Алматы экономика және статистика академиясы
жүктеу/скачать 1,49 Mb. Pdf көрінісі
|
Абстрактілі кластар •
Абстрактілі класс тек ұрпақтарды тудыру үшін қолданылады. Әдетте онда ұрпақтардың әрқайсысы өзінің қолданатын жолымен жүзеге асыратын тәсілдер жиыны беріледі. Абстрактілі кластар туынды кластарда нақтылануы жоспарланатын жалпы ұғымдарды бейнелеуге арналған. •
кезде класс тәсілдеріне ешбір нақты әрекеттер сәйкес келмеуі мүмкін. Бұл жағдайда тәсілдердің тұлғасы бос болады және олар abstract спецификациясымен жарияланады. •
класс ретінде (abstract спецификаторымен) сипатталуы тиіс. •
Абстрактілі кластың құрамында толықтай анықталған тәсілдер де болуы мүмкін, бұл оның интерфейстен айырмашылығы. Полиморфты тәсілдер •
Абстрактілі кластар келесі жағдайларда қолданылады: •
бір иерархияның объектілерін сақтауға арналған мәліметтер құрылымдарымен жұмыс істеу кезінде •
•
Егер абстрактілі кластан туындаған класс барлық абстрактілі тәсілдерді қайта анықтайтын болмаса, ол да абстрактілі класс ретінде сипатталуы тиіс. •
Параметрі абстрактілі класс болатындай тәсіл құруға мүмкіндігі бар. Программаның орындалуы барысында бұл параметрдің орнына кез келген туынды кластың объектісі берілуі мүмкін. Бұл бір иерархия шеңберіндегі кез келген типті объектімен жұмыс істейтін полиморфты тәсілдерді құруға мүмкіндік береді. 51
Жүзеге асырылған тәсілге интерфейс типті объект арқылы қатынас құру
Бұл жолдың ыңғайлылығы IAction типті объектілерге осы интерфейсті қолдайтын әртүрлі класс объектілеріне сілтемені меншіктеу кезінде байқалады.
интерфейсті жүзеге асыратын кез келген объектіні беруге болады: static void Act( IAction A ) { A.Draw(); } static void Main() { Monster Vasia = new Monste r( 50, 50, "Вася" ); Act( Vasia ); ... }
Интерфейстер және мұралау
Интерфейстің ата-тегі болмауы мүмкін немесе олардың саны бірнешеу болуы да мүмкін, соңғы жағдайда ол ең жоғарғы деңгейден бастап, өзінің барлық базалық интерфейстерінің барлық элементтерін мұралайды.
Базалық интерфейстерге олардың ұрпақтарынан кем болмайтындай деңгейде қол жеткізілетін болуы тиіс.
сипатын анықтайды, ал олардың ұрпақтары оны нақтылайды және толықтырады.
Сонымен қатар, ұрпақтар интерфейсінде сигнатурасы бірдей, мұраланған элементтерді қайта анықтаушы элементтерді көрсетуге болады. Мұндайда элементтің алдына кластардағы сияқты new түйінді сөзі жазылады. Осы сөздің көмегімен базалық интерфейстің соларға сәйкес элементі жасырылады. Мысал interface IBase { void F( int i ); } interface Ileft : IBase {
new void F( int i ); /* F тәсілін қайта анықтау */ } interface Iright : IBase { void G(); } interface Iderived : ILeft, IRight {} class A { void Test( IDerived d ) {
d.F( 1 ); // ILeft.F шақырылады
((IBase)d).F( 1 ); // IBase.F шақырылады
((ILeft)d).F( 1 ); // ILeft.F шақырылады
((IRight)d).F( 1 ); // IBase.F шақырылады }
} IDerived — IRight — IBase тізбегінде қайта анықталмағанына қарамастан, IBase интерфейсінің F тәсілі ILeft интерфейсімен жасырылған.
52
Интерфейсті жүзеге асыратын класс оның барлық элементтерін, оның ішінде, мұраланғандарын да анықтауы керек. Егер осындай жағдайда интерфейстің аты нақты түрде көрсетілетін болса, ол осыған сәйкес элемент сипатталған интерфейске сілтеме жасауы тиіс.
Өзіндік немесе мұраланған элементтерге нақты сілтеме жасайтын интерфейс класс ата-тектері тізімінде көрсетілуі тиіс.
