Алкандардың ҚҰрылыс ерекшеліктері, реакциялық Қабілеттері мен синтездеу әдістері

жүктеу/скачать 1,56 Mb.

бет	1/4
Дата	15.10.2023
өлшемі	1,56 Mb.
	#115339

1 2 3 4

АЛКАНДАРДЫҢ ҚҰРЫЛЫС ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ, РЕАКЦИЯЛЫҚ ҚАБІЛЕТТЕРІ МЕН СИНТЕЗДЕУ ӘДІСТЕРІ

Дәріс жоспары

Дәріс жоспары

Алкандардың гомологтық қатары, изомериясы мен номенклатурасы;
Құрылыс ерекшеліктері;
Физикалық қасиеттері;
Алыну әдістері;
Химиялық қасиеттері;
Қолданылуы мен маңызды жеке өкілдері

Алифатты көмірсутектер (ашық тізбекті)

Қаныққан көмірсутектер. Алкандар (Парафиндер)

Алкандар деп молекуласы көміртегі мен сутегінен тұратын, олар өзара тек -байланыспен байланысқан қаныққан көмірсутектерді атаймыз.

CnH2n+2

Алкандар қарапайым өкілі

метан

sp3 гибридтену

Алкандар құрылысы

sp3 гибридтену

Алкандар

Метанның гомологтық қатары

және т.б.

Изобутанның гомологтық қатары

СnН2n+2

Алкандар. Номенклатурасы.

Көмірсутек (алкан)		Радикал (алкил)
Формуласы	Аты	Формуласы	Аты
CH4	метан	CH3—	метил
CH3CH3	этан	CH3CH2—	этил
CH3CH2CH3	пропан	CH3CH2CH2—	пропил
CH3(CH2)2CH3	бутан	CH3(CH2)2CH2—	бутил
CH3(CH2)3CH3	пентан	CH3(CH2)3CH2—	пентил
CH3(CH2)4CH3	гексан	CH3(CH2)4CH2—	гексил
CH3(CH2)5CH3	гептан	CH3(CH2)5CH2—	гептил
CH3(CH2)6CH3	октан	CH3(CH2)6CH2—	октил
CH3(CH2)7CH3	нонан	CH3(CH2)7CH2—	нонил
CH3(CH2)8CH3	декан	CH3(CH2)8CH2—	децил (декин)

Алкандар. Номенклатурасы

2,2,4-триметилпентан

Біріншілік

Екіншілік

Үшіншілік

Төртіншілік

Алкандар. Номенклатурасы

Алкан		Сәйкес алкил радикалы
Аты	Құрылысы	Аты	Құрылысы
Пропан		пропил
		изопропил
Бутан		н-бутил
		втор-бутил
2-Метилпропан (изобутан)		изобутил
		трет-бутил
2,2-диметилпропан		неопентил

Алкандар. Номенклатурасы

ИЮПАК жүйелік номенклатурасы

Көміртек атомдарының ең ұзын тізбегін анықтаңыз. Тізбектегі көміртек атомдарының саны оларды атаудың негізі болып табылады;
Басты тізбекті орынбасар (көмірсутекті радикал) жақын орналасқан соңынан бастап нөмірлейді;
Атау кезінде негізгі ұзын тізбек алдында орынбасар орналасқан көміртек атомының сандық нөмірі көрсетіліп, содан кейін бұл орынбасар аты аталады;

Алкандар. Номенклатурасы

4) екі және одан да көп орынбасарлары болған кезде тізбектің нөмірленуі орынбасарлар ең аз нөмір алатындай етіп жүргізіледі. Алканның атауында радикалдар алфавиттік ретпен тізімделеді. Әр радикалдың атауына дейін оның негізгі көміртегі тізбегіндегі орнын көрсететін сан қойылады. Егер орынбасарлар бірдей болса, онда олардың атына ди- , три -, Tetra -, Penta - және т. б. көбейткіш жалғаулар қосылады.
5) Егер басты тізбек соңынан бірдей қашықтықта бірдей радикалдар тұрса, онда нөмірлеуді радикалдар ең аз нөмір алатындай етіп жүргізеді.

Алкандар. Номенклатурасы

3,5-диметил-3-этилоктан

Алкандар. Номенклатурасы

2,3,4-триметилпентан

Алкандар. Номенклатурасы

2,3,6-триметилгептан

Алкандар. Номенклатурасы

Рационалды номенклатура

тетраметилметан
(2,2-диметилпропан)

метилэтилизопропилметан
(2,3-диметилпентан)

Алкандар. Номенклатурасы

Құрылымдық изомерия

Алкандар. Номенклатурасы

Құрылымдық изомерия

С4Н10

н-бутан Тқайнау= -0,5С

изобутан Тқайнау= -11,7С

Алкандар. Номенклатурасы

Құрылымдық изомерия

С5Н12

пентан Тбалқу= 36.2С

2-метилбутан Тбалқу= 28С

2,2-диметилпропан Тбалқу= 9.5С

Алкандар. Номенклатурасы

Алкандар қатарындағы изомерлер саны

Форму-ласы	Атауы	Изомер-лер саны	Форму-ласы	Аты	Изомерлер саны
CH4	метан	1	C11H24	ундекан	159
C2H6	этан	1	C12H26	додекан	355
C3H8	пропан	1	C13H28	тридекан	802
C4H10	бутан	2	C14H30	тетрадекан	1 858
C5H12	пентан	3	C15H32	пентадекан	4 347
C6H14	гексан	5	C20H42	эйкозан	366 319
C7H16	гептан	9	C25H52	пентакозан	36 797 588
C8H18	октан	18	C30H62	триаконтан	4 111 846 763
C9H20	нонан	35	C40H82	тетраконтан	62 491 178 805 831
C10H22	декан	75

Алкандар. Физикалық қасиеттері

Кейбір өкілдері		Физикалық қасиеттері
Аты	Құрылымдық формуласы	Tбалқу, С	Tқайнау С
Метан	CH4	–183	–161,5
Этан	CH3CH3	–172	–89
Пропан	CH3CH2CH3	–188	–42
Бутан	CH3(CH2)2CH3	–138	–0,5
Пентан	CH3(CH2)3CH3	–130	36
2-Метилбутан (изопентан)		–160	28
2,2-Диметилпропан, (неопентан)		–20	9,5
Гексан	CH3(CH2)4CH3	–95	69
Гептан	CH3(CH2)5CH3	–91	98
Октан	CH3(CH2)6CH3	–57	126
Нонан	CH3(CH2)7CH3	–54	151
Декан	CH3(CH2)8CH3	–30	174
Пентадекан	CH3(CH2)13CH3	10	270,5
Эйкозан	CH3(CH2)18CH3	37	343

Алкандар. Физикалық қасиеттері

Қайнау температурасының алкан молекуласындағы көміртегі
атомының санына байланыстылығы

Алкандар.Физикалық қасиеттері

Балқу температурасының алкан молекуласындағы көміртегі
атомының санына байланыстылығы

Алкандар. Химиялық қасиеттері

Гексан изомерлеріндегі қайнау температураларының өзгеруі

Алкандар. Табиғи көздері

Алкандар. Мұнайды өңдеу

Айдау

Каталитикалық
крекинг

жүктеу/скачать 1,56 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4