Аты раулар дың то пы рақ жа мыл ғы сы ның құ ры лы мы жә не оның кар та ла ры

© 2015 Al-Farabi Kazakh National University 
Ураз баев А.К., Тас бо лат Б., 
Мұ са Қ.Ш.
Аты раулар дың то пы рақ
жа мыл ғы сы ның құ ры лы мы
жә не оның кар та ла ры
Ма қа ла да ірі өзен дер дель та ла рын да ғы то пы рақ жа мыл ғы сы мен 
оның құ ры лы мы жә не олар дың кар та ла рын құ ру дың әдіс те рі ту ра-
лы баян да ла ды. То пы рақ та ну шы ға лым дар то пы рақ жа мыл ғы сы ның 
құ ры лы мын жер бе де рі нің бай ла ныс тыр ған. То пы рақ тар дың геог ра-
фия сын жә не олар дың ме ли ора тив тік күйін зерт теу де жер бе де рі не 
ерек ше мән бе рі ле ді жә не то пы рақ тар дың рель еф пен бай ла ны сын 
ай қын дау үшін жер бе де рі не плас ти ка лық әді сі қол да ны ла бас та ды. 
Жер бе де рі плас ти ка сы әді сі нің мә ні – жер бе де рі нің не гіз гі түр ле рін 
(тө бе лер мен ой паң дар) то пог ра фиялық кар та лар да бей не леу бо лып 
са на ла ды. Аты раулар да ғы то пы рақ жа мыл ғы сы ның құ ры лы мы ал ды-
мен олар дың то пы рақ та ры ның пай да бо луы жә не да му ына бай ла ныс-
ты. То пы рақ жа мыл ғы сы құ ры лы мы ның кар та сы та қы рып тық кар та, 
бұл кар та да бел гі лі бір ау мақ та ғы то пы рақ тар дың рель еф пен бі рі гуі 
көр се ті ле ді. Жер бе де рі плас ти ка сы не гі зін де құ рыл ған кар та лар дың 
ме ли ора ция мен суар ма лы егін ші лік те қол дан ба лы ма ңы зы бір ша ма.
Түйін сөз дер: 
аты рау, то пы рақ геог ра фиясы, то пы рақ жа мыл ғы-
сы, жер бе де рі плас ти ка сы, жер бе де рі нің плас ти ка сы ның кар та сы.
Abdikarimov A.K., Tasbolat B., 
Musa K.Sh.
Structure of soiled surface deltas 
and their maps
The Problems of plastic relief methods application in soiled surface 
delta geosystem’s learning structure are considered in this article. The 
matter of plastic relief’s method – represent main relief’s form (rise and 
fall) in topographic map. Field researches show that the structures of soil 
surfaces have interrelationships not only with types of relieves, but with 
structures of relief too in delta conditions. The structures of relief in delta 
have «woodvisible» form, structure of soil surfaces closely interrelated with 
«woodvisible» structures of relief. Soil maps, which were composed on the 
base of plastic relief maps has great practically importance in melioration 
and irrigated farming.