Алимхан Жунисбек verstka 19 06 18 indd indd
жүктеу/скачать 10,2 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- [n], [r], [y], [s], [g],[w]
| ным шіре – ші-ре
тиым – ты- йым шие – ші-йе құсы – құ- сы елігі – е-лі-гі қуы – құ- уы елуі – е-лі-уі Осындағы [n], [r], [y], [s], [g],[w] дыбыстары дауыссыз болған- дықтан, сөз ішіндегі буынның бас шебінде тұр. Сөйтіп, сөз соңындағы бейтәртіп дауысты буын мен тұйық буыннан құтыламыз. Олай болса, дауысты и, у, я (ю) деп жүргеніміз екі (үш) дыбыстың тіркесімін белгілейтін таңба (!) екен. Жазу реформасының реті бірнеше сатыдан тұру керек. Соның ең бастысы – алдымен, кешіріңіздер, «сауат ашып» алу. Арамызда «Аста- пыралла, не қылған сауат ашу, мектеп түгілі қалтамда қос институттың дипломы бар» деп қалатындар табылып қалатыны сөзсіз. Дегенмен са- быр, сабыр. Сөз жоқ, ми [mi] емес, мый [mɪy] екенін, су [su] емес, сұу [suw] екенін, ащы емес ашшы т.с.с. екенін көбіміз біле бермейміз (ұмытып қалдық немесе ұмыттырып жіберді). Бұлар – ең қарапайым мысалдар. Мұндай мысалдардың тілімізде ұшы-қиыры жоқ. «Сауат- сыз» болып қалғанымызға да біз кінәлі емеспіз, бізді солай сауатсыз етті. Немесе қазақтың еркін кең тыныспен айтылатын сәнді ашшы, тұшшы, кешше сөздеріндегі қос дыбыстың орнына төркіні бөлек тұн- шығыңқы щ дыбысын қойып айта алатын қазақ табылар ма екен. Бар болғаны үш сөздің ерсі жазылымына бола басы артық емле ережесін алып, бас қатырып отырғанымызды қозғамай-ақ қойдық. 199 Ендеше, алдымен сабыр сақтап, мәтін (орфоэпиялық) сауат ашып алуымыз керек. Сонан соң барып жазу реформасын, оның ішінде әліп- би ауыстыру да бар, бастау керек. Әліпби «Жоба» деп аталады, ендеше, ол біткен жұмыс болып са- налмайды. «Жоба» деген түзетілуі мүмкін, жетілдірілуі мүмкін, тіптен, қабылданбай да қалады. Сондықтан «Жобаға» тек ұсыныс деп қана қа- рау керек. жүктеу/скачать 10,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|