Аргас кенелері немесе мамық кенелер –– паразитиформ отрядының кенелер тұқымдасы.
Аргас кенелері немесе мамық кенелер –– паразитиформ отрядының кенелер тұқымдасы.
Аш кене денесінің ұзындығы 2-13 мм. Денесі жайпақ кутикуласы созылмалы қалқаншасы жоқ. 100 тақау түрі белгілі. Жылы аймақтарда таралған. ТМД кеңістігінде 17 түрі бар. Олар негізінен Орта Азия мен Закавказьеде кездеседі. Құрлық омыртқалы жануарларының қан сорғыштары. Дернәсілдері нимфа мен ересектерінен ерекше. Кенелер көп уақыт (11 жылға дейін) аштыққа шыдайды, ал иелеріне жабылған кезде өз салмағынан бірнеше есе артық қанды өте тез сорып алады
Аргас кенесі еліміздін оңтүстігінде кұстар мен суткоректілердің денесінде күнелтеді. Денесі жаншылған, тұмсығы дене астында орналаскан.Аргас кенесі туберкулез, тауык тифімен уйрек салмонеллезінін коздырушыларын таратады. Әдетте кене құс ұясында, корасында, кабырға жарықтарында, еден астын паналайды. Қыс мезгілінде мазалайды. Әр 1-2 апта сайын кан сорып ұрғашысы 30-250-дейін жұмыртқа салады, олардан 3 апта откенде личинка дамиды да, 4-10 күндей тіршілік етеді, кейіннен жерге түсіп түлеген соң нимфаға айналады. Толык даму ұзақтығы 2-3 жыл. Аш калпында личинка мен нимфа 1 жыл, ал имагосы 2-3 жыл сакталады. Қыста күнелту мерзімі мамырдан қыркүйекке дейін, ал қорада жыл бойы кездеседі.
Аргас кенесі еліміздін оңтүстігінде кұстар мен суткоректілердің денесінде күнелтеді. Денесі жаншылған, тұмсығы дене астында орналаскан.Аргас кенесі туберкулез, тауык тифімен уйрек салмонеллезінін коздырушыларын таратады. Әдетте кене құс ұясында, корасында, кабырға жарықтарында, еден астын паналайды. Қыс мезгілінде мазалайды. Әр 1-2 апта сайын кан сорып ұрғашысы 30-250-дейін жұмыртқа салады, олардан 3 апта откенде личинка дамиды да, 4-10 күндей тіршілік етеді, кейіннен жерге түсіп түлеген соң нимфаға айналады. Толык даму ұзақтығы 2-3 жыл. Аш калпында личинка мен нимфа 1 жыл, ал имагосы 2-3 жыл сакталады. Қыста күнелту мерзімі мамырдан қыркүйекке дейін, ал қорада жыл бойы кездеседі.
Кейбір түрлері жануарлар мен адамға қауіпті ауру қоздырушыларын тасымалдайды. Құстарда спирохетоз ауру қоздырушысын таратады.Мамықкенелер құстардың денесінде мекендеп, әкаяқ ауруын туғызады. Мұндайда сирақтағы қабыршақтар қопсып, аяқта ақшыл томпақтар түзіледі де, ұлпа тіршілігін жояды. Сөйтіп, тауық саусағын қимылдата алмай, ақыры өледі. Бұл ауруды ақшыл томпақтарға қарамай немесе креолин жағып емдеуге болады.
Кейбір түрлері жануарлар мен адамға қауіпті ауру қоздырушыларын тасымалдайды. Құстарда спирохетоз ауру қоздырушысын таратады.Мамықкенелер құстардың денесінде мекендеп, әкаяқ ауруын туғызады. Мұндайда сирақтағы қабыршақтар қопсып, аяқта ақшыл томпақтар түзіледі де, ұлпа тіршілігін жояды. Сөйтіп, тауық саусағын қимылдата алмай, ақыры өледі. Бұл ауруды ақшыл томпақтарға қарамай немесе креолин жағып емдеуге болады.
Аргас кенелері
не қарсы жүргізілетін шаралар: жерді культивациялау, мал мен құс қораларында жөндеу жумыстарын сапалы жүргізу, кеміргіштерді жою, қораларда дезакаризациялауды - карбофос 1%, бензофосфат 0,2%,0,2% неоцидол, 0,3% сульфидофостын судағы эмульсияларымен 200-400мл/м2 бүркіп жургізеді. Малды қораға кіргізер алдында 3-4 сағат желдетіп, науа,оттыктарды сумен жуып шайып тазартады. Жануарларды қорғау максатында 0,2% бензофосфат, 0,5% циодрин, 0,15% дурсбан, 0,2% неоцидолдын судағы эмульсиясымен 7 кунде 1 рет,әр малға 1-3 литр жумсап бүркеді. Эмульсияны 200С жылы суда ерітеді.
Аргас кенелеріне қарсы жүргізілетін шаралар: жерді культивациялау, мал мен құс қораларында жөндеу жумыстарын сапалы жүргізу, кеміргіштерді жою, қораларда дезакаризациялауды - карбофос 1%, бензофосфат 0,2%,0,2% неоцидол, 0,3% сульфидофостын судағы эмульсияларымен 200-400мл/м2 бүркіп жургізеді. Малды қораға кіргізер алдында 3-4 сағат желдетіп, науа,оттыктарды сумен жуып шайып тазартады. Жануарларды қорғау максатында 0,2% бензофосфат, 0,5% циодрин, 0,15% дурсбан, 0,2% неоцидолдын судағы эмульсиясымен 7 кунде 1 рет,әр малға 1-3 литр жумсап бүркеді. Эмульсияны 200С жылы суда ерітеді.