Алматыкiтап баспасы

жетекшілігімен экспедиция ұйымдастырылып, олар флора мен фау-
насын зерттеп қана қоймай, жазықтың айтарлықтай аумағына қазба 
жұмыстарын жүргізген. Кейіннен сол жерден уранға бай кен орны та-
былды 
(11-сурет).
1.
Бетпақдаланың аумағы бір кездері теңіз түбі болғандығын не дәлел-
дейді?
2.
Бетпақдаланың флорасы мен фаунасы жайлы өз ойыңды білдір. 
Бұл жерде мекендейтін жануарлар мен өсетін өсімдіктер қандай 
климатқа бейімделген? 
Шығыс Еуропа жазығының 
оңтүс-
тік-шығыс бөлігі Қазақстан аума-
ғына кіреді 
(12-сурет)
. Шығысында
Мұғалжар тауларымен, оңтүстік-
шығысында Үстірт үстіртімен, оң-
түстігінде Маңғыстау тауларымен 
шектеседі. Жазықтың құрамына: 
Кас пий маңы ойпаты, Жалпы Сырт 
қыраты, Орал алды үстірті кіреді.
Жазықтың табанында ежелгі 
платформа жатыр, оның түбі пале-
зой, мезозой мен кайнозойдың қалдық шөгінділерімен жабылған. 
Қазіргі жер бедері теңіз шегінгеннен кейін қалыптасты. Орал алды 
үстірті мезозой эрасының соңындағы кезеңде, Ал Жалпы Сырт кайно-
зой эрасының палеоген дәуірінде түзілді.
Каспий маңы ойпаты 
солтүстігінде Жалпы Сырт үстіртімен, 
шығысында – Орал алды және Үстірт үстірттерімен шектеседі. Ойпат-
тың жер беті тегіс, Каспийге қарай төмендейді. Жазықтың солтүстік 
бөлігі теңіз деңгейінен жоғары, ал оңтүстік бөлігі төмен орналасқан. 
Оны үлкен және кіші өзендер кесіп өтеді, кейбірі жазда кеуіп қалады 
немесе бірқатар қазаншұңқырларға ыдырап кетеді. Тұзды көлдері бар. 
Төртінші кезеңде ойпат бірнеше рет төмендеген және теңіз суымен 
толған. Бұл солтүстігінде балшықты және саздақты, ал оңтүстігінде 
құмды түзілістердің түзілуіне себепші болды.
Жалпы Сырт – үстірт тәрізді төмпешікті жазық, Ресей мен Қазақстан-
ның арасында жатыр 
(13-сурет)
. Үстірт – екі Орал және Еділ өзендері 
бассейндері арасындағы суайрығы. Орташа биіктігі – 190–240 м, ең
биік нүктесі – Қоянтау. Биіктігі – 619 м 
(14-сурет).
12-сурет.

жүктеу/скачать 50,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: