Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис


§ 106. Дара бастауыш болатын сөз таптары



Pdf көрінісі
бет279/406
Дата21.10.2023
өлшемі3,22 Mb.
#120381
түріОқулық
1   ...   275   276   277   278   279   280   281   282   ...   406
Байланысты:
Абуханов-лексика

§ 106. Дара бастауыш болатын сөз таптары 
1. Дара бастауыштар негізінен зат есім сөздері мен есімдіктердің атау 
тұлғалы түрінен жасалады. Сөйлемде қолданылуына қарай субстантивтенген 


263 
(заттық ұғымда қолданылған) өзге сөз таптарынан да бола береді. _Зат есім 
сөздері жекеше не көпше атау тұлғада айтылып, тәуелдік жалғауын қабылдап 
та, тәуелдік жалғауын қабылдамай да бастауыш болады. Мысалы: 
1) 
Тың 
шабуылы 
басталды. (С. М.) 2) 
Тұрдақын 
екі - ұшты қалжыңмен 
мысқылдай күлді. (Ғ. Сл.) 
3) 
Биік ағаштардың тасасында алып 
танкілер 
жүр. (Ғ. Мүсір.) 
4) 
Сәуленің бұрынғы сыңқыл қағатын сұлу 
үні 
де жоқ. (Ә. Ә.)
 
5) 
Адамдарың 
мүлдем азып қалыпты ғой. (Ә. Ә.)
2.
Атау тұлғадағы есімдіктер де жекеше не көпше т үрде бастауыш бола 
алады. 1. 
Ол 
 ұзақ жолды үйрену сапарына, шетелдік сапарға жүріп кетті. 
(Л. К.) 2. 
Олар 
шыдата ма жерді. (С. М.) 
3. 
Өзі 
түні бойы ұйқы көрмеді. (Л. 
Т.) 
4. 
Бұл 
оның қасына ерді. (С. Т.) 
5.
Бәрі
бұрынғы ескіліктерін арттағы 
күнге тастаған. (М. Ә.)
3. Заттық мағынада қолданылған сын есім сөздері де атау тұлғада тұрып, 
тәуелдік жалғауынсыз және тәуелдік жалғау тұлғасында келіп бастауыш 
болады. Мысалы: 
1.
Жақсы 
жалынсаң, кешер,
Асыл 
жанысаң, өтер.
2.
Жақсы 
— 
ай мен 
күндей, Әлемге бірдей. («М. М.»)
3.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   275   276   277   278   279   280   281   282   ...   406




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет