Алматы мектегь 1989



Pdf көрінісі
бет46/74
Дата08.09.2023
өлшемі4,18 Mb.
#106755
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   74
Байланысты:
syzdykova rabiga shalabaev belgibai korkem mtindi lingvistik

мес, м а л ­
к а , ш а й н а м а , ш о ш а қ ер
— т үсі ні к б еруд і к е ре к етеді. Б ұ л а р та- 
]рпхи с ә з д е р екені түсі ні кті .
Т а р и х т ы ң б ел г іл і бір 
ке з е н і п д е г і
^ ж а ғ д а й д ы с у р е т т е г ен соң, ж а з у ш ы н ы ң о л а р д ы қ о л д а н у ы д а ор- 
.ынды. Б ү л б ө л і м д е Б а қ т ы ғ у л д ы ң ж ы л қ ы ү р л а у сәті б ей н е ле не ді .
М і ун ы ц т ек кек к а й т а р у , күн а л у е ме с екені н м ы н а ж о л д а р д а н
ігүсінеміз. « О н ы ц үстіне м ы н а у ж а д а у к ү з д е а н а у а р т т а ғ ы ү йд і ң
і ж ү д е ул і г і қ а н д а й . Гелмі рі п қ о л ы ң а
қ а р а п о т ы р г а н қ а р н ы а ш
ж а т ы н - б а л а н ы ң о р т а с ы н а бір се мі з т а й д ы , я бір ту биепі а н а р ы п
эсойса. Үйінде ж а т қ ы з б а й , қ а р а т а л қ а н , қ ұ р т а р ы ғ а ы р з а қ ы л д ы р -
/ м а й б о з г а міндірігі, түнді ж а м ы л т ы п а л ы и ш ы қ қ а н а й д а у ш ы п ы и
Гэірі сол гой».
Ос ы ж а й Б а қ т ы ғ ұ л ғ а а ш т а н б ұ р а т ы л ғ а н ы н а к а ра мас т а' Н, т ың
ж ү ш , т ың к а й р а т береді . Б ү л к а р а м а - к а р с ы к ү йд і н а л ғ а ш к ы с ы н
н т а у і ші ні ң а ш к а с қ ы р ы н д а й б ү р а т ы л ы п » дегон т ен е у д ә л берсе,
г соңғ ысын «-қой т о р ы ғ а н б ө р і де й енді ж ұ г ы н ы п » д ег ен т е не у д ә л
Эбе йне лейді . Ж а з у ш ы ж ы л қ ы ү р л а у с ә г і нд ег і кейіпікердіц іс-әре- 
і>\етін ш е б е р б ей не л е п, ж ы л қ ы үй і р і н д е г і к е р і н і с ті ң ж а н д ы суре-
71


