Арман пв баспасы

156
тіл де рі са ла сын да ғы бі лі мін те рең де тіп, орыс ті лін де жақ сы 
мең ге ріп ала ды. Бұл ту ра лы Шо қан мен бір ге оқы ған Г.Н.По та-
нин: «Өзі нің орыс жол дас та рын ба сып озып, Шо қан тез же тіл ді. 
Оған талай лар-ақ на зар ау дар ды. Ол сон дай қа бі лет ті еді жә не 
оқу ор ны на түс пей тұ рып-ақ, су рет са ла бі ле тін», – дей ді.
Өз бе ті мен мін дет ті пән дер ден бас қа қо сым ша әде би ет тер ді көп 
оқып, ка дет кор пу сы оқы ту шы ла ры ның кө зі не түс кен ба ла 
Шоқан ға олар бо ла шақ та ғы зерт теу ші-шы ғы ста ну шы ре тін де қа-
рай бас та ды. Ом бы да Шо қан геог ра фия, шы ғы ста ну, фи ло со фия, 
та рих жай ын да ғы ба сы лым дар мен ке ңі нен та ны са ды. Ом бы да 
бол ған ке зін де орыс зия лы ла ры мен бай ла ныс та бо луы Шо қан ға 
қат ты әсер ет ті, орыс жә не еуро па мә де ние ті не де ген қы зы ғу шы-
лы ғы ның тууы на ық пал етіп, Шо қан аса көр нек ті орыс жә не ше-
тел ақын да ры мен жа зу шы ла ры А.Пуш кин нің, М.Лер мон тов тың, 
Н.Го голь дің, Ч.Дик кенс тің жә не бас қа лар дың шы ғар ма ла рын 
зор сүй іс пен ші лік пен қы зы ға оқи ды.
Ка дет кор пу сын да Шо қан мен бір ге оқы ған С.Я.Ка пус тин ол 
ту ра лы: «Шо қан кө рік ті, аса сым бат ты бол ды. Бет әл пе ті оның 
қайырым ды лы ғы мен бек зат ты ғын ай қын та ны тып тұ ра тын. Шо-
қан өз ке зе ңі нің жан-жақ ты, аса те рең бі лім ді ада мы бол ды. Әсі ре-
се, ол та рих ты жақ сы бі ле тін жә не ғы лым мен әде би ет са ла сын да 
да зор бі лім ді лі гі мен көз ге түс ті. Шо қан өз ой ын бей не леп, тар-
тым ды жет кі зе бі ле тін ас қан ше шен бо ла тын», – де ген пі кір айт-
ты. Бо ла шақ ға лым ның зерт теу ші лік қа бі ле ті де осы кез де оян са 
ке рек. Шо қан бел гі лі шы ғыста-
ну шы ға лым И.Н.Березин нің 
тап сыр ма сы бой ын ша Тоқ та мыс 
хан ның «Жар лы ғы на» тал дау 
жа сай ды. Бұл оның тұң ғыш ғы-
лы ми ең бе гі еді.
Та ма ша бі лім алып шық қан 
Шо қан түр лі ғы лы ми экс пе ди-
ция лар ға бел се не қа тыс ты. Бұл 
ту ра лы ол Ом бы да оқып жүр-
ген жыл да рын да ар ман дай тын. 
Қа зақ да ла сын жә не оны мен 
ше ка ра лас жат қан ел дер дің 
ау ма ғын, он да ғы ха лық тар дың та ри хы мен жағ дай ын жақ сы 
бі ле тін Шо қан ға орыс зерт теу ші ле рі де қат ты қы зы ға тын.
Шо қан Уәли ха нов – Қа зақ стан мен Ор та Азия ха лық та ры ның 
та ри хы мен мә де ние тін зерт теу ге ора сан зор үлес қос қан да рын ды 
Шо­қан­ әли­ха­нов

жүктеу/скачать 4,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: