Ежелгі палеолит Ежелгі адамдардың қоршаған орта туралы түсінігі Адамдар өз білімдерін суретті хат – пиктография арқылы хабарлаған. Әрбір ұғымның өзіндік шартты таңбасы болған. Шұбар атты салу арқылы малдың індет ауруынан қырылғанын білдірген. Палеолиттік суретшілер сурет салуда ағаш көмірін пайдаланған. Суреттер үңгірдің қабырғасында бейнеленген. Шашын таңғаларлықтай сәндеген, белін буған әйелдерді жиі бейнелеген. Әр түрлі бояумен шауып келе жатқан аттарды, аңшылықтың түрлі көріністерін салған.
Қараүңгір мекенінен дөңгелек түптері қызыл бояумен боялған қыш ыдыстар табылды. Ыдыстарға шұңқыр мен штрихтар түріндегі өрнектер салынған. Қарағанды облысынан табылған қыш ыдыс толқын тәрізді және геометриялық өрнектермен әшекейленген.
Ертедегі мүсіншілер сүйек пен мүйізден жүгіріп жүрген еліктердің және адамдардың бейнесін ойып жасаған. Cүйек пен мүйізден жасалған әйелдердің мүсіндері көп табылған. Еңбек құралдарын ойып әшекейлеу жиі кездеседі.
Мустерлік ескеркіштер анық екі негізігі лагерге бөлінеді (оның қалдықтары үлкен және Жақсы жабылған,мықты мәдини қабаттары қалыптасқан үңгірлер,әр түрлі көптеген Фаукамен )уақытша аңшылық лагерге бөлінеді біріншілік тасты карьрлердің қозу жерлері табылған.Негізгі және уақытша аңшылық жерлер үңгірлерде ашық аспанды жерлерде де кездеседі. Кремний өңіріндегі Шведцариядағы Берн кантонда мустерлік жерлер қазбалар табылған. Вертикальды шұңқылар тереңдігі 60 см, мүйізді құралдар мен қазылған.Бұл жерде бірншілік Кремний өңделуі болған. Венгриядағы Балатенловашеде бояушы заттар қазбалардағы шахталардан табылған .
Францияның батысындағы үңгірлерінде мустерлік ескерткіштер таудың астында табылған.Олардың тереңдігі және ені 20-25 м –ден артық болмаған.Оңтүстік Франциядағы Комб Гренаде және Ле Пейраре үңгірлері тереңдеу болған.Днестрдегі Молдова 1тұрақтарында мамонт сүйектерінен жасалған үйлер ортасындағы от жағылған қалдықтар табылған. Вюрма І уақытына дейін үйлер үлкен болып құрастырылған.Францияда(Ле Пейрар, Во-Де-Л’Обезье, Эскишо-Грано) көптеп табылған.Қалған кіші үйлер Дюран өзенінің жағасында болған.