тін ж а с а й д ы . О л к ө рі н і сті б а р л ы қ сезі м м ү ш е л е р і ң м е н қ а б ы л д а й
сың: әр қ и м ы л - ә р е к е т т і к ө з бе н көріи, сьгбдыр е тк е н әр дыбысті: 
қ ұл а ғ ыңі ме м е с і т к е н д е й б о л а с ы ң .
« Қ о й т о р ы г а н б ө р і д е й енді ж ұ т ы н ы п қ о м д а н ы п а л г а н д ө ң г е 
л е к д ен е с і а п д а - с а н д а м а ң а й д ы б о л ж а ғ а н д а а л д ы - а р т ы , ж а н - ж а
ғ ы п а ш а п ш а ң б ұ р ы л а д ы . Б і р а қ қ о з ғ а л ы с ы м а ү р ш ы қ т а й үіііріл 
ген ж і т і с е р г е к т і к п а й д а б о л ғ а н . К і ш к е н е қ ы с ы қ к ө з д е р і ж а у ы н
д ы т үн д і т і лі п ө т ке нд е й . Т а у і ші не ш а н ш ы л а қ а р а г а н д а көрс е т
песіп к е р г е н д е й . Е н д і ж ь ш қ ы ғ а о қ б о й ы н д а й ж а қ ы н д а п келді
Қ а л ы ң ж ы л қ ы ж и і - ж и і п ы с қ ы р ы п , п ы р ы л д а п а н д а - с а н д а т а й
қ ұ л ы н ы , ү й і р с е к айғы-ры кі сі ней түсіп, с а й д ы ң ш ө б і н б ы р т - б ы р '
үзі п, Б а қ т ы ғ ұ л ж а қ қ а қ а р а й с ы р ғ ы п б ет т е п к е л е ж а т ы р . Бұ. 
и е к а р т п а д а н сәл у а қ ы т б а с п а л а п т ү р д ы . С ы р т ы л д а ғ а і н бір к а
л ы п т ы
2
'Қ ж а у ы н н ы ң і ш і н д е қ а л ы ц
ж ы л қ ы н ы ц т ьшышт ьгқ пеі
ж а й ы л ғ а н т ы н ы с ы ғ а н а с е з і л е д і » .
Т е кс т е г і с ө з д е р д і д ә л т а н д а п өз о р н ы н д а қ о л д а н у д ы ң н ә т и ж с
сі нд е ө з і н д і к ы р ғ а қ , д и н а м и к а қ а л ь г п т а с қ а н . Сө з б е н с у р е тт е л
гон і с - әр е ке т ж а н д ы қ ю з ғ а л ы с қ а
т ү е к е нд е й .
О с ы л а й болуьгл, 
б а с к а д а к ө р і к т е у қ ұ р а л д а р ы м е н қ а т а р ( т е ң е у ) , қ и м ы л - қ о з ғ а
л ы с т ы бсшіелеГгтіи с ө з д е р д і ң осері тпг сн 
(жутынып, қ о м д а н ы п
ш а п ш а ң , п ы с қ ы р ы п , к і с і н е й түсіп, бырт-бырт үзіп, с ы р ғ ы п , б а с п а
л а п . . . ) .
Ү ш і н ш і б ө л і м д е с о п ш а м а қ н ы н д ы қ п е н қ о л ғ а т ү с і р г е н ту бие 
піц с ем і з стін б а л л - ш а г а н ы ц с рп і н е т н г і з б сй т а р т ы п а л ы п кет; 
ж а й ы сөз б о л а д ы . Т а р т ы п а л ы п к а н а қ о й м а й , Б а қ т ы ғ ұ л д ы өлі м 
ші стіп с о қ қ ы ғ а ж ы ғ ы п кетеді. Ж ы л қ ы ә'келініп, еті қ а з а н ғ а түс 
ксн а л г а ш қ ы к ө н і л ді сәтті б ей н е л е у г е ж а з у ш ы өңі а ш ы қ , ж а р
қ ы н сөз б о я у л а р ы н п а й д а л а н а д ы . Б а қ т ы ғ у л д ы ң о л ж а л ы о р а л у і
« ү р пи і п ж ү д е п о т ы р ғ а н к і ш к е н е к е де й ү йг е ж а н к і р г і з г е нд е і г
б о л а д ы . Әйел і Қ а т ш а « е р ін і ң ж ү з і н е ж ы л ы ұ ш ы р а й » қ а р с ы а л а
ды: « Қ а т ш а ү йі н д е г і б а р ы м е н ш а й ы н берді . Ж а з д а н іркіп ж ү р
ген ж а л ғ ы з с и ы р д ы ң м а й ы б а р - д ы . К е б е ж е н і а қ т а р ы п , ескі к а
р ы н п а н с о н ы с ы н д а а л ы п с а л д ы . А н д а - с а н д а т ү р е г е л і п қ о з ғ а л
ғ а п д а , ш а й к ү й ғ а н ш а қ т а ж ұ м с а к т а у ж ы л ы д ен е с і н Б а қ т ы ғ ұ л ғ с
с ү й к е й өгеді.
Б а л а л а р э к есі келіп, үй і ш ш і ц ш ы р а й ы ө з г е р г е н г е мәз. Ш е и к
меп о ке ні ц ж а қ с ы қ а б а қ , он ш ы р а й л а р ы п а б ұ л а р д а б сл г іс і з се 
б еппен жыл ын ь г п , к ө ң і л д е н е б а с т а д ы . Ж ү м а т а й мен Б ә т и м а бі 
р і н - бі р і т ү р т к і л е п , с ы к ы л ы қ т а п .күлісе береді...
. . . Б а қ т ы ғ ү л д ы ң к е ң і л і т а л а й күнг і к а уі п , с а қ г ы к , т ы н ы ш с ы з
д ы қ т а н енді б і р а з ж а й т а п к а н . Қ а л ы ң тік к а р а м ү р г т ы ң асты- 
н а н сәл с ү й с і н г е н д е й ж ы м н я д ы д а ү н д е м е йд і . Қ а т ш а к а п а ш - к ү -
п а ш қ а м д а н ы п , к і ш к е н е қ а р а ка з а . нды ж а н ы п т ұ р г а н қ ұ р ғ а к
а р ш а н ы ң үс т і не а сып ж і б е р д і . М ө л ш е р д е н а р т ы қ б о л ғ а н ы н а ка-
72


р а м а с т а н , б нені ң т ел ш е с і н, к о л к а ж у р е г і н , б і р г а л а й б а с к а май-
л ы е т тері п ж а л ы м е н к о с ып с а л ы и т ұ р ы п , о т і ы ж ш қ а г ы с т и р ы п ,
мазлать.' п ж а ғ а ба с т а д ы. .. ».
Т с к с т і ц көці лді , к у а н ы ш т ы м а ч м у н ы сң а л д ы м е н сол мәнде гі
с ө з д е рд і қ о л д а н у д а н :
жыл ы, ж у м с ақ , жақсі>>
қ а б о қ , он ш ы р п й ,
ж ы л ы н у , к ө ң і л б е н у