асырғандарын да мұралайды. Ол осы тәсілдерді new спецификаторының көмегімен қайта анықтай алады, алайда олармен тек класс объектісі арқылы ғана қатынас құруға болады.
.NET кластар кітаханасында объектілердің қажетті әрекет-терін тағайындайтын көптеген стандартты интерфейстер анықталған. Мысалы, IComparable интерфейсі объекті-лерді «үлкен-кіші» деген сияқты салыстыру тәсілін тағайындайды, бұл оларды реттеуге мүмкіндік береді.
және IEnumerator интерфейстерін жүзеге асыру foreach көмегімен объект құрамын көруге, ал ICloneable интерфейсін жүзеге асыру объектілерді клондауға мүмкіндік береді.
Стандартты интерфейстерді кітапхананың көптеген стандартты кластары сүйемелдейді. Мысалы, foreach көмегімен жиыммен жұмыс істеу мүмкіндігінің болу себебі – Array типі IEnumerable және IEnumerator интерфейс-терін жүзеге асырады.
бұл осы кластар объектілерін стандартты тәсілдер көмегімен пайдалануға мүмкіндік береді.
IComparable интерфейсі System атаулар кеңістігінде анықталған. Оның құрамында тек бір ғана CompareTo тәсілі бар, ол екі объектіні – ағымдағы және оған параметр ретінде берілген объектілерді салыстыру нәтижесін қайтарады. interface IComparable { int CompareTo( object obj ) }
Тәсіл төмендегідей нәтижелерді қайтаруы тиіс:
0, егер ағымдағы объект пен параметр тең болса;
теріс сан, егер ағымдағы объект параметрден кіші болса;
оң сан, егер ағымдағы объект параметрден үлкен болса.
объектілерімен де жұмыс істеуге мүмкіндік беретін универсалды код жазуға болады, бұл виртуалды тәсілдер көмегімен жүзеге асырылады.
(мүмкін әртүрлі тәсілдермен) атқаратын тәсілдер сипатталуы тиіс.
Туынды кластарда нақтылануы жоспарланатын жалпы ұғымдарды бейнелеу үшін абстрактілі кластар қолданылады. Әдетте абстрактілі класта ұрпақтардың әрқайсысы өзінің қолданатын жолымен жүзеге асыратын тәсілдер жиыны, яғни интерфейс беріледі. 53
Жай тәсілдерді (виртуалды емес) туынды класта қайта анықтау ұсынылмайды.
•
интерфейстерді сипаттау және қолдану; •
объектілерді клондау, салыстыру, реттеу үшін стандартты .NET; интерфейстерін қолдану; •
контейнер (коллекция) түсінігі; •
стандартты .NET топтамаларын (коллекция) қолдану. Интерфейстер. Интерфейс туралы жалпы мағлұматтар •
интерфейс кластардың арнайы бір түрі, ол абстрактілі кластың «шеткі бір түрі (жағдайы)» болып табылады. Интерфейсте туынды класта жүзеге асырылуы тиіс абстрактілі тәсілдер, қасиеттер және индексаторлардың жиыны беріледі. •
интерфейс оны іске асыратын кластар қолдайтын әрекет-терді анықтайды. •
интерфейсті қолданудың негізгі идеясы – осындай класс объектілерін бірдей жолдармен қолдануға мүмкіндік беру. •
полиморфизмге қол жеткізіледі: әртүрлі класс объектілері бір тәсілдің шақыруына әртүрлі жауап әрекеттер орындай алады. •
•
[ атрибуттар ] [ спецификаторлар ] interface аты [ : ата_тегі ] •
интерфейс_тұлғасы [ ; ] •
Бір интерфейсте бірнеше интерфейс қасиеттері мұра-лану мүмкіндігі бар, мұндайда олардың ата-тектері үтір арқылы бөліне отырып жазылады. •
Интерфейс тұлғасын абстрактілі тәсілдер, қасиеттер мен индексаторлар шаблондары, оқиғалар құрайды. •
деструкторлар, типтер және кез келген статикалық элементтер болмауы тиіс. interface IAction { void Draw(); int Attack(int a); void Die(); int Power { get; } Интерфейстердің қолданылу аймағы •
Егер қандай да бір әрекеттер жиынын қолдану тек осы әрекеттерді әртүрлі тәсілдермен орындайтын нақты бір кластар иерархиясы үшін маңызды болса, бұл жиынды иерархияның абстрактілі базалық класының виртуалды тәсілдері түрінде берген жөн. •
Иерархия шегінде (ішінде) бірдей жұмыс істейтін мүмкіндіктердің барлығын толығымен базалық класта анықтаған жөн. •
көрсету үшін қолданылады.
