Алимхан Жунисбек verstka 19 06 18 indd indd


ми [mi] емес,  мый [mɪy]



Pdf көрінісі
бет130/225
Дата27.09.2023
өлшемі10,2 Mb.
#110632
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   225
ми [mi]
емес, 
мый [mɪy]
екенін, 
су [su]
емес, 
сұу [suw]
екенін, 
ащы
емес 
ашшы
т.с.с. екенін көбіміз біле бермейміз 
(ұмытып қалдық немесе ұмыттырып жіберді). Бұлар – ең қарапайым 
мысалдар. Мұндай мысалдардың тілімізде ұшы-қиыры жоқ. «Сауат-
сыз» болып қалғанымызға да біз кінәлі емеспіз, бізді солай сауатсыз 
етті. Немесе қазақтың еркін кең тыныспен айтылатын сәнді 
ашшы, 
тұшшы, кешше
сөздеріндегі қос дыбыстың орнына төркіні бөлек тұн-
шығыңқы 
щ
дыбысын қойып айта алатын қазақ табылар ма екен. Бар 
болғаны үш сөздің ерсі жазылымына бола басы артық емле ережесін 
алып, бас қатырып отырғанымызды қозғамай-ақ қойдық.


199
Ендеше, алдымен сабыр сақтап, мәтін (орфоэпиялық) сауат ашып 
алуымыз керек. Сонан соң барып жазу реформасын, оның ішінде әліп-
би ауыстыру да бар, бастау керек.
Әліпби «Жоба» деп аталады, ендеше, ол біткен жұмыс болып са-
налмайды. «Жоба» деген түзетілуі мүмкін, жетілдірілуі мүмкін, тіптен, 
қабылданбай да қалады. Сондықтан «Жобаға» тек ұсыныс деп қана қа-
рау керек. 
«Жоба» қазақ сөзінің үндесім әуезін, морфем құрамын, 
буын тұрқын, тасымал жігін бұзып жазуға еш мүмкіндік бермей-
ді. «Жоба» мазмұнынан ешқандай тіл бұзар (бүлдіргі) жаңсақ ай-
тылым емле ереже туындамайды.
Жақында Астанадағы Түркі академиясы мен Тіл комитетінің қа-
тысуымен Түркі мемлекеттері кеңесі қабылдаған «Түркі әліпбиінің» 
жобасы қолға тиді (1-кесте).
1-кесте. Түркі кеңесі қабылдаған ортақ әліпби
A a
F f
K k
Ö ö
Ü ü
Ә ә
G g
Q q
P p
V v
B b


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   225




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет