
төменді, ашық езулік, ілгерінді
дауысты дыбыс.
Сөз құрамындағы құрақтардың үйлесім әуезі біркелкі
ілгерінді
болғандықтан, сөздің өне бойына тән үйлесім әуез де
ілгерінді
болып
шығады.
Ілгерінді, жоғарылы, емеурін езулік үйлесім әуезді сөздердің
жасалым желісі
Ілгерінді, жоғарылы, емеурін езулік
[елес]
сөзінің құрамындағы
құрақтардың жасалым сипаты (7.16-сурет).
Бірінші (дауысты) құрақ
Е
– тілдің тік қалпына қарай
жоғарылы
, ерін қатысына қарай
емеурін езулік
, тілдің көлденең қадпына қарай
ілгерінді
дыбыс.
180
8.1-
сурет.
[
Елес
]
сөзінің құрама желісі
7.16-сурет. [
Елес
] сөзінің құрама желісі
Үйлесім жасалым белгілері:
жоғарылы, емеурін езулік, ілгерінді
дауысты дыбыс.
Екінші (буын) құрақ
Л
е
– тілдің тік қалпына қарай
жоғарылы,
ерін қалпына қарай
емеурін
езулік
, тілдің көлденең қалпына қарай
ілгерінді
дауыссыз дыбыс.
Үйлесім жасалым белгілері:
жоғарылы, емеурін езулік, ілгерінді
дауыссыз дыбыс.
Е
– тілдің тік қалпына қарай
жоғарылы
, ерін қатысына қарай
емеурін езулік
, тілдің көлденең қадпына қарай
ілгерінді
дыбыс.
Үйлесім жасалым белгілері:
жоғарылы, емеурін езулік, ілгерінді
дауысты дыбыс.
Үшінші (дауыссыз) құрақ
С
е
– тілдің тік қалпына қарай
жоғарылы,
ерін қалпына қарай
емеурін
езулік
, тілдің көлденең қалпына қарай
ілгерінді
дауыссыз дыбыс.
Үйлесім жасалым белгілері:
жоғарылы, емеурін езулік, ілгерінді
дауыссыз дыбыс.
Сөз құрамындағы құрақтардың үйлесім әуезі біркелкі
жоғарылы,
емеурін езулік, ілгерінді
болғандықтан, сөздің өне бойына тән үйлесім
әуез де
жоғарылы, емеурін езулік, ілгерінді
болып шығады.
181
Достарыңызбен бөлісу: |
