Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис



Pdf көрінісі
бет216/406
Дата21.10.2023
өлшемі3,22 Mb.
#120381
түріОқулық
1   ...   212   213   214   215   216   217   218   219   ...   406
Байланысты:
Абуханов-лексика

1–дыр, -дір 
жұрнағы ұяң 
з
және үнді 
 л, н, ң, й, у
дыбыстарынан соң (
қаз-
дыр, сез-дір, ал-дыр, жел-дір, қон-дыр, ен-дір, тоң-дыр, жең-дір, ой-дыр, ки-
дір, сау-дыр) 
жалғанады да, 
-тыр, -тір 
жұрнағы қатаң дауыссыз дыбыстардан 
соң (
айт-тыр, аш-тыр, төк-тір, ек-тір, кес-тір)
жалғанады.. 
2.–ғыз, -гіз 
жұрнағы көбіне үнді 
р, л, н, й, у 
дыбыстарынан соң (
ор-ғыз, жүр-
гіз, сал-ғыз, бөл-гіз, ой-ғыз, сой-ғыз, үй-гіз, түй-гіз, жон-ғыз, сен-гіз) 
жалғанады да, 
-қыз, -кіз 
жұрнағы қатаң дауыссыз дыбыстардан соң (
сат-қыз, 
өт-кіз, аш-қыз, шеш-кіз, тап-қыз, сеп-кіз, жат-қыз, ек-кіз)
жалғанады. 
3.–т 
жұрнағы дауысты
а, е, ы, і 
және үнді 
 р, л, й 
дыбыстарынан соң (
сана-
т, қара-т, шегеле-т, қоры-т, ері-т, шақыр-т, өкір-т, азай-т) 
жалғанады.
4.–ыр, (ір) 
жұрнағы көбіне қатаң
ш, с, т 
дыбыстарынан соң (
ас-ыр, өс-ір, 
кет-ір, қаш-ыр, көш-ір)
жалғанады . 


205 
118-жаттығу. 
Сөйлемдерді көшіріп, өзгелік етіс тудырып тұрған жұрнақты етістік-
тің түбірінен және оның соңынан жалғанып тұрған қосымшадан дефис арқылы бөліп 
жазыңдар.
1. Өнер-білім бар жұрттар 
Тастан сарай салғызды. 
Айшылық алыс жерлерден 
Көзіңді ашып жұмғанша 
Жылдам хабар алғызды . ( Ы .А.)
2. Нұрымен күндей балқытып,
Болмағанды болдырған. 
Қарасам көзім тойдырған, 
Бәйгеден озып жүлде алған, 
Шауып мүше күнде алған, 
Өлеңнің көзін қазайын, 
Бауырымды жазайын, 
Жүйрік емен болдырған. ( Ж. Ж.) 
4. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   212   213   214   215   216   217   218   219   ...   406




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет