ІІ. ХІХ ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстан мәдениеті Ағарту ісінің жағдайы *Қазақ жерінің Ресейге қосылуы өлкенің әлеуметтік- экономикалық даму барысында әсер етіп қана қоймай, білім беру, ағарту саласының кеңеюіне, жергілікті халық дәстүрлері мен мәдениетінің жаңа бағыт аулына да барынша әсер етті.
17. ХІХ ғасырдың бас кезінде медреселерде оқытылған тіл: араб 18. ХІХ ғасырдың баында мектептерде оқытылған діни білмдер: «Шариғат ұл Иман», «Әптиек» 19. ХІХ ғасырда білімін жалғастыру үшін ауқатты ата- аналар балаларын жіберді: Бұхар, Самарқан, Хиуа, Ташкент. 20. Қазақ жерінде тілмаштар дайындайтын «Азиялық училище»ашылған жыл: 1789 жылы * Моңғол, маньчжур, қытай, парсы және басқа да Азия қалықтары тілін оқып- үйренген мектеп түлектері- алғашқы сауатты мамандарболып шықты.
21. ХІХ ғасырдың бірінші жартысында Қазақстанда ашылаған әскери училищелерде даярланған мамандар: шенеуніктер. 22. 1813 жылы Омбыда ашылған әскери училище 1837 жылы: Сібір кадет корпусы болып өзгертілді 23. 1825 жылы Орынборда ашылған әскери училище 1844 жылы: Неплюев кадет корпусына болып қайта құрылды
24. 1844 жылы Неплюевтің кадет корпусы орналасқан қала: Орынбор 25. 1831 жылы қыркүйек айының 18- і күні орысша білім беретін училище ашылған қала: Семей 26. 1836 жылы жанында қазақтар үшін интернаты бар училище ашылған қала: Өскемен 27. 1841 жылы татарша- орысша білім беретін мектеп ашылған хандық: Бөкей ордасы(Ішкі орда) 28. 1841 жылы татарша- орысша білім беретін мектептерді ұйымдастырушы: Жәңгір хан. 29. ХІХ ғасырда теңізде жүзу ісін үйрететін мектеп ашылған қала: Атырау 30. Орынборда шекаралық комиссияның жанынан қазақтарға орысша білім беретін бірнеше мектептер ашылған мерзім: 1850 жылы Қазақстандағы саяси жер аударылғандар *Декабристер көтерілісінің жеңілуі азатық қозғалыс өкілдерінің Ресей империясына қараған шеткі аймақар өкілімен танысуына себепші болды. Декабристер ісі бойынша жауапқа тартылған 579 адамның 108 –і Сібірге, соның ішінде Ертіс бойындағы бекіністерге, Орынбор шебіне айдалды.
31. ХІХ ғасырдың бірінші жартысында декабристерден «Бұқтырмада көп емдеп, көп көмектестім»,- деп жазған декабрист:М.И.Муравьев- Апостол 32. Қазақстанға жер аударылған декабристерден ерекше көзге түскені, Мәскеу университетінің түлегі, этикалық- саяси ғалымдар магистрі: С.Семенов * Немістің атақты саяхатшы- ғалымдары Гумбольдт, Эренберг, Розе басқарған саяхатқа қатысып, қазақ елін, жерін аралады, тұрлықты халықтың өмірімен танысты.
33. ХІХ ғасырдың бірінші жартысында Бұхарға ұйымдастырылған экспедицияға қатысқан, «Кіші жүз руларының картасын» жасаған декабрист: Вольховский 34. ХІХ ғасырдың бірінші жартысында Каспий теңізінің солтүстік- шығыс жағалауларын зертетеуге арналған экспедицияға қатысқан:Карелин 35. 1848-1849 жылдары Арал теңізіне жасалаған экспедицияны басқарған: Бутаков. 36.1867 жылы Мәскеуде жарық көрген «Батыс Сібірді Сипаттау» атты еңбегінің авторы, қазақ халөы тарихымен айналысқан зерттеуші:И.Завалишин 37. «Іле бекінісіне бару» деген очеркінде қазақ жері, оның шексіз даласы,байлығы туралы тамаша пікірлер айтқан: Коровков 38. 1849 жылы М.Петрашевский ісі бойынша тұтқындалып, «Белинскийдің идеясын» таратқаны үшін Сібірге жер аударылған, кейін солдат болып Семейге ауыстырылған: Достоевский * Жазушының өлке тарихын зерттеуге көңіл бөлуінің көрінісі: Археологиялық ескеткіштер жинаумен айналысуы. 39. А.Бутаковтың басшылығымен ұйымдастырылған Арал экспедициясында өлкенің тарихи- геограяилық бейнесін, көшпелі қазақтардың ауыр жағдайын суреттеген, белгілі шығыстанушы: Макшеев.
