«Жоба» қазақ сөзінің үндесім әуезін, морфем құрамын, буын тұрқын, тасымал жігін бұзып жазуға еш мүмкіндік бермей- ді. «Жоба» мазмұнынан ешқандай тіл бұзар (бүлдіргі) жаңсақ ай- тылым емле ереже туындамайды. Жақында Астанадағы Түркі академиясы мен Тіл комитетінің қа-
тысуымен Түркі мемлекеттері кеңесі қабылдаған «Түркі әліпбиінің»
жобасы қолға тиді (1-кесте).
1-кесте. Түркі кеңесі қабылдаған ортақ әліпби A a F f K k Ö ö Ü ü Ә ә G g Q q P p V v B b Ğ ğ L l R r W w C c H h M m S s X x Çç І ɪ N n Şş Y y D d İ i Ņ/Ŋ ŋ T t Z z E e J j O o U u Енді Түркі кеңесі қабылдаған ортақ әліпби үлгісіне байланысты
Ä ä таңбасын Ә ә деп, Ň ň таңбасын Ŋ ŋ деп, Š š таңбасын Ş ş деп алуға
тура келді. Қанша дегенмен түркі бірлігіне, алшақтай бермей, мойын
ұсынумыз керек қой. Бұл жерде бір нәрсені ескеру керек болады. Егер
ŋ таңбасын алатын болсақ, онда оның бас әріп таңбасы Ŋ болу керек
еді. Оның орнына алынған
Ņ таңбасының жайы түсініксіздеу болып
отыр. Қазақ тілінде сөз басында ң таңбасы кездеспейтін болғандықтан,
бұл мәселеге көп көңіл бөлмей отырмын (2-кесте).
«Жобаға» ақыл қосатын тұстары да жоқ емес. Мүмкін қос нүкте
мен қанатшаның орнына бір ғана көлденең сызықша жүргізе салған
әдістемелік тұрғыдан (қол жаттығу) ұтымды болар ма еді. Емле ереже-
сін құрастыру үстінде де ақылдасып шешетін жайттар бар.
Әлеми жазудың тәжірибесіне қарасақ, ешбір мемлекет, ешбір ха-
лық кірме дыбыс үшін арнайы таңба ойлап таппайды немесе сол кір-
ме дыбыстың төркін таңбасын алмайды. Таңбаны сол өзінің төл әліп-
200
биінің ішінен құрастырады. Кірме дыбысқа сол дыбыстың төркін таң-
басын қоса алу деген бұрынғы Кеңес түркі республикаларында (оның
қақ төрінде өзіміз бармыз) ғана болды. Мысалы, орыс тілінен
