Атвуд машинасы

1. 
   Роликке екі жүкті іліңіз. Жүйенің тепе-теңдікте болатындығына көз жеткізіңіз. Секундомерді қосыңыз.
   
2. 
   Сол жақтағы жүкті жалпақ жақтауға түсіріңіз және электромагниттік тоқтатқыш 2 түймесін басыңыз.
   
3. 
   Сызғыштың көмегімен оң жүктің төменгі шетінен жалпақ жақтауға дейінгі аралықты S өлшеңіз. Алынған мәнді 1 кестеге енгізіңіз.
   

4. 
   Роликтің ұстағышында үйкеліс бар болғандықтан, алдымен оң жақтағы жүкке бірден екі қосымша жүкті орнатыңыз.
   
5. 
   Секундомердегі «ПУСК» түймесін басыңыз, жүктің жалпақ жақтауға дейінгі түсу уақытын өлшеңіз. Нәтижені 1 кестеге жазыңыз. Өлшеуді 3-4 рет қайталаңыз.
   
6. 
   Өлшеулерді, қосымша жүктер саны – m₂, m₃, m₄ үшін қайталаңыз (1 кестені қараңыз) .
   
7. 
   Уақыттың орташа мәнін есептеңіз:
   

мұндағы N – өлшенген уақыттар саны.

9. a=a(m) тәуелділік графигін тұрғызыңыз. Графикалық түрде бұрыштық коэффициент k және b тұрақтысын (13 формуланы қараңыз) анықтаңыз. Есептеу кезінде барлық шамалардың мәндерін ХБ жүйесіне келтіруді ұмытпаңыз.

k және b мәндерін дәлірек анықтау үшін Ең кіші квадраттар әдісін (ЕКӘ) пайдалануға болады. Түзу сызық үшін келесі формулалар қолданылады, орташа мәндерді анықтайық:
(21)

мұндағы n – массалар саны. Сонда:

және

10. 
    (15) формуланы пайдаланып, еркін түсу үдеуін анықтаңыз:
    

13. Алынған нәтижені түрінде жазыңыз.

4 сурет. a=a(m) тәуелділік графигінің мысалы.

1. 
   Роликке екі жүкті іліңіз. Оң және сол жүктерге төрт қосымша жүктен орналастырыңыз. Жүйенің тепе-теңдікте болатындығына көз жеткізіңіз. Секундомерді қосыңыз.
   
2. 
   Сол жақтағы жүкті жалпақ жақтауға түсіріңіз және электромагниттік тоқтатқыш (2) түймесін басыңыз.
   
3. 
   Сызғыштың көмегімен оң жүктің төменгі шетінен жалпақ жақтауға дейінгі аралықты S өлшеңіз. Алынған мәнді 2 кестеге енгізіңіз.
   

4. 
   Бір қосымша жүкті сол жүктен оң жүкке ауыстырыңыз.
   
5. 
   Секундомердегі «ПУСК» түймесін басыңыз, жүктің жалпақ жақтауға дейінгі түсу уақытын өлшеңіз. Нәтижені 2 кестеге жазыңыз. Өлшеуді 3-4 рет қайталаңыз.
   
6. 
   Өлшеулерді, сол жүктен оң жүкке екінші, үшінші және төртінші қосымша жүктерді ауыстырып қайталаңыз.
   
7. 
   Жүйе үдеуін a , оң және сол ілгіштерге әсер ететін күштердің айырымын f және жүйеге әсер ететін күшті F есептеңіз (2 кесте). Есептеу кезінде барлық шамалардың мәндерін ХБ жүйесіне келтіруді ұмытпаңыз.
   
8. 
   F=F(a) графигін тұрғызыңыз. Оның түзу сызық екендігіне көз жеткізіңіз.
   
9. 
   Қорытынды жасаңыз: Ньютонның екінші заңы орындалады.
   

5 суретте F=F(a) тәуелділік графигінің мысалы көрсетілген. Алынған мәндер кг. Берілген жүйенің келтірілген нақты массасы (18 формуланы қараңыз) 0,364 кг-ға тең. Демек, Ньютонның екінші заңында пропорционалдық коэффициент болып табылатын, эксперименттік түрде анықталған жүйенің келтірілген массасының салыстырмалы қателігі 3% -дан кем құрайды.

5 сурет. F=F(a) тәуелділік графигінің мысалы.

5. БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ

1. 
   Орташа жылдамдық және орташа үдеу, лездік жылдамдық және лездік үдеу векторларына анықтама беріңіз.
   

3. Ілгерілемелі қозғалыстың кинематикалық сипаттамалары.

4. Айналу қозғалыстың кинематикалық сипаттамалары.

5. Ньютон заңдары.

6. Атвуд машинасындағы жүктердің қозғалыс теңдеуі.
6. ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Савельев И.В. Курс общей физики: Учебн. пособие для втузов: В 5 кн.: Кн.1: Механика. Молекулярная физика. М.: Астрель, 2005. – 312 с.

2. Детлаф А.А., Яворский Б.М. Курс физики: Учебн. пособие для втузов. – М.: Высшая школа, 2001. –718 с.