Ќанипа Бітібаева
Абай, феодалдық қоғам және Құнанбайлар
жүктеу/скачать 2,68 Mb. Pdf көрінісі
|
| Абай, феодалдық қоғам және Құнанбайлар.
Абай, феодалдық қоғам және Дәркембайлар, т.с.с., деп жүргізудің, білімділік, танымдық жағынан болса да, маңызы зор болмақ. Себебі не? Біріншіден, «Абай» - тарихи роман. Бас кейіпкер - тарихи тұлға. Оның сомдалуы, ұлы ақын, демократ, гуманист, ағартушы дәрежесіне жетуі сол өзі өмір сүрген қоғаммен, оның өкілдерімен күресте қалыптасады, күресте толысады, «Ей, қу заман, жүрегімді көрші, міне...» - деп, басталатын Абай монологі осы мәселенің шындығын дәлелдемей ме? («Жұтта» бөлімі). Тіпті Әйгерім бейнесін алайықшы, Абайдай ұлы жары бар, сүйіктісі бар, ол неге «қапастағы бұлбұл?» Ұлжан ана ше? Іші-сырты жиһазға, қазы-қарта, жал-жаяға толы үйде, ұлдары мен қыздары, Зередей енесінің, Абайдай дана ұрпағының ортасындағы Ұлжанда қайғы-мұң, қасірет жоқ па? Бар болғанда қандай?! Себебі, Әйгерім де, Ұлжан да, Ділдә да феодалдық қоғам, оның әйелге, анаға қарсы салт-санасының құрбандары. Басқа да кейіпкерлер туралы осындай дәлелдеулер жүргізуге болады. Кейіпкерлерді замана келбеті, заман шындығымен байланыстыра талдау - тарихи роман, эпопеяларды талдаудың тиімді тәсілдерінің бірі. Мұғалім роман, эпопеяларды талдағанда, жоғарыда айтылғандай, бар мәні, қасиетін сақтай отырып, оқытуға талаптанып, соның оқушыға қонымды, тиімді, жеңіл жолдарын іздеулері керек. Ол кандай жолдар?» 1. Эпопеяның әр кітабындағы негізгі оқиғаларды теріп жазып, көмекші-нұсқау жасап (кесте-плакат етіп), сабақтарға пайдалану. Оның тиімділігі: төрт кітаптың негізгі-негізгі оқиғаларынан хабардар ету, естеріне түсіру, әсіресе, кейіпкерді талдау барысында оның көмегі зор болмақ. 2. |