Интерфейстерді жүзеге асырудың ерекшеліктері 54
Интерфейсті жүзеге асыратын класс оның барлық элементтерін, оның ішінде, мұраланғандарын да анықтауы керек. Егер осындай жағдайда интерфейстің аты нақты түрде көрсетілетін болса, ол осыған сәйкес элемент сипатталған интерфейске сілтеме жасауы тиіс.
Өзіндік немесе мұраланған элементтерге нақты сілтеме жасайтын интерфейс класс ата-тектері тізімінде көрсетілуі тиіс.
асырғандарын да мұралайды. Ол осы тәсілдерді new спецификаторының көмегімен қайта анықтай алады, алайда олармен тек класс объектісі арқылы ғана қатынас құруға болады.
параметрлері ретінде мәліметтер типтері болатын кластар Прототип-класс (2.0 вариантда) Жай класс
Dictionary HashTable LinkedList —
ArrayList Queue Queue SortedDictionary SortedList Stack Stack
using System; using System.Collections.Generic; namespace ConsoleApplication1{ class Program { static void Main() { List lint.Add( 5 ); lint.Add( 1 ); lint.Add( 3 ); lint.Sort(); int a = lint[2]; Console.WriteLine( a ); foreach ( int x in lint ) Console.Write( x + " "); }}}
•
делегаттың анықтамасы; •
делегаттарды қолдану; •
кері шақыру (callback); •
делегатты параметрлер тізімі арқылы беру; •
операциялар. Делегаттың анықтамасы 55
• Делегат — бұл тәсілдерге сілтемелерді сақтауға арналған класс түрі. Делегатты кез кезген класс тәрізді параметр ретінде беруге, осыдан кейін ондағы инкапсуляцияланған тәсілді шақыруға болады. •
Делегаттар оқиғаларды қолдау үшін, сонымен қатар, тілдің тәуелсіз конструкциясы ретінде қолданылады. •
сигнатурасын анықтайды: •
[ атрибуттар ] [ спецификаторлар ] delegate тип аты( •
[ параметрлер ] ) •
Делегатты сипаттау мысалы: •
public delegate void D ( int i ); •
Делегаттың базалық класы System.Delegate болып табылады
•
Делегаттар, негізінен, келесідей жағдайлар үшін қолданылады: •
шақырылған тәсілді компиляция кезінде емес, программаның орындалуы кезінде динамикалық түрде анықтауға мүмкіндік алу; •
қамтамасыз ету; •
оларға басқа тәсілдерді беруге болатындай әмбебапты (универсалды) тәсілдерді құру (кері шақырулар механизмін қолдау).
•
Делегаттарды теңдікпен немесе теңсіздікпен салыстыруға болады. Егер екі делегаттың екеуінде де тәсілдерге сілтеме болмаса немесе екеуінде де бірдей тәсілдерге бірдей реттілікпен сілтемелер жасалған болса, олар тең болады. •
Бірдей типті делегаттармен қарапайым және күрделі меншіктеу операцияларын орындауға болады. •
сондықтан кез келген өзгерістер жағдайында жаңа экземпляр құрылады, ал ескісін кейіннен қоқыс жинаушы (сборщик мусора) өшіріп тастайды, яғни жояды. •
Егер делегатта бірнеше тәсілге сілтемелер сақталатын болса, олар тізбектеле, делегатқа қосылған реттілігімен шақырылады. Оқиғалар •
Оқиғаның анықтамасы •
Оқиғалар механизмі •
Делегаттар мен оқиғалар туралы қосымша Оқиғаның анықтамасы •
Оқиға — кластың басқа объектілеріне (бақылаушыларға) өздерінің күйінің өзгеруі туралы хабарламалар жіберуіне мүмкіндік беретін класс элементі. •
оқиғалар өңдеушісін шығу көзі объектісінде (в объекте-источнике) тіркеу керек.
