Дәрілік препараттарды алу кезіндегі галогендеу реакциясы мысал: М етаннан хлороформды алмастыру реакциясы арқылы алу. Бастапқы шикізат -бұл дәрі-дәрмектерді өндіруге қажетті заттар мен материалдар. Олар химиялық құрамы мен шығу тегі бойынша әр түрлі болуы мүмкін. Органикалық және бейорганикалық шығу тегі бойынша жіктеледі. Органикалық шығу тегі: жануар, өсімдік және синтетикалық болып бөлінеді. Бейорганикалық шығу тегі: металдар, минералдар.
2-сұрақ Нитрлеу. Органикалық қосылыс молекуласына −NO2 нитро тобын енгізу. Реакция өнімдері-нитроқосылыстар. Нитро тобы қандай атоммен байланысқанына байланысты C-, O - және N-нитроқосылыстар ажыратылады. Нитрлеу органикалық синтездің маңызды реакцияларының бірі болып табылады және зертханалық тәжірибеде және өндірісте кеңінен қолданылады. Нитрлеу тікелей және жанама жолмен жүзеге асырылуы мүмкін. Тікелей нитрлеу процестеріне сутегі атомын нитро тобына алмастыру реакциялары немесе нитрлеу агенттерін бірнеше байланыс арқылы қосу, жанама нитрлеу – басқа атомдарды немесе атомдар топтарын нитро тобына ауыстыру (мысалы, галогендер, сульфогруппалар) жатады. Жанама нитрлеу әдістеріне құрамында азот бар заттардың нитроқосылыстарға Тотығу реакциялары, сондай-ақ нитроқосылыстарға әкелетін конденсация реакциялары жатады. Электрофильді агенттің табиғаты. Әртүрлі ареналар әртүрлі жағдайларда нитрленеді. Көбінесе азот қышқылы күкірт қышқылымен немесе органикалық еріткіштердегі азот қышқылымен қоспада нитрлеуші агент ретінде қолданылады: сірке қышқылы, нитрометан және т. б. басқа реагенттерден нитроний тұздары (әдетте NO2+ BF4 - тетраметиленсульфон мен метилен хлоридінде) және ацетил нитраты AcONO2 (азот қышқылы арасындағы реакция нәтижесінде пайда болатын аралас ангидрид және сірке ангидридімен). Алмастырылмаған бензол әдетте 45-50оС концентрацияланған азот және күкірт қышқылдарының қоспасымен нитратталады. Бұл реагент нитрлеу қоспасы деп аталады.
Электрофильді нитрлеуде нитрлеу агентінің табиғатына қарамастан белсенді электрофил NO2 + нитроний ионы екені анықталды . Артық концентрацияланған күкірт қышқылында азот қышқылының нитроний гидросульфатына сандық айналуы жүреді:
Бұл тепе-теңдіктің дәлелі әртүрлі физика - химиялық әдістердің көмегімен алынады: комбинациялық шашырау спектрлері (1400 см-1-де NO2+ жолағы ), кондуктометриялық эксперименттерден, электролиз деректерінен (катодта n2o4 түзіледі), бірақ ең сенімдісі криоскопиялық тәжірибелерден алынған. әрбір HNO3 молекуласы еріген кезде күкірт қышқылына төрт бөлшек береді. Күкірт қышқылын сумен сұйылтқанда NO2 + ионының концентрациясы төмендейді және онымен бірге нитрлеу жылдамдығы да күрт төмендейді. Алайда, өте реактивті ареналар ерітіндідегі NO2+ ионын кез-келген физикалық әдістермен анықтау мүмкін болмаған жағдайда да нитратталады. Күкірт қышқылы болмаған кезде де нитрлеу нитроний ионымен жүзеге асырылатындығы туралы дәлелдер бар.
Мұндай жағдайларда өте белсенді ареналардың реакциялары хош иісті субстрат бойынша нөлдік кинетикалық тәртіпке ие (баяу саты - ArH қатысуынсыз NO2+ түзілуі). Дәл осындай жағдайларда аз реактивті ареналар үшін кинетикалық тәртіп бойынша ArH бірінші, яғни. ауыстыру процесінің өзі жылдамдықты шектейтін кезеңге айналады. Ұқсас әсер, мысалы, азот және күкірт қышқылдарының Сулы ерітіндісімен толуолды нитрлеу кезінде байқалды. Төмен концентрацияда H2SO4 толуолдың реті нөлге тең болды, ал жоғары концентрацияда бірінші болды. Нитрометандағы немесе сірке қышқылындағы HNO3 реакцияларында кинетикалық тәртіп субстраттың реактивтілігіне және нитрлеу жағдайларына байланысты нөлден біріншіге дейін өзгереді. ArH бойынша нөлдік тәртіпте шектеу сатысы тағы да нитроний ионының түзілуі болып табылады: