Ауыл шаруашылық малын өсіру және селекция емтихан сұрақтары
Жануардың организміндегі журетің сандық және сапалық процесстер
жүктеу/скачать 252,79 Kb.
|
| 24. Жануардың организміндегі журетің сандық және сапалық процесстер
Жануарлар организмінде болатын сапалық жэне сандық өзгерістердің үздіксіз процесі-белгілі бір багытта өсіру деп аталады. Жануардың жеке дамуы (онтогенез) - бұл жануардың жасына байланысты оның жасушаларында, мүшелерінде және бүкіл денесінде осы адамның тұқым қуалаушылығының және оның денесінің қоршаған ортамен өзара әрекеттесуінің тұрақтылығының әсерінен болатын сандық және сапалық өзгерістердің жиынтығы. Онтогенез екі негізгі процестен тұрады: өсу және даму. Өсу дегеніміз-ағзаның мөлшерін, оның массасын ұлғайту процесі, онда белсенді, негізінен ақуызды заттардың жинақталуына байланысты. Өсу-бұл организмдегі сандық өзгерістер. Жануарлардың өсуінің негізінде үш ерекшелік жатыр: жасушалардың бөлінуі, олардың массасы мен көлемінің ұлғаюы, жасушааралық түзілімдердің ұлғаюы. Жеке тіндер мен мүшелердің өсуін зерттеу кезінде сызықтық, көлемдік және салмақтық өсу ажыратылады. Сызықтық өсу-Жануарлар белгілі бір мерзімде өлшенеді: ұсақ, тез өсетін жануарлар жиі, ал үлкен, баяу өсетін жануарлар сирек кездеседі. Қажет болса, ұсақ жануарлардың құрсақішілік дамуын зерттеу үшін олардың мөлшері туралы мәліметтер әр бес күнде, үлкен 10 күнде алынуы керек. Ол үшін жүкті жануарды тиісті мерзімде өлтіру керек немесе жатырда жасанды түсік түсіру және ұрықты ана ағзасынан шығару керек. Жатырдан кейінгі кезеңде ауыл шаруашылығы жануарларының өсуі жануарларды өлшеу (немесе өлшеу) арқылы ескеріледі. Ірі қара мен жылқы туылған кезде, жасында өлшенеді 1, 2, 3, 4, 5, 6, 9, 12, 15, 18 және 24 ай. Масса белгілі бір құжатқа жазылады (жас жануарларды өсіру журналы). Екі жастан асқан Жануарлар жылына екі рет өлшенеді және өлшенеді - көктемде (жайылымға шығар алдында) және күзде (қораға қойылғанға дейін). Өсу коллоидты байланысқан судың тіндері мен жасушаларында жиналуын қамтиды. Асқазандағы, ішектегі және қуықтағы уақытша су дененің өсу қарқынын бұрмалайды, сондықтан жануарларды өлшеу таңертең тамақтандыру мен суарудан бұрын жүзеге асырылады. Жануарлардың денесінде резервтік майлы заттардың немесе судың жинақталуы нәтижесінде тірі массаның өсуі өсу процесін сипаттамайды. Мысалы, бордақылау кезінде өсуді аяқтаған егін семіреді, оның тірі салмағы артады. Ересек құйрықты қойлар құйрықта майдың үлкен қорын жинайды-35-40 кг-ға дейін.бұл жағдайда дене салмағының жоғарылауы өсу процесі емес. Жас жануарлардың өсуі белсенді метаболизмге,ағзада ақуыздың жиналуына байланысты. Ересек жануарларда май түзілу процесі жүреді. Жануар денесінің өсуі ыдырау (диссимиляция) процесіне қарағанда синтез (ассимиляция) процесінің басымдығына байланысты. Жануарларда тіндер мен мүшелердің өсуі қалыпты және патологиялық болуы мүмкін. Патологиялық өсуге ергежейлі өсу, гигантизм, тіндердің ісік өсуі, шамадан тыс семіздік жатады. Патологиялық өсу ішкі секреция қызметінің бұзылуынан туындайды (метаболизмнің бұзылуы, сондай-ақ жануарлардың өсуін реттеуге қатысатын эндокриндік органдардың қызметі). Жануардың дамуы деп дене құрылымының күрделену процесі, оның мүшелері мен тіндерінің мамандануы мен саралануы түсініледі. Әйтпесе, даму-бұл жасушалардың құрамындағы сапалы өзгерістер, әр организм ұрықтанған жұмыртқадан ересек күйге дейін, көбеюге қабілетті және негізгі белгілері бойынша ата-ана ағзасына ұқсас болатын орган түзілу процестері. Жануардың дамуы келесі ерекшеліктермен сипатталады: Мамандандыру және интеграция. Өсу және даму процесінде ағзада ұлпалар мен мүшелердің мамандануы жүреді, яғни.жеке органдар мен ұлпалар белгілі бір функцияны орындайды.Интеграция - біртұтас тұтастыққа біріктіру. Бұл функцияны жүйке және эндокриндік жүйелер орындайды. Морфогенез-жануардың дамуының әр кезеңінде организмнің жаңа формалары мен функцияларының қалыптасуы. Морфогенез тұқым қуалайтын факторлар мен сыртқы орта жағдайларының әсерінен жасушалардың, мүшелердің, тіндердің және тұтастай алғанда ағзаның өсуі мен дифференциациясы процестерінің өзара әрекеттесуі нәтижесінде жүзеге асырылады. Бейімделу-организмнің жеке даму процесінде қоршаған ортаның өзгерген жағдайларына бейімделу қабілеті. Бейімделулер гено - және фенотиптік болуы мүмкін. жүктеу/скачать 252,79 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|