class Subj { // -------------- Оқиғаның шығу көзі (класс-источник)
56
public event EventHandlerOops; // Станд . типті оқиғаны сипаттау public void CryOops() { // Оқиғаны тудыратын тәсіл Console.WriteLine( "OOPS!" ); if ( Oops != null ) Oops( this, null ); } } class Obs { // --------------- Бақылаушыкласс -------------------------- public void OnOops( object sender, EventArgs e ) { // Оқиғаны өңдеуші Console.WriteLine(" Оййй!" ); } } class Class1 { static void Main() { Subj s = new Subj(); Obs o1 = new Obs(); Obs o2 = new Obs(); s.Oops += o1.OnOops; // өңдеушіні тіркеу s.Oops += o2.OnOops; // өңдеушіні тіркеу s.CryOops(); } }
Оқиғалар механизмі •
Оқиғалар делегаттар негізінде құрастырылған: делегаттардың көмегімен оқиғаларды өңдеуші тәсілдер шақырылады. Сондықтан класта оқиғаны құру келесі бөлімдерден тұрады: o
оқиғалар өңдеушілерінің сигнатурасын анықтайтын делегатты сипаттау; o
оқиғаны сипаттау; o
Оқиғаны тудыратын тәсілді (тәсілдерді) сипаттау. •
Оқиғаның синтаксисі: •
[ атрибуттар ] [ спецификаторлар ] event тип аты 15- шілекция.C# тілі негізінде Windows-қосымшаларын жасау •
windows жүйесі ортасында программалау ерекшеліктері; •
оқиғалық басқару қағидасына негізделген программалау; •
visual Studio.NET ортасында жұмыс істеу негіздері; •
формалар; •
шығарылымды көрсету – Обозреватель Решений; •
қасиеттер терезесі – Окно Свойств. Windows- формалар жасау негіздері C# тілінде Windows ортасы үшін программалау Windows жүйесі ортасында программалау ерекшеліктері: •
Алдыңғы дәрістерде консолдық программалар жасау ар-қылы C# тілінің мүмкіндіктерімен таныстық. Енді Windows ортасында .NET кітапханалары жұмысын қарастырып, операциялық жүйе мүмкіндіктерін толығырақ пайдалана бастаймыз. •
Windows жүйесі ортасында программалау ерекшеліктері: •
Көп тапсырмалы режим – жүйеде бір мезетте бірнеше программа жұмыс істей алады, әр программаға жеке жа-ды аймағы бөлініп, процессор уақыты да бөлініп беріліп, сыртқы құрылғыларды да олар ортақ пайдалана алады;
57
• Программалар аппаратурадан тәуелсіз істейді – олар тікелей құрылғыларға емес, ОС-мен байланыс жасайды, сондықтан құрылғылардың параметрлерін программа есепке алмайды, олар драйверлер арқылы басқарылады. •
Қолданушымен стандартты түрде графикалық интер-фейс орнатылып, әр программа бір терезе арқылы тұтынушымен байланысады, терезелер стандартты элементтерден тұрады; •
Әртүрлі программалар арасында мәлімет алмасу ісі жүргізіледі, олар буфер арқылы немесе OLE мүмкінді-гімен жүргізіле береді; •
Ескі программаларды да орындау мүмкіндігі – Windows жүйесінің 32-разрядты ортасында 16-разрядты орта программалары, MS DOS жүйесінің программалары да орындала береді; •
қосымшаларын жасайтын оқиғалық басқару қағидасына негізделген программалау орындалады. Оқиғаны Windows жүйесі қабылдап, хабарламаға (тышқан шертілді, перне басылды) түрлендіреді, Хабарлама қолданушыдан да, ОС-тан да, басқа программадан да келуі мүмкін. Стандартты хабар-ламалардың бірнеше түрлері бар, олар иерархияға сәйкес жұмыс істейді. Хабарламалар жалпы кезекке келіп түседі де, сонан кейін қосымшалар арасында кезекке тұрады. Әрбір қосымша программаның хабарламаларды өңдеу циклі болады, солар хабарламаларды кезекпен ала отырып, ОС арқылы соны өңдейтін ішкі программаларды шақырады.
58
Кафедра «Информатика»
ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРДЫ ОРЫНДАУ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
«C# ортасында программалау» пәні бойынша
Алматы, 2013 |