с ы қ ы л ы қ т л п к у л і с у , к ө ң і л жай табу, с у й с і н -
г е н д с й жымию. . .
п а й д а б о л ғ а п . Т е к с т і ц осы з м о ц п я с ы и с а к т а у ғ а
« Қ а т ш а қ а п а ш - қ ұ п а ш к а м д а п ь ш , к і ш к е н с қ а р а к а з а п д ы ж а н ы и
т ұ р ғ а н қ ұ р ғ а қ а р ш а н ы ң устіне а с ып ж і б с р д і » дег сп с е й л е м д с г і
«қ» д ы б ы с ы н а л л и т е р а ц н я л ы қ т ү р д с қ о л д а н у д а к ө ме к т е с і п , о д а н
әрі б ек і т е түссді . Ал, о д а п әрі Б а қ т ы г ү л д ы ң етті т у р а у үпіін пы- 
ш а ғ ы н ы ң ж ү з і н б а р л а п к ә рг е н ке з д с : « С е м і з д і ң м а й ы н д а с ы н а п-
т а й ж о р ғ а л а г а л ы л ы п ы п т ү р » д ег ен с өй л е м, кө ц і л д і к е зс цд і с с е ­
л ен с у р с тт е й т і н ә дей і қ о л д а н ы л ғ а н с т и л н с т и к а л ы қ тәсіл. О н ы ц
мәні — кейін б о л а т ы н с ү м д ь і қ о қ п ғ а н ы ц к о н т р а с т ы қ б о я у ы н , ст ер 
осері п а р т т ы р у . О д а п ксйін көп ұ з а м а й и т т е р д і ц ш ә у і л д е п үруі 
сол б о л а т ы н с ү м д ы қ т ы ц а л г а ш к ы х а б а р л а м а с ы . Мі не, о е ы д а н
б а с т а п ж а з у ш ы н ы ң қ о л д а н г а н с ө з д е р і н і ц б о я у ы д а оз г ері п с а л а
б ер с д і
( ш о і и ы п , м е з г і л с і з , с е с к е н і п ) :
«Үй іші ссін ж п ғ а н ш а ат ты-
л а р ж а п ы р ы л ы п т үс е- т ү с с қ а л ы п , а л д ы үйг е кі ре б а с т а д ы . Түс- 
т ері с у ы қ . Енд і а н ғ а р с а , Қ о з ы б а қ а у л ы н ы н ж і г і т т с р і . С ы р т а ж а р ,
с ы з д а н ғ а п ж ү з д е р і н е н ө ң ш с ң н ығ ыз , а с к а қ с о д ы р т о п т а й . Әл де-
к і мг е ө з д е р і т і зесі н б а т ы р ы п з о р л ы қ қ ы л м а с а , б үл ө ц і р д і н бір- 
д е - бі р к а з а г ы өз б ет і ме н б ұл т о п к а келі п с о қ т ы ғ а а л м а с т а п . Б і р
б о л ы с б ү р ге н і ші нд е а н ы к с ем і з с і иг е н қ а р т а л ы м ы қ т ы л а р . Ал- 
д ы ц г ы к і рг с н де р і ші пд с С ә л м е п н і н т а п әзі. Қ а с ы н д а г ы Қ о з ы -
б а к т ы ц ө н ш е ц с о д ы р м ы р з а л а р ы . К і ш к е н е ү й д і ц і шіне а л д ы ц ғ ы
к е л г е пд с р т о л с а д а, а р т ы т а у с ы л м а й кі ре берді . С о н ғ ы л а р д ы ц
а р а с ы и д а теке с а р ы с а қ а л д ы , -нтік к е з д і , у зы н с а р ы кісі т эп т і к
с о '-дср с ә й л е п кірді. Ж а н ы н д а г ы л а р д ы к а г ы т ы п , пт ере келген.
Б а қ т ы г у л г а а м а н д а с п а д ы . Үй ішін а й н а л а к а р а п , м у рп ы п т а р т ы п
т ы р ж н т г ы д а , к а з а н н ы ц қ а с ы н а н глі күпге кет е а л м а й т а л т и ы п
о т ь ф ғ а н Қ а т ш а ғ а с үпені п ке л і п ж а й г а с т ы . Б у л ү й м с н т а н ы с т ы ғ ы
б ар. К а т ш а н ы ң с а сы п о т ы р ғ а п кс скі ні н ку к ө з б е н ш а л ы п ка- 
л ып, а р с ы з д а у к ү л к і м е н ж ы м и ы п көзін к ыс т ы» .
Б у л б ә л і м д е де л е к с и к а н ы ц а т қ а р а т ы п ролі зор. Т ү с і н і к б е ­
ру/и қ а ж е т ететі н с ә з д с р :
кебеже, қатын, ш ы р а г д а н , к у м і с
б е л д і к , қ ұ н ы к е р .


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   74




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет