|
Қаржы министрлігі
|
Ұлттық банк
|
Құрылымы
|
СК (НК) - Сақтандыру комитеті.
ОА (ЦА) - Орталық аппарат.
ҚК (КК) - Қазына Комитеті.
ДБК(КНД)-Дәрменсіз борышкерлер комитеті.
|
11 департаменттен (1 департамент Астана қаласында), 10 жеке басқармадан және 1 жеке бөлімнен тұратын орталық аппарат
16 аумақтық филиал және Алматы қаласындағы екі филиал — Кассалық операциялар және құндылықтарды сақтау орталығы және Ұлттық Банктің қызметін қамтамасыз ету орталығы
Ұлттық Банктің Ресей Федерациясындағы өкілдігі
4 есеп беретін ұйым:
«Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Қазақстан банкаралық есеп айырысу орталығы» шаруашылық жүргізу құқығы бар республикалық мемлекеттік кәсіпорны
«Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Банктік сервис бюросы» шаруашылық жүргізу құқығы бар республикалық мемлекеттік кәсіпорны
«Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Қазақстан теңге сарайы» шаруашылық жүргізу құқығы бар республикалық мемлекеттік кәсіпорны
«Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Банкнот фабрикасы» шаруашылық жүргізу құқығы бар республикалық мемлекеттік кәсіпорны
|
Қызметі
|
Парламентке республикалық бюджетті оның атқарылуы туралы есепті дайындайды жəне ұсынады - бюджеттің орындалуын қамтамасыз етеді - мемлекеттiк кiрiстi қысқартуды немесе шығысты ұлғайтуды көздейтiн Республика заңдарының жобалары жөнiнде қорытындылар бередi.
|
айналыстағы ақша массасының көлемін реттеу жолымен Қазақстан Республикасы аумағында шығарушы жалғыз эмитент болып табылады;
кепіл берүшісі Үкімет болып табылатын Қазақстан Республикасының ішкі және сыртқы қарызына қызмет көрсетүге қатысады;
Қазақстан Республикасы аумағында еншілес банк ашуға рұқсат береді;
Қазақстан Республикасы аумағында, одан тыс жерлерде банк филиалдарын, өкілдіктерін ашуға келісім және банк операцияларын жүргізүге лицензия береді;
Банктердің бағалы қағаздар эмиссиясы жобасының, оның тіркелуіне дейін өзі белгілеген тәртіп пен міндетті сараптауын жүргізеді;
|
Міндеті
|
Жалпыхалықтық қаржылық, ақша-кредит саясатын, және есеп саясатын, аудиторлық қызметті, тау-кен, асыл металдар мен тастардан өңдеу, кедендік төлемдер сипатын дамыту болып табылады.
|
мемлекеттің ақша-кредит саясатын әзірлеу және жүргізу;
төлем жүйелерінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету;
валюталық реттеуді және валюталық бақылауды жүзеге асыру;
қаржы жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге жәрдемдесу.
|
Негізгі
функциялары
|
Ресей бюджеті жобаларды әзірлеу; болжау және жоспарлау бюджеттің орындалуы; қаржылық бақылау фискалдық саласы; бюджеттік қаржыландыру әдістерін жетілдіру; Ресей Федерациясының мемлекеттік қарызының басқару; мемлекеттік бағалы қағаздар шығару; Ақша-кредит және фискалдық саясатын үйлестіру.
|
Ұлттық Банк өзінің құзыреті шегінде басқа елдердің орталық банктерімен және банктерімен қарым-қатынастарда, халықаралық банктерде және өзге қаржы-несиелік ұйымдарда Қазақстан Республикасының мүддесін білдіреді.
Ұлттық Банк өзінің міндеттерін орындау кезінде пайда алу мақсатын басшылыққа алмауы тиіс.
Ұлттық Банк Қазақстан Республикасының Президентіне бағынышты, бірақ өз қызметін жүзеге асыруда оған заңнамада берілген өкілеттіктер шегінде тәуелсіз.
Ұлттық Банк өз қызметін Қазақстан Республикасының Үкіметімен үйлестіреді, өзінің қызметінде Үкіметтің экономикалық саясатын ескеріп отырады және егер өзінің негізгі функцияларын орындауға және ақша-несие саясатын жүзеге асыруға қайшы келмейтін болса, оны іске асыруға жәрдемдеседі.
Ұлттық Банк сатылап бағыну схемасы бар біртұтас орталықтандырылған құрылымнан тұрады. Ұлттық Банктің жоғары органы Басқарма, ал жедел басқару органы Директорлар кеңесі болып табылады.
|
Жалпы мемлекеттік қаржыны мемлекеттік уәкілетті органдар - Қаржы министрлігі мен Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі басқарды.
Мемлекеттік қаржыларды басқару органдарының жүйесін келесідей түрде ұсынуға болады:
▪ 1) Мемлекеттің өкілді органдары: ▪ - ҚР парламенті ▪ - мəслихаттар
2 Мемлекеттің атқарушы органдары:
▪ Жалпы құзыретті орталық атқарушы орган – ҚР Үкіметі
▪ орталық салалық жəне функционалдық органдар – министрліктер мен ведомствалар
▪ жалпы құзыретті жергілікті атқарушы органдар – əкімдер
▪ салалық жəне функционалдық органдар –министрліктің аумақтық органдары жəне жергілікті атқарушы биліктің органдары
Мемлекеттің арнайы қаржылық органдары – ҚР Қар.мин. жəне оның аумақтық бөлімдері, ҚР Ұлттық банк жəне оның аумақтық бөлімдері.
Мемлекеттік қаржыларды басқару органдарының жүйесін келесідей түрде ұсынуға болады:
1) Мемлекеттің өкілді органдары:
- ҚР парламенті
- мәслихаттар
Парламентке жүктелген:
- республикалық бюджет пен оның атқарылуы жөніндегі есепті бекіту, оның орындалуын қадағалау, бюджетке өзгерістер енгізу;
- республикалық және жергілікті бюджеттерді қалыптастыруға түсетін салықтарды, алымдарды және кірістерді белгілеу;
- арнайы ақшалай қорлар құрып, олардың пайдалануын қадағалау;
- заемдер беру;
2) Мемлекеттің атқарушы органдары:
Жалпы құзыретті орталық атқарушы орган – ҚР Үкіметі
орталық салалық және функционалдық органдар – министрліктер мен ведомствалар
жалпы құзыретті жергілікті атқарушы органдар – әкімдер
салалық және функционалдық органдар –министрліктің аумақтық органдары және жергілікті атқарушы биліктің органдары
3) Мемлекеттің арнайы қаржылық органдары – ҚР Қар.мин. және оның аумақтық бөлімдері, ҚР Ұлттық банк және оның аумақтық бөлімдері.
ҚР Үкіметі:
- Парламентке республикалық бюджетті оның атқарылуы туралы есепті дайындайды және ұсынады
- бюджеттің орындалуын қамтамасыз етеді
- мемлекеттiк кiрiстi қысқартуды немесе шығысты ұлғайтуды көздейтiн Республика заңдарының жобалары жөнiнде қорытындылар бередi.
Министрліктер мен ведомствалар:
- ведомствалық бағынышты кәсіпорындар мен мекемелердің қаржылық қызметін ұйымдастырады;
- кәсіпорындардан алынған түсімдердің нормативтерін бекітеді;
- орталықтандырылған тәртіппен мемлекеттен бөлінген бюджет қаражатын ведомствалық бағынышты ұйымдар арасында бөледі;
- мемлекеттің ақша қаражатын в.б субъектілердің заңды және тиімді пайдалануына бақылауды жүзеге асырады.
ҚР Қаржы министрлігі басшылықты, сондай-ақ заңнамада көзделген шекте өзінің құзыретіне жатқызылған қызмет саласында салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын ҚР орталық атқарушы органы болып т.
Министрліктің ведомстволары:
Қазынашылық, Кедендік бақылау, Салық, Қаржылық бақылау, Дәрменсіз борышкерлермен жұмыс, Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру, Қаржы мониторингі комитеті.
Министрлiктiң негiзгi мiндеттерi:
- бухгалтерлiк есепке алуды, бюджеттік есепке алу мен мемлекеттік қаржы статистикасын атқару, жүргізу, республикалық бюджеттi және ҚР Ұлттық қорын атқару жөніндегі бюджеттік есептілікті жасау бойынша ұсыныстар әзірлеу, бюджеттік жоспарлау;
- салық, кеден, бюджет саясатының негізгі бағыттары бойынша ұсыныстар әзірлеуге қатысу, салық және мiндеттi төлемдердiң, ЖЗҚ мiндеттi зейнетақы жарналарын есептеудiң, ұстау мен аударудың және мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына аударымдарды есептеу мен төлеудің толықтығы мен уақтылылығын қамтамасыз ету;
- өз құзыретi шегiнде экономикалық қауiпсiздiкті қамтамасыз ету
Министрлiктiң функцияларын бөлуге болады:
1. Жалпы сипаттағы функциялар:
- мемлекеттік қаржыларды басқару саласында мемлекеттің саясатың басым бағыттары мен мақсатын анықтау;
- мемлекеттік бағдарламаларды және өзгеде стратегиялық жоспарларды әзірлеу;
- ҚР-ның салық саясатын іске асыруға және кеден ісі саласындағы саясатты жүргізуге қатысу;
- үкiметтiк және мемлекет кепiлдiк берген борышты және мемлекет алдындағы борышты басқару, мемлекеттiк сатып алу, банкроттау рәсiмдерiнiң жүргiзiлуiн бақылау.
2. Бюджет саласындағы функциялар:
- әлеуметтік-экономикалық даму болжамын ескере отырып, мемлекеттік және республикалық бюджетке, Ұлттық қорға түсетін түсімдерді болжау;
- бюджеттiк жоспарлау, республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң, бюджеттiк есепке алудың, ішкі мемлекеттік қаржылық бақылаудың, қаржылық және бюджеттiк есептiлiктiң атқарылуы саласында, салааралық үйлестiру және әдiснамалық басшылық ету;
-республикалық бюджеттің атқарылуын ұйымдастыру;
- есепті қаржы жылындағы республикалық бюджеттің атқарылуы туралы жылдық есепті жасау;
- Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылайтын есеп комитетімен бірлесіп мемлекеттік қаржылық бақылау стандарттарын әзірлеу;
- республикалық бюджеттің қаражаты есебінен бюджеттік кредиттерді беру, оларєа қызмет көрсету, оларды есепке алудың мониторингін және қайтаруды қамтамасыз ету;
- РБАБ жөніндегі ЕК бірлесіп мемлекеттік қаржылық бақылау стандарттарын әзірлеу;
- Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының қалыптастырылуы мен пайдаланылуы туралы жылдық есепті жасау т.б.
Мемлекеттік несие саласындағы функциялар:
- республикалық бюджеттің қаражаты есебінен бюджеттік кредиттерді беру, оларға қызмет көрсету, оларды есепке алудың мониторингін және қайтаруды қамтамасыз ету;
- тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджетте бекітілетін ҚР Үкіметінің қарыз алу көлемдерін, нысандарын және талаптарын, үкіметтік борышты өтеу және оған қызмет көрсету көлемін айқындау;
- мемлекет кепілгерлігі шартын жазбаша нысанда жасасу арқылы ҚР Үкіметінің шешімі бойынша мемлекет кепілгерлігін беру;
- мемлекет кепілдік берген борыш мониторингі;
Қаржылық бақылау саласындағы функциялар:
- республикалық және жергілікті бюджеттердің қаражатын пайдаланудың ҚР заңнамасына сәйкестігін бақылау;
- ҚР заңнамасына сәйкес республикалық және жергілікті бюджеттердің қаражаттарын пайдаланєан кезде бұзушылықтарды анықтау, жолын кесу және жол бермеу;
- ішкі бақылау қызметтерінің Мемлекеттік қаржылық бақылау стандарттарын сақтауын бақылау;
- бақылау объектілерінің есепке алу мен есептілікті жүргізуінің анықтығы мен дұрыстығын бақылауды жүзеге асыру;
мемлекеттік органдардың және барлық меншік нысандары ұйымдарының салыққа жатпайтын түсімдерді тиісті бюджеттерге енгізу толықтығы мен уақтылылығына қатысты мәселелері жөніндегі қызметін бақылау;
- тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) сатудан түсетін ақшасы өздерінің иелігінде қалатын мемлекеттік мекемелердің ақшаны қалыптастыруын және пайдалануын бақылау;
- мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасының сақталуын бақылау, қажет болған кезде мемлекеттік сатып алу жүйесінің субъектілері ұсынған есеп деректерінің, материалдарының және ақпараттарының дұрыстығын тексеру;
ҚР ұлттық банкінің қаржылық функциялары:
1) Ақша жүйесін ұйымдастыру саласында:
- ҚР ұлттық валютасының банкноттары мен монеталарының жалғыз эмитентi болып табылады және ҚР-ның аумағында қолма-қол ақша айналымын ұйымдастырады;
- банкноттарды, монеталарды және құндылықтарды тасымалдауды, сақтауды және инкассациялауды қамтамасыз етуге қатысады, банкноттардың, монеталардың және құндылықтардың резервтiк мемлекеттік қорларын құрады;
- ҚР-да валюталық реттеуді және валюталық бақылауды жүзеге асырады;
Мемлекеттік несие саласында:
- ҚР-ның мемлекеттік ақша-кредит саясатын әзірлейді және жүргiзедi;
- мемлекеттік бағалы қағаздарды эмиссиялайды;
- соңғы сатыдағы қарыз беруші болып табылады, Қазақстан Ұлттық Банкінде банк шоттарын ашқан заңды тұлғаларға қарыздар беруге құқылы, оларды қайта қаржыландыру жүйесін ұйымдастырады;
- қаржы ұйымдарының сыртқы борышын реттеуге қатысады;
- мемлекеттік емес сыртқы қарыздар бойынша шарттардың мониторингін жүзеге асырады;
3) Мемлекеттік банк ретіндегі қызметі:
- статистикалық әдістемені әзірлейді және қолма-қол ақша айналысы, ақша-кредит және банк статистикасы, төлем балансы, сыртқы борыш, халықаралық инвестициялық позиция, қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету жөніндегі бастапқы статистикалық деректердің тізбесін, нысандарын, мерзімдері мен оларды ұсыну тәртібін айқындайды;
- қаржы нарығына шолу жасау, ақша-кредит және банк статистикасы, төлем балансы, сыртқы борыш жөніндегі статистикалық ақпаратты қалыптастырады және таратады, төлем балансын болжамдық бағалауды әзірлеуге қатысады;
Достарыңызбен бөлісу: |