Аралық бақылау сұрақтары: 1 Психология ғылым ретінде. Мақсаты. Міндеттері
Ойлау және сөйлеу: процестің мәні, түрлері, заңдылықтары
жүктеу/скачать 1,17 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Пәндік-әрекетті (қолмен) ойлау
- Көрнекі-бейнелі ойлау
- Абстрактілі-логикалық (концептуалды) ойлау
- Ойлаудың заңдылықтары
| 11.Ойлау және сөйлеу: процестің мәні, түрлері, заңдылықтары
. Ойлау-бұл жаңаны табу; бұл субъект оны шешуге дайын шешімі жоқ жағдайға тап болған жағдайда қажет — таныс (оқу процесінде алынған) немесе туа біткен (инстинктивті).Ойлау объектілер арасындағы қатынастар мен байланыстарды ашады, сонымен қатар болмыс, олардың қасиеттері мен мәні туралы терең білімге көшеді. Ойлау, ол жұмыс істейтініне байланысты, 3 түрге бөлінеді: 1. Пәндік-әрекетті (қолмен) ойлау-нақты заттармен жүзеге асырылатын практикалық трансформациялық әрекеттен тұратын ойлау процесі. 2. Көрнекі-бейнелі ойлау — нақты нысандармен емес, олардың суреттерімен жұмыс жасау (бұл үшін белгілі бір тақырыпты көру немесе бейнелеу керек). 3. Абстрактілі-логикалық (концептуалды) ойлау-әр түрлі символдармен, ең алдымен сөздермен көрсетілген ұғымдармен жұмыс жасау. Ойлау мен сөйлеу өзара байланысты: Сөйлеу ойлаусыз өмір сүре алмайд.Ойлау сөйлеуден тыс өмір сүре алады-вербальды емес ойлау формаларына байланысты. Сонымен қатар, сөйлеу абстрактілі-логикалық ойлауды неғұрлым толық пайдалануға мүмкіндік береді (сөздермен ұсынылған ұғымдарды және тілдік құрылымдарды қолдану арқылы), сондықтан ол адамның ойлауын білдіретін жетекші құралға айналады. Ойлаудың заңдылықтары: • Ойлаудың негізділігі. Ойлаудың негізділігі туралы талап материалдық шындықтың іргелі қасиетіне байланысты: әр факт, әр құбылыс алдыңғы фактілер мен құбылыстармен дайындалады. Жеткілікті негіз заңы кез-келген пайымдауда адамның ойлары бір-бірімен өзара байланысты болуын талап етеді. Әрбір жеке ой жалпы оймен негізделуі керек. • Селективтілік - ақыл-ойдың осы жағдайға қажетті білімді таңдау, оларды барлық мүмкін нұсқаларды (компьютерлерге тән) механикалық сұрыптауды айналып өтіп, мәселені шешуге жұмылдыру мүмкіндігі. Ол үшін жеке адамның білімі жүйелендіріліп, иерархиялық ұйымдастырылған құрылымдарға біріктірілуі керек. • Антиципация - оқиғалардың дамуын күту. Адам оқиғалардың дамуын болжай алады, олардың нәтижесін болжай алады, мәселенің ықтимал шешімін схемалық түрде көрсете алады. Оқиғаларды болжау-адам психикасының негізгі функцияларының бірі. Адамның ойлау қабілеті жоғары болжамға негізделген. • Рефлексивтілік - өз ойлау барысының субъектісімен сыни өзін-өзі бағалау. Сөйлеу дегеніміз - жазба белгілерінің сәйкес жүйесімен бірдей мағынасы мен мағынасы бар айтылатын немесе қабылданатын дыбыстардың жиынтығы.Сөйлеу - бұл адамдардың қарым-қатынас түрлерінің бірі, тілдік құралдарды тілдік қоғамдастықтың басқа мүшелерімен қарым-қатынас жасау үшін қолдану. Процестің мәні Қарым-қатынас құралы ретінде сөйлеудің арқасында адамның жеке санасы жеке тәжірибемен шектелмей, басқа адамдардың тәжірибесімен жалпыланады, сонымен қатар сенсорлық органдар арқылы жүзеге асырылатын сөйлеу емес, тікелей танымның басқа процестерін байқауға мүмкіндік береді: қабылдау, назар, қиял, есте сақтау және ойлау.Сөйлеу арқылы психология және бір адамның тәжірибесі басқа адамдарға қол жетімді болады, оларды байытады, олардың дамуына ықпал етеді. Сөйлеу полиморфты әрекет болып табылады-оның әртүрлі функционалды мағыналарында ол әр түрлі формада ұсынылған: сыртқы, ішкі, монолог, диалог, жазбаша, ауызша және т. б. o Сыртқы-байланыс құралы; o Ішкі-ойлау құралы; o Жазу-ақпаратты есте сақтаудың бір тәсілі; o Диалог-екі жақты ақпарат алмасу; o Монолог-ойлау процесі; жүктеу/скачать 1,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|