Атты І халықаралық конференция ЕҢбектері
батын~ ы ачык эр Кошой cesur Koşoy (?) бүйөнгө
жүктеу/скачать 8,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Болатбек М. (1)
| батын~ ы ачык эр Кошой
cesur Koşoy (?) бүйөнгө (~ тийип мойнуна) ok, mermi (?) бөздө -аркар атса ~п ал- dağ koyunu ateş etse beze sararak (?) almak. Ошентип, жогорудагы принциптердин негизинде түзүлгөн «Манас» эпосунун чоң көрсөткүч сөздүгү Түркияда Түрк тил куруму тарабынан басылып, дүйнөлүк коомчулукка сунушталганын жана Жусуп Мамай нускасы боюнча түзүлгөн көрсөткүч сөздүк да басмага даяр турганын белгилей кетмекенибиз оң. Эгерде бул үч нусканы салыштыра келсек, анда төмөнкүдөй статистикалык даректерге күбө болобуз: 1. Нускалардын көлөмү. Жусуп Мамай нускасынын текстин компьютерге жүктөп, анын көлөмүн аныктоо маселесин койгонубузда аталган варианттын көлөмү 750904 сөз колдонушун камтыры айкын болду. Бул, алибетте, эбегейсиз зор көлөм. Анткени ал Сагымбай менен Саякбайдын өйдөкү варианттарын кошуп эсептегендеги 598956 сөз колдонуш көлөмдөн да ашып түштү. Сал.: Жусуп Мамай Сагымбай Саякбай Сагымбай+Саякбай 750 904 163 962 434 994 598 956 2. Сөз формасынын жалпы саны. Эпосто колдонулган сөз формасынын тизимин алып, тизимге камтылган бирдиктерди эсептей келгенибизде Ж.Мамайдын вариантында 58690 сөз формасы катталганы анык болду. Эгерде бул көрсөткүчтү салыштыра келсек, Сагымбай менен Саякбайдын варианттары сөз формасы байлыгы жагынан Ж.Мамайдын нускасынан алда канча төмөн турары аныкталды. Сал.: Жусуп Мамай Сагымба й Саякбай (бардыг ы) Сагымба й Саякбай Манас+Се мет.+ Сейтек Сагымбай Саякбай (бирдейлери ) 58 690 52 703 27 424 39 089 13 808 Көрүнүп тургандай, Жусуп Мамай нускасы, омонимдерди ажыратпаган учурда да, сөз формаларынын молдулугу жагынан Сагымбай менен Саякбайдын варианттарынын ар биринен болжол менен 1,5-2 эсеге ашып түшсө, эки вариантты бириктиргендеги бардык сөз формаларынан 6000 ге ашып түштү. 3. Сөз байлыгынын жалпы саны. Сагымбай менен Саякбайдын варианттарынын негизинде түзүлгөн чоң көрсөткүч сөздүктө 20 миң чамалуу сөз камтылганы анык болду. Ал эми Жусуп Мамай нускасынын сөз байлыгын аныктоо үчүн дагы кошумча илик абзел. Жыйынтыктап айтканда, «Манас» эпосунун улуттук корпусун түзүү жумушу учурда улантылууда. Бул корпус келечекте кыргыз тилинин улуттук корпусунун бир бөлүгү болору анык. Учурда 4 млн.дон ашуун сөз колдонушту камтыган ар кандай жанрдагы текстер корпуска жүктөлүүдө. Мындай олуттуу ишти аркалоодо корпустук лингвистикада топтолгон бай тажрыбаны чыгармачылык менен өздөштүрүү керектиги айдан ачык. |